Qua bài học giúp các em hiểu được khái niệm ca dao, dân ca. Đồng thời nắm được nội dung, ý nghĩa, nghệ thuật tiêu biểu của ca dao, dân ca qua những bài ca thuộc chủ đề tình cảm gia đình.
Phân biệt | Ca dao | Dân ca |
Khái niệm | Lời thơ của dân ca và những bài thơ dân gian mang phong cách nghệ thuật chung với lời thơ dân ca | Những sáng tác dân gian kết hợp giữa lời và nhạc |
Ví dụ "TRỐNG CƠM" | "Trống cơm khéo vỗ nên vông Một bầy con sít lội sông đi tìm Thương ai con mắt lim dim Một bầy con nhện đi tìm giăng tơ" | "Tình bằng có cái trống cơm, khen ai khéo vỗ ấy mấy vông nên vông. Một bầy tang tình con sít, ấy mấy lội, lội sông, ấy mấy đi tìm. Em nhớ thương ai, đôi con mắt ấy mấy lim dim. Một bầy tang tình con nhện ới a, ấy mấy giăng tơ, gaiwng tơ ấy mấy đi tìm, em nhơ thương ai duyên nợ khách tang bồng". |
Đọc: Chú ý đọc diễn cảm, thể hiện cảm xúc.
Chú thích (SGK/35): Chú ý những từ khó
"Cù lao chín chữ" (Phân biệt với cù lao: bãi nổi trên sông)
"Nuộc lạt"
"Bác mẹ"
"Hai thân"
Bài 1
"Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông
Núi cao, biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi"
Bài 4
"Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ, một nhà tình thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy"
Phân tích | Bài 1 Tình cha nghĩa mẹ | Bài 4 Tình cảm anh em |
Nội dung | Lời của mẹ ru con, nói với con về công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái và nhắc nhở phận làm con phải ghi nhớ công ơn sâu nặng đó | Nhắc nhở chúng ta anh em phải hòa thuận, phải biết đoàn kết, nương tựa vào nhau, thương yêu nhau để cha mẹ vui lòng. |
Nghệ thuật | Phép so sánh, đôi lập Thể thơ lục bát quen thuộc, dễ nhớ, âm điệu sâu lắng, tình cảm, đi vào lòng người. | Phép so sánh, điệp ngữ |
Bài tương tự | "Nuôi con mẹ héo vóc hình Cạn bầu sữa ngọt mà tình không vơi" "Lên non mới biết non cao Nuôi con mới biết công lao mẫu từ" "Ngày nào em bé cỏn con Bây giờ em đã lớn khôn thế này" "Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy Nghĩ sao cho bỏ những ngày ước ao" | "Anh em như thể tay chân Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần" "Khôn ngoan đối đáp người ngoài Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau" "Chị em như chuối nhiều tàu Tấm lành che tấm rách, đừng nói nhau nặng lời" |
Sử dụng biện pháp so sánh, ẩn dụ, đối xứng, tăng cấp ...
Đề bài 1: Sưu tầm một số bài ca dao, dân ca về tình yêu quê hương, đất nước và con người
Gợi ý làm bài
"Cần Thơ gạo trắng nước trong,
Ai đi đến đó lòng không muốn về".
"Cà Mau hãy đến mà coi,
Muỗi kêu như sáo thổi,
Đỉa lội lềnh tựa bánh canh".
"Cần Thơ là tỉnh,
Cao Lãnh là quê,
Anh đi lục tỉnh bốn bề,
Mải đi buôn bán chẳng về thăm em".
"Cái Răng, Ba Láng, Vàm Xáng, Xà No,
Anh có thương em, xin sắm một con đò,
Để em qua lại mua cò gởi thơ.
Cái Răng, Ba Láng, Vàm Xáng, Phong Điền,
Anh có thương em, cho bạc cho tiền,
Đừng cho lúa gạo xóm giềng họ hay".
"Con trai trong Quảng ra thi,
Thấy con gái Huế chân đi không đành".
"Cúc mọc bờ ao kêu bằng cúc thủy,
Chợ Sài Gòn xa, chợ Mỹ cũng xa.
Viết thư thăm hết mọi nhà,
Trước thăm phụ mẫu sau là thăm em".
"Chỉ điều xe tám, đậu tư,
Anh đi Gia Định thư từ cho em".
"Chị Hươu đi chợ Đồng Nai
Bước qua Bến Nghé ngồi nhai thịt bò".
"Chợ Sài Gòn cẩn đá
Chợ Rạch Giá cẩn xi măng
Giã em xứ sở vuông tròn
Anh về xứ sở không còn ra vô".
"Dù ai đi ngược về xuôi
Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba
Dù ai buôn bán gần xa
Nhớ ngày giỗ tổ tháng ba mùng mười"
"Đường vô xứ Huế quanh quanh
Non xanh nước biếc như tranh họa đồ".
"Gió đưa cành trúc la đà
Tiếng chuông Trấn Vũ, canh gà Thọ Xương
Mịt mù khói tỏa ngàn sương
Nhịp chày Yên Thái, mặt gương Tây Hồ"
"Khen ai khéo họa dư đồ,
Trước sông Nhị Thủy, sau hồ Hoàn gươm"
"Lục tỉnh có hạt Ba Xuyên,
Bạc Liêu chữ đặt, bình yên dân rày.
Mậu Thìn vốn thiệt năm nay,
Một ngàn hai tám, tiếng rày nổi vang.
Phong Thạnh vốn thiệt tên làng,
Giá Rai là quận, chợ làng kêu chung.
Anh em Mười Chức công khùng,
Bị tranh điền thổ, rùng rùng thác oan"
"Lênh đênh ba mũi thuyền kề,
Thuyền ra Kẻ Chợ, thuyền về sông Dâu".
"Làng tôi có lũy tre xanh,
Có sông Tô Lịch uốn quanh xóm làng".
"Bên bờ vải nhãn hai hàng,
Dưới sông cá lội từng đàn tung tăng".
Đề bài 2: Em hãy giải thích câu ca dao sau (có liên hệ với cuộc sống thực của em). Phát biểu cảm nghĩ của em đối với công ơn của cha mẹ.
"Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra".
Gợi ý làm bài
1. Mở bài
"Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra
Một lòng thờ mẹ kính cha
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con".
2. Thân bài
a. Ý nghĩa câu ca dao
“Chim trời ai dễ đếm lông
Nuôi con ai dễ kể công tháng ngày”
b. Làm thế nào để tròn chữ hiếu, tròn đạo con?
c. Phát biểu cảm nghĩ của em đối với công lao to lớn của cha mẹ
3. Kết bài
Tình cảm và cách cư xử của bản thân mỗi người đối với người thân trong gia đình là thước đo đầu tiên đánh giá tư cách đạo đức của mỗi người. Để hiểu sâu về văn bản này, các em có thể tham khảo bài soạn tại đây: Bài soạn Ca dao, đan ca những câu hát về tình cảm gia đình.
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
Tình cảm gia đình được thể hiện vô cùng phong phú và đa dạng trong văn bản Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình. Để có thể phân tích đực cái hay, cái đẹp của từng bài ca dao, dân ca, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
- Cảm nhận về công ơn cha mẹ qua bài ca dao Công cha như núi ngất trời
- Phân tích bài ca dao Công cha như núi ngất trời
- Phân tích bài ca dao Ngó lên nuộc lạt mái nhà
- Phân tích bài ca dao Chiều chiều ra đứng ngõ sau
- Cảm nhận về bài ca dao Chiều chiều ra đứng ngõ sau
- Cảm nhận về bài ca dao Anh em nào phải người xa
- Phân tích bài ca dao Công cha như núi Thái Sơn
-- Mod Ngữ văn 7 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
1A: thuộc thể thơ lục bát, bài ca dao có chủ đề là về tình cảm gia đình
1B: -từ ghép: công cha, ngất trời,nghĩa mẹ , núi cao, biển rộng, cù lao
- từ láy: mênh mông
1C: hai câu đầu sử dụng phép tu từ:
- so sánh: lm nổi bật công lao, tình nghĩa của cha mẹ đối vs con cái rất ro lớn ko thể kể hết đc
1D :
Khi cha mẹ còn trẻ khỏe, chúng ta có trách nhiệm khiến cha mẹ luôn vui vẻ, hạnh phúc, không phải phiền lòng. Luôn luôn rèn luyện tu dưỡng đạo đức, học tập chăm chỉ để khiến cha mẹ yên tâm, có trách nhiệm giúp cha mẹ san sẻ gánh nặng.
Khi cha mẹ già yếu thì có trách nhiệm chăm lo cho cuộc sống của cha mẹ, thường xuyên thăm hỏi sức khỏe của cha mẹ, nếu cha mẹ ốm đau thì phải tận tình chăm sóc, đưa đi thăm khám không quản nắng mưa.
1A: thuộc thể thơ lục bát, bài ca dao có chủ đề là về tình cảm gia đình
1B: -từ ghép: công cha, ngất trời,nghĩa mẹ , núi cao, biển rộng, cù lao
- từ láy: mênh mông
1C: hai câu đầu sử dụng phép tu từ:
- so sánh: lm nổi bật công lao, tình nghĩa của cha mẹ đối vs con cái rất ro lớn ko thể kể hết đc
1D: con cái có bổn phận yêu quý, kính trọng, biết ơn,hiếu thảo, phụng dưỡng, chăm sóc cha mẹ, gữi gìn danh dự, truyền thống tốt đẹp của gia dình
Câu trả lời của bạn
Để tìm ý cho bài văn phát biểu cảm nghĩ về bài ca dao"Công cha như núi ngất trời"thì em phải lập ra và trả lời những câu hỏi gì
Cảm ơn trước!
Câu trả lời của bạn
. Lập dàn ý cảm nghĩ về bài ca dao công cha như núi ngất trời
1. Mở bài:
- Giới thiệu bài ca dao:
2. Thân bài:
– Bài ca dao trước hết khẳng định, ngợi ca công lao trời biển của cha mẹ
+ Nghệ thuật so sánh được sử dụng triệt để, hình ảnh so sánh to lớn, vĩ đại núi ngất trời, nước biển Đông -> nhấn mạnh công lao sinh thành, dưỡng dục to lớn của cha mẹ đối với mỗi con người.
+ Sự tinh tế, chính xác trong việc sử dụng từ ngữ: công cha, nghĩa mẹ. Hình ảnh người cha bao giờ cũng hiện lên tầm vóc phi thường với công lao to lớn, còn hình ảnh người mẹ lại thường hiện lên với tình cảm dạt dào, vô bờ, như nước ngoài biển Đông không gì đo đếm được.
-> Biện pháp so sánh đối xứng đã hai hình ảnh kì vĩ vừa cụ thể vừa sinh động, ca ngợi công lao trời bể của mẹ cha
- Bài ca dao nhắc nhở chúng ta hãy suy nghĩ, thấm thía công lao của cha, cả mẹ
Video Player is loading.
Play
Advertisement (1 of 3): 9:54
X
- Hai câu thơ cuối tha thiết ngọt ngào. Phận làm con phải biết ghi lòng tạc dạ công lao của cha của mẹ
- "cù lao chín chữ" để nói lên công lao to lớn của bậc sinh thành nuôi dưỡng nâng nui, chăm sóc dạy bảo con cái lớn khôn
- Làm con phải luôn luôn ghi nhớ công ơn cha mẹ, phải têu thương, chăm sóc hiếu thảo với cha mẹ.
– Yêu thương và thấu hiểu được nỗi nhọc nhằn, vất vả của cha mẹ.
– Biến nhận thức, tình cảm thành hành động cụ thể: quan tâm, chăm sóc cha mẹ, không làm những điều để cha mẹ phiền lòng, phụng dưỡng cha mẹ khi tuổi già, sức yếu.
– Liên hệ bản thân:
3. Kết bài:
- Khẳng định lại nội dung bài ca dao
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
Hãy nêu phương thức biểu đạt của đoạn thơ sau : Anh em nào phải người xa ,
Cùng chung bác mẹ , một nhà chung thân .
Yêu nhau như thể tay chân,
Anh em hòa thuận hai thân vui vầy .
Câu trả lời của bạn
Biểu cảm
Anh em nào phải người xa
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân
Anh em hòa thuận, hai thân vui vây
biểu cảm nha bn
Câu trả lời của bạn
Cái hay của bài ca dao là đã sử dụng những ngôn ngữ, hình ảnh, âm điệu nghệ thuật đặc sắc như:
- Về hình thức, bài ca dao đó thể hiện thành công hình thức hát ru. Đây là một hình thức quen thuộc, gần gũi, thiêng liêng, ấm áp đối với mỗi người Việt Nam. Hình thức này giúp người nghe dễ thuộc, dễ nhớ. Với âm điệu sâu lắng, tâm tình, tha thiết đã tạo ra những cung bậc tình cảm sâu nặng của tình mẫu tử.
- Về biện pháp nghệ thuật so sánh ví von:
+ “Công cha” được so sánh với núi “ngất trời”. “Nghĩa mẹ” được so sánh với nước “biển Đông”. Đây là lối ví von quen thuộc ta thường gặp trong ca dao. Núi và biển là những cái to lớn, mênh mông cao rộng, vĩnh hằng của thiên nhiên được đưa ra làm đối tượng để so sánh. Điều đó muốn nói rằng công cha nghĩa mẹ là nghĩa tình cao cả, không thể kể xiết
+ Từ “công” là nghĩa trừu tượng, tác giả đã cụ thể hóa thành “cù lao chín chữ” để bất kì ai cũng có thể nhìn thấy được một cách rõ ràng.
- Thể thơ lục bát mềm mại và sự ngọt ngào của điệu hát ru đã làm cho bài ca dao giống như lời thủ thỉ tâm tình sâu lắng. Bài ca dao đã thể hiện thành công hình thức hát ru. Đây là một hình thức quen thuộc, gần gũi, thiêng liêng, ấm áp đối với mỗi người Việt Nam. Hình thức này giúp người nghe dễ thuộc, dễ nhớ. Với âm điệu sâu lắng, tâm tình, tha thiết đã tạo ra những cung bậc tình cảm sâu nặng của tình mẫu tử.
Câu trả lời của bạn
Chủ đề từng bài ca dao và dấu hiệu để có thể khẳng định chủ đề đó là:
- Bài 1: Là lời ru cua mẹ dành cho con (mẹ nói với con). Dấu hiệu ngôn ngữ: “con ơi”.
- Bài 2: Lời người con gái lấy chồng xa nói với mẹ và quê mẹ. Dấu hiệu ngôn ngữ: “trông về quê mẹ”.
- Bài 3: Nỗi nhớ của con cháu về ông bà (lời của con cháu nói với ông bà). Dấu hiệu ngôn ngữ: “Nhớ ông bà bấy nhiêu”.
- Bài 4: Lời của anh em nói với nhau hoặc có thế là lời của ông bà, cha mẹ, cô bác nói với con cháu. Dấu hiệu ngôn ngữ: anh, em.
Câu trả lời của bạn
Nỗi nhớ mẹ của người con gái trong bài ca dao này rất da diết. Điều đó được thể hiện qua nhiều từ ngữ, hình ảnh:
- Thời gian “Chiều chiều” gợi sự đoàn tụ, trở về của các sự vật. Còn với người con gái trong bài ca dao thì “chiều chiều” gợi lên một nỗi buồn và nồi nhớ da diết về quê mẹ.
- Ruột đau chín chiều: chín chiều là "chín bề", là "nhiều bề". Dù là nỗi đau nào thì cái không gian ấy cũng làm cho nó càng thêm tê tái. Cách sử dụng từ ngữ đối xứng (chiều chiều - chín chiều) cũng góp phần làm cho tình cảnh và tâm trạng của người con gái càng nặng nề, đau xót hơn.
Câu trả lời của bạn
Bài 3 diễn tả nỗi nhớ và sự yêu kính đối với ông bà. Để diễn đạt những tình cảm ấy, tác giả dân gian đã dùng biện pháp tu từ so sánh:
- Hành động: “Ngó lên” thể hiện sự thành kính tôn trọng với ông bà.
- Sự vật so sánh: “nuột lạt mái nhà” – hình ảnh rất đỗi bình thường gắn bó thân thương. Vừa gợi ra cái nhiều về số lượng (dùng cái vô hạn để chỉ nỗi nhớ và sự yêu kính ông cha) vừa gợi ra sự nối kết bền chặt (tình cảm máu mủ ruột rà, tình cảm huyết thống của con cháu với ông cha). Nuột lạt ấy dường như còn hơi ấm của tay, của tình thương ông bà để lại.
- Lối so sánh: “Bao nhiêu… bấy nhiêu” gợi nỗi nhớ da diết khôn nguôi.
- Đây là lối so sánh mức độ, tương tự như câu ca dao:
“Qua đình ngả nón trông đình
Đình bao nhiêu ngói thương mình bấy nhiêu”.
Câu trả lời của bạn
Bốn bài ca dao trên đều đế lại ấn tượng khá sâu đậm trong lòng người đọc. Ngoài nội dung tư tưởng sâu sắc, còn nhờ vào các biện pháp nghệ thuật:
+ Sử dụng từ ngữ, hình ảnh quen thuộc, có giá trị biểu cảm cao. Nhiều bài ca dao sử dụng nghệ thuật tu từ so sánh để làm nổi bật được tình cảm yêu thương gia đình, so sánh giữa cái vô hình (tình cảm con người) với những cái hữu hình, lớn lao (núi, biển, trời…).
+ Âm điệu nhịp nhàng như lời tâm tình nhắn nhủ.
+ Sử dụng thế thơ truyền thống của văn học dân tộc.
Câu trả lời của bạn
Bài ca dao là lời nhắc nhở chúng ta: anh em phải hoà thuận, phải biết nương tựa lẫn nhau, là chỗ dựa cho nhau khi gặp khó khăn và chia sẻ với nhau niềm vui trong cuộc sống. Có vậy gia đình mới ấm êm, cha mẹ mới vui lòng.
Câu trả lời của bạn
Một số bài ca dao khác về tình cảm gia đình như sau:
(1) Công cha đức mẹ cao dày,
Cưu mang trứng nước những ngày ngây thơ.
Nuôi con khó nhọc đến giờ,
Trưởng thành con phải biết thờ song thân.
(2) Có cha có mẹ thì hơn
Không cha không mẹ như đờn đứt dây.
(3) Anh em như thể tay chân
Như chim liền cánh, như cây liền cành.
(4) Chiều chiều xách giỏ hái rau
Ngó lên mả mẹ ruột đau như dần.
(5) Chiều chiều lại nhớ chiều chiều
Nhớ cha, nhớ mẹ chín chiều ruột đau.
(6) Lên non mới biết non cao
Nuôi con mới biết công lao mẫu từ.
Câu trả lời của bạn
- Khái niệm tương đương, chỉ các thể loại dân gian kết hợp lời và nhạc, diễn tả đời sống nội tâm con người.
- Dân ca là những sáng tác kết hợp lời và nhạc, tức những câu hát dân gian trong diễn sướng.
- Ca dao bao gồm những bài thơ dân gian mang phong cách nghệ thuật chung với lời thơ của dân ca.
- Tình cảm được diễn tả trong bốn bài ca dao là tình cảm gì?
- Em có nhận xét gì về những tình cảm đó?
Câu trả lời của bạn
Tình cảm trong bốn bài ca dao là tình cảm gia đình. Đó là tình cảm thiêng liêng, sâu nặng, chân thành và tha thiết của mỗi con người. Trong mỗi chúng ta, gia đình là tổ ấm thân thương, là chốn đi về sau những mệt mỏi, là nơi chia sẻ mọi nỗi buồn niềm vui. Vì vậy tình cảm gia đình là chủ đề luôn được nhắc đến trong những bài ca dao dân ca.
Câu trả lời của bạn
Diễn tả được tình cảm yêu quý, kính trọng, nỗi nhớ của con cháu đối với ông bà.
Câu trả lời của bạn
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *