Bài Sóng của Xuân Quỳnh giúp các em cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn và niềm khát khao của người phụ nữ về một tình yêu thủy chung, bất diệt. Nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật kết cấu, xây dựng hình ảnh, nhịp điệu và ngôn từ của Xuân Quỳnh trong bài thơ Sóng. Thông qua bài học và video bài giảng của cô Phan Thị Mỹ Huệ, DapAnHay chúc các em có thêm nhiều tiết học hay và hấp dẫn hơn tại lớp.
⇒ Tình yêu của Xuân Quỳnh luôn hướng tới những gì lớn lao, cao cả.
⇒ Sóng như tình yêu lúc mãnh liệt, cuồng nhiệt, lúc sâu lắng dịu êm. Sóng tồn tại vĩnh hằng, tình yêu gắn liền với tuổi trẻ.
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu ?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
⇒ Cách cắt nghĩa tình yêu rất hồn nhiên, chân thành, nữ tính và trực cảm .
⇒ Bày tỏ tình yêu một cách chân thành, tha thiết mà mạnh dạn, mãnh liệt.
⇒ Lời thề thủy chung tuyệt đối.
⇒ Lời khẳng định cho một cái tôi của một con người luôn vững tin ở tình yêu.
⇒ Khát vọng khôn cùng về tình yêu bất diệt.
Phân tích hai khổ thơ đầu trong bài Sóng của Xuân Quỳnh.
Gợi ý làm bài:
a. Mở bài
b. Thân bài
c. Kết luận
Bài thơ Sóng được nhà thơ Xuân Quỳnh sáng tác vào năm 1967 trong chuyến đi thực tế vùng biển Diêm Điền, tỉnh Thái Bình. Bài thơ là tiếng lòng của một tâm hồn người phụ nữ đang yêu với những cung bậc cảm xúc khác nhau. Để hiểu sâu sắc hơn về bài thơ, các em có thể tham khảo bài soạn tại đây: Bài soạn Sóng.
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
Sóng là một trong những bài thơ tiêu biểu của Xuân Quỳnh. Đó là tiếng lòng rạo rực đầy khát vọng của người phụ nữ đang đắm chìm trong hạnh phúc của tình yêu. Để có thể lập dàn ý chi tiết và viết một bài văn hoàn chỉnh về bài thơ này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
- Phân tích vẻ đẹp tình yêu truyền thống và hiện đại trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh
- Cảm nhận về hình tượng sóng trong hai khổ thơ đầu bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh
- Lập dàn ý phân tích tâm sự tình yêu của hai tác giả nữ trong bài Tự tình II - Hồ Xuân Hương và bài Sóng - Xuân Quỳnh.
- Phân tích hai khổ thơ đầu trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh
- Phân tích bài thơ Sóng của nhà thơ Xuân Quỳnh
- Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ qua bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh
- Cảm nhận đoạn thơ về nỗi nhớ trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh
- Quan niệm về tình yêu trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh
-- Mod Ngữ văn 12 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu qua bài Sóng Của Xuân Quỳnh?
Câu trả lời của bạn
“Sóng” được in trong tập “Hoa dọc chiến hào”, xuất bản năm 1968 của nữ nhà thơ tình nổi tiếng Xuân Quỳnh. Bài thơ nói về tâm trạng, tình yêu mãnh liệt của người con gái khi yêu. Hãy đến với bài thơ bằng nhạc điệu, bài thơ là âm điệu của một cõi lòng bị sóng khuấy động, đang rung lên đồng điệu đồng nhịp với sóng biển. Rạo rực đến xôn xao, khát khao đến khắc khoải, có một hình tượng sóng được vẽ lên bằng âm điệu, một âm điệu dập dồn, chìm nổi, miên man như hơi thở chạy suốt cả bài.
Sắc điệu trữ tình của bài thơ được gợi lên từ hình tượng sóng. Cả bài thơ là những con sóng tâm tình xôn xao trong lòng người con gái đang yêu khi đứng trước biển ngắm nhìn những con sóng vô hồi, bất tận. Sóng là một hình tượng ẩn dụ, đó là sự hoá thân của cái tôi trữ tình của nữ sĩ, lúc thì hoà nhập, lúc sự phân thân của “em” - người con gái đang yêu một cách say đắm. Sóng đã khơi gợi một hồn thơ phong phú, hồn nhiên, sôi nổi. Thông qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã có một cách nói rất hay để diễn tả tâm trạng của người con gái.
Sóng biến hoá, sóng vỗ liên hồi, triền miên và bất tận:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ”
Trạng thái của sóng cũng là tâm trạng khi yêu, là khát vọng to lớn, mạnh mẽ về một tình yêu chân thành. Hành trình của sóng từ sông ra đại dương:
“Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Nơi mênh mông dạt dào, có đến nơi biển rộng trời cao sóng mới được vẫy vùng, mới thực sự tìm thấy mình trong sức sống mạnh mẽ với những khát khao to lớn. Sóng được làm biểu tượng của tình yêu. Miêu tả sóng biến hoá là cũng để nói lên cái phức tạp, đa dạng, khó hiểu của tình yêu. Cũng giống như sóng biển, tình yêu là một hiện tượng kỳ diệu của con người. Con sóng “ngày xưa” và con sóng “ngày sau” vẫn thế - triền miên, bất tận. Cũng như tình yêu mãi mãi là khát vọng của tuổi trẻ, của đôi lứa, của anh và em:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Con sóng tìm đến biển, đến đại dương là để tự hiểu mình. Cũng như em “khát” được đến bên anh, đến với một tình yêu đẹp để hiểu rõ hơn về tâm hồn em về con người đích thực của em. Người con gái hỏi sóng hay đang tự hỏi chính mình:
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau”
Cái giây phút giao duyên của đôi lứa. “Khi nào ta yêu nhau” tìm được một câu trả lời thật khó, bởi tình yêu là một hiện tượng, một thứ tình cảm khó có thể cắt nghĩa được. Bởi vậy trong bài thơ tình số 21 của thi hào Tagor đã viết rằng :
“Trái tim anh cũng ở gần em như chính đời em vậy
Nhưng chẳng bao giờ em biết trọn nó đâu”
Câu thơ “khi nào ta yêu nhau” đã diễn tả đúng nỗi niềm điển hình của những trai gái đang sống trong tình yêu đẹp. Sóng vỗ “dữ dội - dịu êm”, “ồn ào - lặng lẽ”, sóng “dưới lòng sâu” “sóng” trên mặt nước”, sóng nhớ bờ, đó là biểu hiện của tình yêu và nỗi nhớ. Yêu chân thành tha thiết, nhớ bồi hồi triền miên. Nỗi nhớ ấy day dứt, dày vò, choán đầy cả không gian, thấm trong chiều sâu, bề rộng, trải trong chiều dài thời gian:
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”
Thật tự nhiên và thơ mộng, con sóng nhớ bờ nên ngày đêm sóng vỗ, sóng thao thức với thời gian và đại dương. Cũng giống như bên đợi thuyền, thuyền nhớ bến, lúc nào lòng người con gái cũng bồi hồi nhớ thương:
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
“Còn thức” tức là lúc nào em cũng nhìn thấy rõ hình bóng anh, ánh mắt anh... Một tình yêu cuồng nhiệt, say mê. Con sóng khao khát được đến bờ để được vỗ về, ve vuốt:
“Hôn thật khẽ thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi”
(Xuân Diệu)
Cũng như “em” muốn được gần bên anh, được hoà nhịp vào trong tình yêu với anh. Tình yêu của người con gái thật mãnh liệt, nồng nàn. Sóng xa vời cách trở vẫn tìm được tới bờ, cũng như anh và em sẽ vượt qua mọi khó khăn để đến với nhau, để sống trong hạnh phúc trọn vẹn của lứa đôi.
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng nhỏ
Con nào cũng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
Người con gái đã bày tỏ lòng mình một cách chân thành, say đắm, thắm thiết. Chân thật và thuỷ chung là đặc tính của tình yêu:
“Dẫu xuôi về phương Bắc...
Hướng về anh một phương”.
Sóng đã bày tỏ nỗi lòng của người con gái, khát vọng được sống hết mình trong một tình yêu đẹp, sắt son thuỷ chung. Người ta thường nói xuôi vào Nam, ngược ra Bắc; nhưng ở đây, trong nỗi nhớ chất đầy nhà thơ lại dùng ngược lại. Từ đó nhà thơ đã nói đến nỗi nhớ bất chấp vạn vật, khoảng cách, tình yêu là sự gặp gỡ giữa hai tâm hồn không có giới hạn.
Cuối cùng sóng đã nói hộ nhà thơ nỗi khát vọng được sống trọn vẹn trong tình yêu. Tình yêu lứa đôi đẹp đẽ, nồng nàn như trăm ngàn con sóng nhỏ giữa đại dương mênh mông, muốn được hoà nhịp vào biển lớn của tình yêu cộng đồng:
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”.
Cả bài thơ, nếu kể đến nhan đề, thì tác giả đã mười một lần nhắc đến từ “sóng”. Sóng vỗ như tâm tình xôn xao. Sóng cho ta nhiều ấn tượng về âm điệu của sóng, cũng như giọng điệu tâm tình, nhịp điệu của bài thơ. Thơ hồn nhiên, liền mạch về cảm xúc, trong sáng trong cách diễn đạt của tác giả. Sóng vỗ trên đại dương mênh mông cũng chính là sóng vỗ trong lòng người con gái.
Từ hình tượng “sóng” Xuân Quỳnh cho ta thấy rõ vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu. Với tình yêu chân thành, thắm thiết, người phụ nữ muốn sống hết mình, sống trọn vẹn trong tình yêu đẹp. Yêu là nhớ ngày mong đêm, người phụ nữ khát khao được hoà nhập gần gũi trong tình yêu ấy. Họ yêu thật nồng nàn, say đắm, thủy chung!
Xuân Quỳnh viết bài thơ này vào những năm 1967, khi cuộc kháng chiến của nhân dân miền Nam ở vào giai đoạn ác liệt, khi thanh niên trai gái ào ào ra trận “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, khi sân ga, bến nước, gốc đa, sân trường diễn ra những cuộc chia ly màu đỏ. Cho nên có đặt bài thơ vào trong hoàn cảnh ấy ta mới càng thấy rõ nỗi khát khao của người con gái trong tình yêu.
“Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”.
Đọc xong bài thơ “Sóng” ta càng ngưỡng mộ hơn những con người phụ nữ Việt Nam, những con người luôn thuỷ chung, luôn sống hết mình vì một tình yêu. Xuân Quỳnh xứng đáng là một nhà thơ nữ của tình yêu lứa đôi, bà đã làm phong phú hơn cho nền thơ nước nhà.
Trình bày cảm nhận của em về bài thơ sóng của nhà thơ Xuân Quỳnh?
Câu trả lời của bạn
Đã có bao nhiêu người đã yêu, bao nhiêu người đang yêu và bao nhiêu thơ tình yêu trên thế gian này! Vậy mà mỗi ngày lại mới. Tình yêu không có tuổi thơ tình lại càng không có tuổi bao giờ. Trên thế giới có biết bao nhà thơ nổi tiếng: Rimbô, Véclen rồi Puskin, Bairơn… và mỗi người một vẻ một sắc thái. Từ thuở thơ Đường thơ Tống, từ thuở Nguyễn Du rồi Thế Lữ, Xuân Diệu và đến chúng ta ngày nay…, tình yêu vẫn là cái gì khiến người ta đam mê, khao khát. Xuân Quỳnh - nhà thơ của nổi niềm yêu thương với bài Sóng đã thể hiện được nhiều cung bậc tình yêu. Bìa thơ của Xuân Quỳnh cháy lên tình yêu nông nàn của tuổi trẻ và khát vọng của con người đến với tình yêu. Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh không còn dừng lại ở tình yêu buổi đầu giản đơn, hò hẹn non nớt, ngọt ngào mà là tình yêu hạnh phúc gắn với cuộc sống chung.
Trong những đoạn đầu của bài thơ, nhà thơ miêu tả sóng với những sắc thái, những cung bậc khác nhau để rồi từ đó nói tới quy luật của tình yêu. Tình yêu là sự dung hoà những sắc thái tình cảm tưởng chừng như đối lập. Tình yêu có qui luật tự nhiên của nó mà lí trí không giải thích được. Người ta tìm đến với tình yêu, soi mìn vào tình yêu để tự nhận ra chính bản thân mình:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nỗi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Bốn câu thơ mỡ đầu tình yêu chẳng câu nào dính dáng đến tình yêu, nhưng đọc khổ thơ lên thì bao trùm tất cả lại là cảm xúc yêu đương. Dường như tình yêu ẩn nấu đằng sau câu chứ ấy. Có gì thật là xôn xao nhiệt thành mà thật là trầm lắng. “Dữ dội”, “ồn ào” để rồi “dịu êm”, “lặng lẽ”-tình yêu là ở đấy và tình yêu là như thế. Tưởng như đối lập tưởng như mâu thuẫn mà lại thống nhất trong tâm trạng yêu đương. Đâu chỉ là sóng là nước-hồn người đang yêu đó… và tình yêu thì mãi là cái gì người ta không hiểu nổi:
“Sóng không hiểu nỗi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Rõ ràng đó không phải là tình yêu buổi đầu giản đơn, hò hẹn non nớt, ngọt ngào nữa. Đấy là con đường tất yếu trong thiên nhiên, sóng phải tìm ra bể, nhưng đó cũng là quy luật tất yếu của tình cảm: con người đi tìm “cái nửa” lớn lao để hoàn thiện mình. Đến khổ thơ sau ý tứ rõ ràng hơn:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế,
Nỗi khát vọng tình yêu,
Bồi hồi trong ngực trẻ.”
Khổ thơ này là sự khai triển tứ thơ trước. Bao nhiêu thế hệ đã qua, những cuộc hành trình đâu khổ, vui sướng, những niềm xót xa cùng hạnh phúc ngập tràn - tất cả đều vì khát vọng tình yêu. Thuở Ađam-Eva, thuở con người mong muội và hiện đại…, tình yêu là điểm sáng vĩnh cửu cho con người hướng tới mà sống, chiến đấu lao động. Có gì trên cõi đời này thay thế được trái tim cũng như tình yêu có bao giờ không còn nữa!
Ta bắt gặp trong bài thơ một tình yêu khoẻ khoắn, hồn nhiên. Tình yêu của tuổi trẻ ngập tràn sức sống vô bờ bến. Không phải là tình yêu nông nổi non nớt của buổi đầu giản đơn hẹn hò, không phải là thứ tình yêu bi luỵ thê lương “yêu là chết ở trong lòng một ít” như trong thơ Xuân Diệu trước Cách Mạng, mà đây là một tình yêu dám sống dám yêu, tình yêu chan chứa ngọn lửa nhiệt thành. Chẳng phải vô cớ khi Xuân Quỳnh lấy hình tượng “sóng” để tượng trưng cho tình yêu của mình:
“Sóng bắt đầu từ gió
…..
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Đây là thơ tình của người đang yêu chứ không phải là thơ tình của người nhìn người khác yêu, bởi chỉ có người đang yêu mới diễn tả những xúc cảm tình yêu đúng như vậy. Nỗi nhớ nhung, rồi nơi tình yêu đến… có ai biết được yêu khi nào và có ai biết được sóng từ đâu đến! Xuân Quỳnh nói họ tâm trạng đang yêu của bao người:
“Ôi con sóng nhớ bờ,
Ngày đêm không ngủ được”
Hình ảnh sóng tượng trưng rất độc đáo mà vô cùng sâu lắng. Chỉ có con sóng mới đêm ngày trào dâng, trái tim yêu đêm ngày cũng vậy. Cái hồn hậu, cái đắm say, cái tình tha thiết nhất được biểu hiện bằng hình tượng thể này. Lấy sóng để nói nỗi nhớ, nói tình yêu thì không hẳn chỉ có Xuân Quỳnh, nhưng quả là đến Xuân Quỳnh thì hình tượng thơ này trở nên mới mẻ bao nhiêu. Con sóng ấy có tình yêu có niềm nhớ nhung nhưng lại mang thêm sự nhân hậu, dịu dàng của người phụ nữ và đấy là bản sắc riêng của thơ Xuân Quỳnh. Nỗi nhớ nhung của con sóng cũng là nỗi nhớ nhung của bao người khác nhớ người mình yêu. Tâm trạng nhớ nhung của Xuân Quỳnh cũng là tâm trạng của bao người đang yêu:
“Lòng em đến anh,
Cả trong mơ còn thức”
Cuộc sống của Xuân Quỳnh cũng giống cuộc sống cảu bao người khác, hạnh phúc của Xuân Quỳnh cũng là hạnh phúc của bao người khác.
“Dẫu xuôi về phương Bắc,
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghỉ
Hướng về anh - một phương”
Đọc khổ thơ chốt làm ta nghĩ về những cau thơ khác của Xuân Quỳnh
“Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt đời thường ai chẳng có
Biết ngừng đập lúc cuộc đời không nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi”
(Tự Hát)
Có gì rất gần gũi giữa những câu thơ ấy vì cả hai khổ thơ tuy không cùng bài- nhưng là tự khẳng định tình yêu. Một tình yêu đẹp thì bao giờ cũng là một tình yêu biết vượt qua những khó khăn thử thách, biết đấu tranh để bảo vệ những ước mơ, nhưng khát vọng chân chính, biết tin tưởng vào tương lai của cuộc sống, tin tưởng vào hạnh phúc của mình và của mọi người. Và một tình yêu thuỷ chung son sắc thì bao giờ nỗi nhớ cũng có một điểm dừng- đó là người mình yêu.
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó,
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở.
Cuộc đời tuy dài thế,
Năm tháng vẫn đi qua,
Mây vẫn bay về xa”
Xuân Quỳnh ý thức được những vất vả nhọc nhằn trong cuộc hành trình đến với hạnh phúc, nhưng là người có trái tim, Xuân Quỳnh lại có niềm tin mãnh liệt vào tình yêu. Đấy là sức mạnh tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh, cái sức mạnh mà chẳng phải tình yêu nào cũng có được sức mạnh của niềm tin. Tình yêu rồi không phải hết ước mơ, dẫu tận cùng còn đường kia là hạnh phúc, và Xuân Quỳnh đã đi hết con đường dó thì chị vẫn ước mơ. Niềm tin trong thơ chị lớn lao thì ước mơ cũng lớn lao bấy nhiêu:
“Làm sao được tan ra,
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Mơ ước tình yêu là vĩnh cửu, đến mơ ước cũng mang hình bóng của người tình nhân đắm say. Ở đây, Xuân Quỳnh có gì rất gần với “Biển” của Xuân Diệu. Chất đam mê mãnh liệt toát ra từ từng câu chữ khi Xuân Diệu viết:
“Đã hôn rồi hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt”
Nhưng Xuân Diệu thì còn có một ngày sẻ “thôi dào dạt” còn Xuân Quỳnh thì “ngàn năm còn vỗ”. Vân cái chất đam mê mãnh liệt ấy nhưng thêm vào đó là sự lắng đọng suy tư. Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh có thêm chiều sâu của sự hoà nhập tuyệt đối. Như vậy, ai dám bảo tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh non nớt, giản đơn, ngọt ngào? Tình yêu trong thơ chỉ là nỗi khát khao, là sự kiếm tìm đến cái thánh thiện cảu mình. Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh chất chứa chiều sâu tâm hồn, là tình yêu hạnh phúc với cuộc sống chung. Tình yêu của Xuân Quỳnh cũng là tình yêu sâu lắng cảu bao người khác đã yêu, đang yêu và sắp yêu.
Đầy đủ sắc thái tâm trạng của người đang yêu: nỗi khát khao niềm đam mê bất tận nỗi nhớ nhung cùng sự sôi nỗi và suy tư lắng đọng…rồi cả ước mơ, Xuân Quỳnh đã diễn tả thật tinh tế và tài hoa trong bài thơ “Sóng”. Sau này, ta sẽ còn bắt gặt một Xuân Quỳnh tha thiết, một Xuân Quỳnh nồng nàn, một Xuân Quỳnh nhân hậu trong nhiều bài thơ tình nữa, nhưng rõ ràng, ở bài “Sóng”, Xuân Quỳnh đã bộc lộ khá đầy đủ phong cách thơ của mình. Giữa những năm chiến tranh đầy máu lữa, thơ tình Xuân Quỳnh đã làm người ta tin vào sự sống, tin vào con người hơn nữa. Thơ tình Xuân Quỳnh mang lại khoảng bình yên cho tâm hồn người đọc, mang lại tình yêu cho đôi lứa đang yêu…
Khao khát yêu đương trong bài thơ "Sóng" của Xuân Quỳnh?
Câu trả lời của bạn
Xuân Quỳnh là nhà thơ của hạnh phúc đời thường. Thơ bà là tiếng lòng của một tâm hồn luôn luôn khao khát tình yêu, gắn bó hết mình với cuộc sống hàng ngày, trân trọng, nâng niu và chăm chút cho hạnh phúc đời thường. Trong các nhà thơ nữ Việt Nạm, Xuân Quỳnh xứng đáng được gọi là nhà thơ của tình yêu. Bà viết nhiều, viết hay về tình yêu nhưng có lẽ Sóng là bài thơ đặc sắc hơn cả. Bởi nó nói lên được một tâm hồn khao khát yêu đương, một tình yêu vừa hồn nhiên chân thật, vừa mãnh liệt, sôi nổi của một trái tim phụ nữ.
Tình yêu là đề tài muôn thuở của thi ca. Nhiều nhà thơ nổi tiếng đã viết về tình yêu với tất cả sự nồng nhiệt của một trái tim tuổi trẻ. Ta bắt gặp một Xuân Diệu nồng nàn, đắm say và khát khao dâng hiến cho tình yêu, một Nguyễn Bính mơ màng tìm về tình yêu đồng nội, một Anh Thơ tha thiết nhưng thẹn thùng cái duyên con gái… nhưng chỉ đến Xuân Quỳnh, cái khát vọng rất đỗi đời thường của con người đó mới được bộc bạch, mà bộc bạch một cách chân thành như chính cuộc đời nhà thơ vậy : một thứ tình yêu vừa phong phú, phức tạp, vừa thiết tha sôi nổi của một trái tim phụ nữ đang rạo rực, đang khao khát yêu đương.
Sóng trong tác phẩm cùng tên của nhà thơ mang hình ảnh ẩn dụ. Nó là sự hóa thân của cái tôi trữ tình đầy mơ mộng của thi nhân. Sóng và em tuy hai mà một, có lúc phân đôi để soi chiếu vào nhau làm nổi bật sự tương đồng, có lúc lại hòa nhập để tạo nên âm vang cộng hưởng. Và có thể nói qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã bày tỏ một tình yêu dạt dào, mênh mông và một khát vọng vĩnh hằng về tình yêu đôi lứa.
Mở đầu bài thơ là trạng thái tâm lý đặc biệt của một tâm hồn đang khao khát yêu đương, đang tìm đến một tình yêu rộng lớn hơn. Xuân Quỳnh diễn tả thật cụ thể cái trạng thái khác thường, vừa phong phú vừa phức tạp trong một trái tim cồn cào khao khát tình yêu. Tính khí của người con gái đang yêu, cũng như sóng vậy thôi, vốn mang trong nó nhiều trạng thái đối cực: “Dữ dội và dịu êm, Ồn ào và lặng lẽ” … Và cũng như sóng, trái tim người con gái đang yêu không chấp nhận sự tầm thường, nhỏ hẹp, luôn vươn tới cái lớn lao để có thể đồng cảm, đồng điệu với mình “Sông không hiểu nổi mình, Sóng tìm ra tận bể”. Có thể thấy, ngay trong khổ thơ đầu tiên này một nét mới mẻ trong quan niệm về tình yêu. Người con gái khao khát yêu đương nhưng không còn nhẫn nhục, cam chịu nữa. Nếu “Sông không hiểu nổi mình” thì sóng sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp đó “Tìm ra tận bể”, đến với cái cao rộng, bao dung. Thật là minh bạch và cũng thật là quyết liệt !
Nỗi khát vọng tình yêu xôn xao, rạo rực trong trái tim con người, trong quan niệm của Xuân Quỳnh, là khát vọng muôn đời của nhân loại mà mãnh liệt nhất là của tuổi trẻ. Nó cũng như sóng, mãi mãi trường tồn, vĩnh hằng với thời gian. Từ ngàn xưa, con người đã đến với tình yêu và mãi mãi cứ đến với tình yêu. Với con người, tình yêu bao giờ cũng là một khát vọng bồi hồi:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày nay vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Khi tình yêu đến, như một tâm lý tự nhiên và thường tình, người ta luôn có nhu cầu tự tìm hiểu và phân tích. Nhưng tình yêu là một hiện tượng tâm lý khác thường, đầy bí ẩn, không thể giải quyết được bằng lý lẽ thông thường, làm sao có thể giải đáp được câu hỏi về khởi nguồn của tình yêu, về thời điểm bắt đầu của một tình yêu. Cái điều mà trước đó đã từng là Xuân Diêu băn khoăn “Làm sao cặt được nghĩa tình yêu? ” thì nay một lần nữa Xuân Quỳnh bộc bạch một cách hồn nhiên, thật dễ thương. Tình yêu cũng như sóng biển, như gió trời vậy thôi, làm sao có thể hiểu hết được. Nó cũng tự nhiên, hồn nhiên như thiên nhiên, và cũng khó hiểu, nhiều bất ngờ như tự nhiên vậy:
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Tình yêu thường cũng gắn liền với nỗi nhớ khi xa cách. Nỗi nhớ của một trái tim đang yêu được Xuân Quỳnh diễn tả thật mãnh liệt. Một nỗi nhớ thường trực cả khi thức, cả khi ngủ, bao trùm lên cả không gian. Một nỗi nhớ còn cào, da diết, không thể nào yên, không thể nào nguôi. Nó cuồn cuộn, dào dạt như những đợt sóng biển triền miên, vô hồi, vô hạn. Nhịp thơ trong suốt bài thơ này là nhịp sóng, nhưng rõ nhất, dào dạt, hăm hở, náo nức nhất, mãnh liệt nhất là ở đoan thơ này :
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Và, như trên đã nói, vẫn là hình tượng song hành của sóng và em bổ sung đắp đổi cho nhau nhằm diễn tả sâu sắc hơn, ám ảnh hơn tình yêu và nỗi nhớ cùng với lòng thủy chung vô hạn của một trái tim đang rạo rực yêu thương. Nỗi nhớ được diễn tả qua hình tượng con sóng nhớ bờ “ Ngày đêm không ngủ được” vẫn chưa đủ, chưa thỏa, lại được thể hiện một lần nữa qua nỗi nhớ của nhà thơ: “Lòng em nhớ đến anh, Cả trong mơ còn thức”. Nỗi nhớ tràn đầy lòng yêu của thi sĩ. Nỗi nhớ thường trực trong mọi không gian và thời gian, không chỉ tồn tại trong ý thức mà còn len lỏi trong ý thức, xâm nhập vào cả trong giấc mơ. Những đòi hỏi, khao khát yêu đương của người con gái được bộc lộ thật mãnh liệt nhưng cũng thật giản dị : sóng chỉ khao khát tới bờ cũng như em khao khát có anh ! Tình yêu của người con gái ở đây vừa thiết tha, mãnh liệt, vừa trong sáng, giản dị, vừa thủy chung duy nhất. Qua hình tượng sóng và em. Xuân Quỳnh đã nói lên thật chân thành, táo bạo, không hề giấu giếm cái khát vọng tình yêu sôi nổi, mãnh liệt của mình, một phụ nữ, một điều hiếm thấy trong văn học Việt Nam.
Xuân Quỳnh viết bài thơ Sóng năm 1967, khi mà nhà thơ đã từng nếm trải sự đổ vỡ trong tình yêu. Song, người phụ nữ hồn hiên tha thiết yêu đời này vẫn còn ấp ủ biết bao hi vọng, vẫn phơi phới một niềm tin vào hạnh phúc trong trương lai. Vừa tự động viên, an ủi mình, tác giả vừa tin vào cái đích cuối cùng của một tình yêu lớn như con sóng nhất định sẽ “tới bờ”, “dù muôn vời cách trở”. Tương lai hạnh phúc như đang còn ở phía trước. Và vì thế, ý thức về thời gian chưa làm nhà thơ lo âu mà chỉ làm tăng thêm niềm tin tưởng:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Xuân Quỳnh vừa thổ lộ trực tiếp, vừa mượn hình tượng sóng để nói và suy nghĩ về tình yêu. Những ý nghĩ này có vẻ tự do, tản mạn, nhưng từ trong chiều sâu của thi tứ vẫn còn sự vận động nhất quán. Đó là cuộc hành trình khởi đầu là sự từ bỏ cái chật chội, nhỏ hẹp để tìm đến một tình yêu bao la, rộng lớn, cuối cùng là khát vọng được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thủa:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
Người con gái mong muốn hòa mình vào bể đời rộng lớn, bứt mình ra khỏi những lo toan tính toán, để ngập chìm trong bể lớn tình yêu. Phải có mọt tình yêu như thế nào thì mới có được một mong muốn cao cả đến chừng ấy. Khát vọng tình yêu cũng là khát vọng sống mãnh liệt đủ đầy. Cuộc đời còn tình yêu thì cuộc đời còn tươi đẹp và đáng sống và sống trong tình yêu là một điều hạnh phúc. Xuân Quỳnh mong ước được sống mãi trong tình yêu, bất tử với tình yêu.
Sóng là một bài thơ tình yêu rất tiêu biểu cho tư tưởng và phong cách thơ Xuân Quỳnh ở giai đoạn đầu. Một bài thơ vừa xinh xắn, duyên dáng, vừa mãnh liệt, sôi nổi, vừa hồn nhiên, trong sáng, vừa ý nhị sâu xa. Sau này khi đã nếm trải nhiều cay đắng trong tình yêu, giọng thơ Xuân Quỳnh không còn phơi phới bốc men say nữa, nhưng cái khát vọng tình yêu vẫn tồn tại mãi mãi trong trái tim tràn ngập yêu thương của nhà thơ.
Phân tích hình tượng sóng trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh. Anh (chị) cảm nhận gì về vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu qua hình tượng này?
Câu trả lời của bạn
“Sóng” được in trong tập “Hoa dọc chiến hào”, xuất bản năm 1968 của nữ nhà thơ tình nổi tiếng Xuân Quỳnh. Bài thơ nói về tâm trạng, tình yêu mãnh liệt của người con gái khi yêu. Hãy đến với bài thơ bằng nhạc điệu, bài thơ là âm điệu của một cõi lòng bị sóng khuấy động, đang rung lên đồng điệu đồng nhịp với sóng biển. Rạo rực đến xôn xao, khát khao đến khắc khoải, có một hình tượng sóng được vẽ lên bằng âm điệu, một âm điệu dập dồn, chìm nổi, miên man như hơi thở chạy suốt cả bài.
Sắc điệu trữ tình của bài thơ được gợi lên từ hình tượng sóng. Cả bài thơ là những con sóng tâm tình xôn xao trong lòng người con gái đang yêu khi đứng trước biển ngắm nhìn những con sóng vô hồi, bất tận. Sóng là một hình tượng ẩn dụ, đó là sự hóa thân của cái tôi trữ tình của nữ sĩ, lúc thì hòa nhập, lúc sự phân thân của “em” - người con gái đang yêu một cách say đắm. Sóng đã khơi gợi một hồn thơ phong phú, hồn nhiên, sôi nổi. Thông qua hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã có một cách nói rất hay để diễn tả tâm trạng của người con gái.
Thật tự nhiên và thơ mộng, con sóng nhớ bờ nên ngày đêm sóng vỗ, sóng thao thức với thời gian và đại dương. Cũng giống như bên đợi thuyền, thuyền nhớ bến, lúc nào lòng người con gái cũng bồi hồi nhớ thương:
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
“Còn thức” tức là lúc nào em cũng nhìn thấy rõ hình bóng anh, ánh mắt anh... Một tình yêu cuồng nhiệt, say mê. Con sóng khao khát được đến bờ để được vỗ về, ve vuốt:
“Hôn thật khẽ thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi”
(Xuân Diệu)
Cũng như “em” muốn được gần bên anh, được hòa nhịp vào trong tình yêu với anh. Tình yêu của người con gái thật mãnh liệt, nồng nàn. Sóng xa vời cách trở vẫn tìm được tới bờ, cũng như anh và em sẽ vượt qua mọi khó khăn để đến với nhau, để sống trong hạnh phúc trọn vẹn của lứa đôi.
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng nhỏ
Con nào cũng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
Người con gái đã bày tỏ lòng mình một cách chân thành, say đắm, thắm thiết. Chân thật và thủy chung là đặc tính của tình yêu:
“Dẫu xuôi về phương Bắc...
Hướng về anh một phương”.
Sóng đã bày tỏ nỗi lòng của người con gái, khát vọng được sống hết mình trong một tình yêu đẹp, sắt son thủy chung. Người ta thường nói xuôi vào Nam, ngược ra Bắc; nhưng ở đây, trong nỗi nhớ chất đầy nhà thơ lại dùng ngược lại. Từ đó nhà thơ đã nói đến nỗi nhớ bất chấp vạn vật, khoảng cách, tình yêu là sự gặp gỡ giữa hai tâm hồn không có giới hạn.
Cuối cùng sóng đã nói hộ nhà thơ nỗi khát vọng được sống trọn vẹn trong tình yêu. Tình yêu lứa đôi đẹp đẽ, nồng nàn như trăm ngàn con sóng nhỏ giữa đại dương mênh mông, muốn được hoà nhịp vào biển lớn của tình yêu cộng đồng:
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Cả bài thơ, nếu kể đến nhan đề, thì tác giả đã mười một lần nhắc đến từ “sóng”. Sóng vỗ như tâm tình xôn xao. Sóng cho ta nhiều ấn tượng về âm điệu của sóng, cũng như giọng điệu tâm tình, nhịp điệu của bài thơ. Thơ hồn nhiên, liền mạch về cảm xúc, trong sáng trong cách diễn đạt của tác giả. Sóng vỗ trên đại dương mênh mông cũng chính là sóng vỗ trong lòng người con gái.
Từ hình tượng “sóng” Xuân Quỳnh cho ta thấy rõ vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu. Với tình yêu chân thành, thắm thiết, người phụ nữ muốn sống hết mình, sống trọn vẹn trong tình yêu đẹp. Yêu là nhớ ngày mong đêm, người phụ nữ khát khao được hòa nhập gần gũi trong tình yêu ấy. Họ yêu thật nồng nàn, say đắm, thủy chung.
Xuân Quỳnh viết bài thơ này vào những năm 1967, khi cuộc kháng chiến của nhân dân miền Nam ở vào giai đoạn ác liệt, khi thanh niên trai gái ào ào ra trận “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, khi sân ga, bến nước, gốc đa, sân trường diễn ra những cuộc chia ly màu đỏ. Cho nên có đặt bài thơ vào trong hoàn cảnh ấy ta mới càng thấy rõ nỗi khát khao của người con gái trong tình yêu.
“Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”
Đọc xong bài thơ Sóng ta càng ngưỡng mộ hơn những con người phụ nữ Việt Nam, những con người luôn thủy chung, luôn sống hết mình vì một tình yêu. Xuân Quỳnh xứng đáng là một nhà thơ nữ của tình yêu lứa đôi, bà đã làm phong phú hơn cho nền thơ nước nhà.
Câu trả lời của bạn
Từ thuở thơ Đường thơ Tống, từ thuở Nguyễn Du rồi Thế Lữ, Xuân Diệu và đến chúng ta ngày nay..., tình yêu vẫn là cái gì khiến người ta đam mê, khao khát. Xuân Quỳnh - nhà thơ của nỗi niềm yêu thương với bài Sóng đã thể hiện được nhiều cung bậc tình yêu. Bài thơ của Xuân Quỳnh cháy lên tình yêu nồng nàn của tuổi trẻ và khát vọng của con người đến với tình yêu. Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh không còn dừng lại ở tình yêu buổi đầu giản đơn, hò hẹn non nớt, ngọt ngào mà là tình yêu hạnh phúc gắn với cuộc sống chung.
Trong những đoạn đầu của bài thơ, nhà thơ miêu tả sóng với những sắc thái, những cung bậc khác nhau để rồi từ đó nói tới quy luật của tình yêu. Tình yêu là sự dung hòa những sắc thái tình cảm tưởng chừng như đối lập. Tình yêu có quy luật tự nhiên của nó mà lý trí không giải thích được. Người ta tìm đến với tình yêu, soi mình vào tình yêu để tự nhận ra chính bản thân mình:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nỗi mình
Sóng tìm ra tận bể
Bốn câu thơ mở đầu tình yêu chẳng câu nào dính dáng đến tình yêu, nhưng đọc khổ thơ lên thì bao trùm tất cả lại là cảm xúc yêu đương. Dường như tình yêu ẩn nấp đằng sau câu chứ ấy. Có gì thật là xôn xao nhiệt thành mà thật là trầm lắng. "Dữ dội", " ồn ào" để rồi "dịu êm", " lặng lẽ"-tình yêu là ở đấy và tình yêu là như thế. Tưởng như đối lập tưởng như mâu thuẫn mà lại thống nhất trong tâm trạng yêu đương. Đâu chỉ là sóng là nước-hồn người đang yêu đó... và tình yêu thì mãi là cái gì người ta không hiểu nổi:
Sông không hiểu nỗi mình
Sóng tìm ra tận bể
Rõ ràng đó không phải là tình yêu buổi đầu giản đơn, hò hẹn non nớt, ngọt ngào nữa. Đấy là con đường tất yếu trong thiên nhiên, sóng phải tìm ra bể, nhưng đó cũng là quy luật tất yếu của tình cảm: con người đi tìm " cái nửa" lớn lao để hoàn thiện mình. Đến khổ thơ sau ý tứ rõ ràng hơn:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế,
Nỗi khát vọng tình yêu,
Bồi hồi trong ngực trẻ.
Khổ thơ này là sự khai triển tứ thơ trước. Bao nhiêu thế hệ đã qua, những cuộc hành trình đau khổ, vui sướng, những niềm xót xa cùng hạnh phúc ngập tràn - tất cả đều vì khát vọng tình yêu. Thuở Adam-Eva, thuở con người mông muội và hiện đại..., tình yêu là điểm sáng vĩnh cửu cho con người hướng tới mà sống, chiến đấu lao động. Có gì trên cõi đời này thay thế được trái tim cũng như tình yêu có bao giờ không còn nữa!
Ta bắt gặp trong bài thơ một tình yêu khoẻ khoắn, hồn nhiên. Tình yêu của tuổi trẻ ngập tràn sức sống vô bờ bến. Không phải là tình yêu nông nổi non nớt của buổi đầu giản đơn hẹn hò, không phải là thứ tình yêu bi luỵ thê lương " yêu là chết ở trong lòng một ít" như trong thơ Xuân Diệu trước Cách Mạng, mà đây là một tình yêu dám sống dám yêu, tình yêu chan chứa ngọn lửa nhiệt thành. Chẳng phải vô cớ khi Xuân Quỳnh lấy hình tượng "sóng" để tượng trưng cho tình yêu của mình:
Sóng bắt đầu từ gió
...
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Đây là thơ tình của người đang yêu chứ không phải là thơ tình của người nhìn người khác yêu, bởi chỉ có người đang yêu mới diễn tả những xúc cảm tình yêu đúng như vậy. Nỗi nhớ nhung, rồi nơi tình yêu đến... có ai biết được yêu khi nào và có ai biết được sóng từ đâu đến! Xuân Quỳnh nói họ tâm trạng đang yêu của bao người:
Ôi con sóng nhớ bờ,
Ngày đêm không ngủ được
Hình ảnh sóng tượng trưng rất độc đáo mà vô cùng sâu lắng. Chỉ có con sóng mới đêm ngày trào dâng, trái tim yêu đêm ngày cũng vậy. Cái hồn hậu, cái đắm say, cái tình tha thiết nhất được biểu hiện bằng hình tượng thể này. Lấy sóng để nói nỗi nhớ, nói tình yêu thì không hẳn chỉ có Xuân Quỳnh, nhưng quả là đến Xuân Quỳnh thì hình tượng thơ này trở nên mới mẻ bao nhiêu. Con sóng ấy có tình yêu có niềm nhớ nhung nhưng lại mang thêm sự nhân hậu, dịu dàng của người phụ nữ và đấy là bản sắc riêng của thơ Xuân Quỳnh. Nỗi nhớ nhung của con sóng cũng là nỗi nhớ nhung của bao người khác nhớ người mình yêu. Tâm trạng nhớ nhung của Xuân Quỳnh cũng là tâm trạng của bao người đang yêu:
Lòng em đến anh,
Cả trong mơ còn thức
Cuộc sống của Xuân Quỳnh cũng giống cuộc sống của bao người khác, hạnh phúc của Xuân Quỳnh cũng là hạnh phúc của bao người khác.
Dẫu xuôi về phương Bắc,
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghỉ
Hướng về anh - một phương
Đọc khổ thơ chốt làm ta nghĩ về những câu thơ khác của Xuân Quỳnh
Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt đời thường ai chẳng có
Biết ngừng đập lúc cuộc đời không nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi
(Tự Hát)
Có gì rất gần gũi giữa những câu thơ ấy vì cả hai khổ thơ tuy không cùng bài- nhưng là tự khẳng định tình yêu. Một tình yêu đẹp thì bao giờ cũng là một tình yêu biết vượt qua những khó khăn thử thách, biết đấu tranh để bảo vệ những ước mơ, nhưng khát vọng chân chính, biết tin tưởng vào tương lai của cuộc sống, tin tưởng vào hạnh phúc của mình và của mọi người. Và một tình yêu thuỷ chung son sắc thì bao giờ nỗi nhớ cũng có một điểm dừng- đó là người mình yêu.
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó,
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở.
Cuộc đời tuy dài thế,
Năm tháng vẫn đi qua,
Mây vẫn bay về xa
Xuân Quỳnh ý thức được những vất vả nhọc nhằn trong cuộc hành trình đến với hạnh phúc, nhưng là người có trái tim, Xuân Quỳnh lại có niềm tin mãnh liệt vào tình yêu. Đấy là sức mạnh tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh, cái sức mạnh mà chẳng phải tình yêu nào cũng có được sức mạnh của niềm tin. Tình yêu rồi không phải hết ước mơ, dẫu tận cùng còn đường kia là hạnh phúc, và Xuân Quỳnh đã đi hết con đường đó thì chị vẫn ước mơ. Niềm tin trong thơ chị lớn lao thì ước mơ cũng lớn lao bấy nhiêu:
Làm sao được tan ra,
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Mơ ước tình yêu là vĩnh cửu, đến mơ ước cũng mang hình bóng của người tình nhân đắm say. Ở đây, Xuân Quỳnh có gì rất gần với "Biển" của Xuân Diệu. Chất đam mê mãnh liệt toát ra từ từng câu chữ khi Xuân Diệu viết:
Đã hôn rồi hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt
Nhưng Xuân Diệu thì còn có một ngày sẽ "thôi dào dạt" còn Xuân Quỳnh thì " ngàn năm còn vỗ". Vẫn cái chất đam mê mãnh liệt ấy nhưng thêm vào đó là sự lắng đọng suy tư. Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh có thêm chiều sâu của sự hoà nhập tuyệt đối. Như vậy, ai dám bảo tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh non nớt, giản đơn, ngọt ngào? Tình yêu trong thơ chỉ là nỗi khát khao, là sự kiếm tìm đến cái thánh thiện của mình. Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh chất chứa chiều sâu tâm hồn, là tình yêu hạnh phúc với cuộc sống chung. Tình yêu của Xuân Quỳnh cũng là tình yêu sâu lắng của bao người khác đã yêu, đang yêu và sắp yêu.
Đầy đủ sắc thái tâm trạng của người đang yêu: nỗi khát khao niềm đam mê bất tận nỗi nhớ nhung cùng sự sôi nổi và suy tư lắng đọng...rồi cả ước mơ, Xuân Quỳnh đã diễn tả thật tinh tế và tài hoa trong bài thơ " Sóng". Sau này, ta sẽ còn bắt gặt một Xuân Quỳnh tha thiết, một Xuân Quỳnh nồng nàn, một Xuân Quỳnh nhân hậu trong nhiều bài thơ tình nữa, nhưng rõ ràng, ở bài "Sóng", Xuân Quỳnh đã bộc lộ khá đầy đủ phong cách thơ của mình. Giữa những năm chiến tranh đầy máu lửa, thơ tình Xuân Quỳnh đã làm người ta tin vào sự sống, tin vào con người hơn nữa. Thơ tình Xuân Quỳnh mang lại khoảng bình yên cho tâm hồn người đọc, mang lại tình yêu cho đôi lứa đang yêu.
Phân tích hình tượng Sóng trong bài thơ cùng tên và cảm nhận về tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu?
Câu trả lời của bạn
Nói về đề tài tình yêu trong thơ ca nói chung và trong thơ Xuân Quỳnh nói riêng, Sóng - một bài thơ tình nổi tiếng của Xuân Quỳnh. Hình tượng sóng thể hiện những trạng thái người phụ nữ trong tình yêu thấm đẫm chất trữ tình trong sáng.
Hình tượng "Sóng" được tái hiện qua nhạc điệu bài thơ. Hình tượng Sóng đi: tả những cảm xúc, những sắc thái tình cảm vừa phong phú đa dạng, vừa thiết tha, sôi nổi của một trái tim đang rạo rực yêu đương.Hình tượng sóng hiện lên qua nhịp điệu nhẹ nhàng, lúc sôi nổi dồn dập, dịu êm, sâu lắng như nhịp sóng ngoài biển khơi, cũng là nhịp của những con sóng tình cảm của một trái tim khao khát yêu đương.
Nhà thơ sử dụng thể thơ 5 chữ với những dòng thơ liền mạch ít ngắt nhịp. Sự trở đi trở lại hồi hoàn của hình tượng sóng, biện pháp điệp từ ngữ, điệp cấu trúc, những từ láy... đã tạo nên nhạc điệu của những con sóng, đợt sóng liên tiếp gối lên nhau lúc tràn lên sôi nổi, lúc lắng lại dịu êm.
Hình tượng sóng mang ý nghĩa biểu tượng cho tình yêu và tâm trạng nhân vật trữ tình (người phụ nữ) trong bài thơ.
Sóng là biểu tượng cho sự bí ẩn trong tình yêu, biểu tượng cho niềm khát khao một tình yêu lớn, một tình yêu mãnh liệt.
Khổ thơ thứ nhất thể hiện hai trạng thái của sóng cũng là hai trạng thái của tình yêu tưởng như đối lập nhưng rất thống nhất (dữ dội - dịu êm; ồn ào lặng lẽ). Đó là sự bí ẩn của tình yêu. Cũng như sóng, con người tìm đến với tình yêu" để hiểu mình hơn (Sóng không hiểu nổi mình/ Sóng tìm ra tận bể).
Khổ thơ thứ hai là sự phát hiện sự tương đồng giữa sóng và quy luật muôn thuở của tình yêu. Sóng "ngày xưa" và sóng "ngày sau" vẫn thế giống như "nỗi khát vọng tình yêu/ bồi hồi trong ngực trẻ".
Khổ thơ thứ ba và thứ tư tác giả dùng để cắt nghĩa về nguồn gốc của sóng và nơi bắt đầu của tình yêu. Cái hay của đoạn thơ là sự đầu hàng của nhận thức, là sự bất lực trong logic lý trí (Em cũng không biết nữa/ Khi nào ta yêu nhau).
Sóng là biểu tượng cho nỗi nhớ trong tình yêu của người phụ nữ. Con sóng thao thức ở mọi chiều không gian, thời gian cũng như: "Lòng em nhớ đến anh / Cả trong mơ còn thức". Nhà thơ dùng liên tưởng đan cài để đồng nhất "sóng" và "em".
Sóng là biểu tượng cho sự thủy chung trong tình yêu của người phụ nữ. Nhà thơ sử dụng kết cấu: dẫu... thì... cùng với những đối lập (xuôi - ngược, bắc - nam) để khẳng định: "Nơi nào em cũng nghĩ/ Hướng về anh một phương". Ngoài việc khẳng định tình yêu chung thủy, Xuân Quỳnh còn muốn đề cập đến những thử thách trong tình yêu. Tình yêu cho ta sức mạnh vượt qua thử thách và qua thử thách tình yêu càng thêm bền vững.
Sóng là biểu tượng cho những trăn trở, lo âu trong cõi lòng người phụ nữ đang yêu. Đó là nỗi lo âu về cái hữu hạn của đời người, của tình yêu.
...Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Sóng là biểu tượng cho khát vọng mãnh liệt muốn bất tử hóa tình yêu. Những thơ sử dụng những đại lượng 1ớn có tính ước lệ (trăm, ngàn) cùng với những hình ảnh thuộc về vô biên (biển, sóng). Khát vọng của tâm hồn người phụ nữ đang yêu thật mãnh liệt. Đó là khát vọng của muôn đời, muôn người, khát vọng mang giá trị nhân văn sâu sắc, cao đẹp.
Sóng là một hình tượng không mới nhưng trở nên rất đẹp, một vẻ đẹp rất riêng trong cảm nhận của hồn thơ Xuân Quỳnh. Bằng hình tượng sóng, Xuân Quỳnh đã nói được những điều giản dị mà lớn lao của tâm hồn người phụ nữ đang yêu. Khát vọng tình yêu được gửi vào sóng khát vọng thành thực, khẩn thiết, nồng nàn và rất nhân văn.
Trước Xuân Quỳnh đã có không ít thi sĩ viết về tình yêu - đề tài muôn thuở và không bao giờ vơi cạn của thi ca - thế nhưng, cũng với đề tài này, nữ sĩ Xuân Quỳnh đã thực sự để lại dấu ấn trên thi đàn Việt Nam. Từ những năm khói lửa chiến tranh, những vần thơ của Xuân Quỳnh đã làm bổi hồi bao trái tim người đọc. Thi sĩ đã đem đến cảm nhận về một tình yêu thuần khiết, dung dị và hết sức dạt dào, tha thiết. Sóng có thể coi là một trong số những bài thơ về tình yêu hay nhất của nữ sĩ. Có người đã từng nói Sóng của Xuân Quỳnh là một bài ca về một tình yêu giản dị mà đẹp đến mê lòng. Tình yêu luôn có nhu cầu được chia sẻ và giãi bày. Xuân Quỳnh đã mượn "sóng" - một hình ảnh đặc biệt - để bộc lộ tình yêu của mình. Ngay từ khổ thơ đầu tiên, nhà thơ đã có những phát hiện mới mẻ về "tính cách" của "sóng":
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Thi sĩ đã khám phá ra những trạng thái đối lập trong con sóng: dữ dội, ồn ào, mạnh mẽ đến cuồng nhiệt và "dịu êm", "lặng lẽ", sâu lắng đến dịu dàng. Bản tính của sóng thật thất thường như tâm hồn người con gái đang yêu. Đây là hai câu thơ tự bạch, tự thú táo bạo mà dịu dàng. Táo bạo vì nó quá mãnh liệt và chân thực. Dịu dàng vì sau những dữ dội, ồn ào, tình yêu vẫn đổ về phía cuối câu thơ để lắng vào dịu êm lặng lẽ - đó là cái dịu dàng con gái làm nên chất nữ tính của hình tượng sóng. Xuân Quỳnh đã tinh tế biết bao khi nhận ra hai trạng thái tưởng chừng như đối lập của con sóng để khám phá về tình yêu. Tình yêu đâu phải dễ lý giải, nó cũng "nắng mưa thất thường", cũng đầy mâu thuẫn. Trước trạng thái ấy, Xuân Quỳnh đã thổi vào con sóng một niềm khao khát:
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ngay từ đầu, con sóng tâm trạng đã ùn vào, vỗ sóng trong tâm hồn người đọc. Ta bỗng nhận ra trong bản thân mình sự đồng cảm với thi sĩ và với chính con sóng kia. Con người đâu phải lúc nào cũng hiểu rõ về mình. Chính vì thế trong khổ tiếp theo, tứ thơ chuyển từ hình tượng sóng sang những suy nghĩ về tình cảm con người, vừa đột ngột vừa tự nhiên:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Từ ngày xưa đến ngày sau, liên tưởng thơ đã vươn tới cái muôn đời. Ta cảm nhận sâu sắc về một tình yêu thủy chung, cháy bỏng lúc nào cũng phập phồng "trong ngực trẻ". Từ sóng cho tới tình yêu vốn là tứ thơ quen thuộc xưa nay. Người xưa từng mượn sóng mà hạ lời thề:
Bao giờ cho sóng bỏ ghềnh,
Cù lao bỏ biển anh mới đành bỏ em.
(Ca dao)
Con sóng si tình của Xuân Diệu từng khát khao:
Cho anh làm sóng biếc
Hôn mãi cát vàng em
Hôn thật khẽ, thật êm
Hôn ôm đềm mãi mãi
(Biển)
Nét riêng của Xuân Quỳnh là tạo cho con sóng sự nữ tính đầy sức sống qua các trạng thái khác nhau: Có cái bồi hồi rất trẻ trung; có cái dữ dội, mãnh liệt nhưng còn có cá cái dịu dàng sâu lắng. Xuân Quỳnh xoay trở con sóng yêu đầy lo âu để cảm nhận nó trên nhiều chiều đối lập. Đó là cách cảm nhận nồng nàn mà có chiều sâu trên cả hai mặt cảm xúc và nhận thức.
Những khổ thơ tiếp theo, sóng từ đối tượng cảm nhận được chuyển thành đối tượng để suy tư. "Trước muốn trùng sóng bể, dòng suy tư cuộn lên như sóng không cùng, những câu hỏi hóa thành cuộc đối thoại lớn với vũ trụ về tình yêu:
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Với những câu hỏi, Xuân Quỳnh đang muốn truy tìm nguyên nhân, truy tìm ngọn nguồn của tình yêu. Song dường như những câu hỏi ấy chẳng bao giờ có thể tìm được một câu trả lời thích đáng. Thiên nhiên bí ẩn còn có thể cắt nghĩa nhưng "làm sao cắt nghĩa được tình yêu?" (Xuân Diệu), Xuân Quỳnh đã diễn đạt sâu sắc cái mà người ta gọi là "Trái tim có những quy luật riêng mà lý trí không thể hiểu được". Tình yêu cần có lý trí nhưng trước hết đó là câu chuyện của trái tim, cho nên không thể dùng lý trí tính táo để xác định sự bắt đầu của tình yêu. Chính sự tưởng chừng như bất lực trong những câu trả lời đã đưa tình yêu trở về với bản chất của nó. Đặc biệt, câu thơ: "Em cũng không biết nữa/ Khi nào ta yêu nhau" có một giọng điệu hết sức đáng yêu. Nếu đảo lại trật tự; "Khi nào ta yêu nhau - Em cũng không biết nữa", ý thơ sẽ lăn về phía lý trí tỉnh táo. Bằng sự khéo léo tài tình của Xuân Quỳnh trong cách sử dụng ngôn ngữ, ta thấy những vần thơ dường như diễn tả rất chính xác nỗi choáng váng của cô gái khi vừa chạm vào cái vùng chói sáng của trái tim con người - tình yêu. Hai câu thơ không chỉ nói về tình yêu mà ta có cảm giác những câu chữ cũng đang rung động theo trái tim thiếu nữ, nó giống như cái lắc đầu đầy yêu thương và bối rối của một cô gái đáng yêu. Nỗi thổn thức ấy tiếp tục lăn mình cùng sóng nước, vươn dài theo thời gian, mênh mang cùng những câu thơ của Xuân Quỳnh:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Tình yêu von gắn liền với nỗi nhớ. Đến đây mỗi câu thơ dường như đều chan chứa một nỗi nhớ - nỗi nhớ da diết, khắc khoải. Đoạn thơ có hai cặp hình ảnh so sánh song song, khá đắc địa: sóng vỗ bờ cả ngày lẫn đêm, em nhớ anh " cả trong mơ còn thức". Hai cặp hình ảnh song hành, cộng hưởng nhằm diễn tả tình yêu sâu sắc hơn. "Cả trong mơ còn thức" - câu thơ là một phát hiện đầy tinh tế về quy luật của tình yêu: sinh hoạt thường ngày của con người còn có giới hạn bởi thức và ngủ nhưng tình yêu phá vỡ mọi giới hạn, thống trị cả tiềm thức, giấc mơ, thao thức đến khôn cùng. Chỉ có những trái tim yêu hết mình mới thống trị cả thời gian, cả ý thức lẫn tiềm thức như vậy. Tình yêu quả là một sự "bất thường" giữa đời thường. Xuân Quỳnh đã thực sự thông suốt mọi ngóc ngách của tình yêu vì bà chính là một con người có trái tim yêu không bao giờ mệt mỏi, luôn khát yêu, khát sống bằng cả trái tim. Tình yêu có mặt trong thơ, lên ngôi và tỏa sáng trong phần lớn các tác phẩm của bà. Ta đã bắt gặp không ít những tình yêu vượt qua mọi giới hạn của không gian, của thời gian để hướng tới cái vĩnh cửu trong thơ Xuân Quỳnh:
Những ngày không gặp nhau
Biển bạc đầu thương nhớ
Những ngày không gặp nhau
Lòng thuyền đau rạn vỡ
Nếu từ giã thuyền rồi
Biển chỉ còn sóng gió
Nếu phải cách xa anh
Em chỉ còn bão tố
(Thuyền và biển)
Thời gian chật chội bởi giới hạn, suy tư lại mở ra không gian:
Dẫu xuôi về phương bắc
Dẫu ngược về phương nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương
Hai chữ xuôi, ngược thấp thỏm một linh cảm lo âu trước cuộc đời bất trắc. Vì thế câu thơ "Hướng về anh- một phương" nôm na mà chắc nịch như một sự khẳng định tuyệt vời cho một tình yêu mãnh liệt. Người ta thường nói ngược về phương bắc và xuôi về phương Nam nhưng có lẽ trong tình yêu luôn có những thứ trái ngang, những điều đi ngược lại cái bình thường nhưng suy cho cùng, điều quan trọng nhất của tình yêu phải chăng chính là sự nhung nhớ, sự gặp gỡ của những trái tim yêu? Và đối với người con gái đang yêu, trái tim họ luôn chỉ hướng về một phương "anh" duy nhất. Những suy tư lấy hình ảnh "sóng" làm trung tâm là sự kết hợp tuyệt vời giữa cảm xúc và lý trí, tạo cảm giác vừa bổi hổi vừa lắng sâu.
Cao trào của bài thơ dồn thành khát vọng trào dâng trong ba khổ thơ cuối - khát vọng tìm đến tựa từ một niềm tin:
Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Cái hay của lỗi diễn đạt của Xuân Quỳnh không chỉ ở chỗ mượn quy luật của sóng biển, mây trời để nói về quy luật của tình yêu. Độ sâu của nó bắt nguồn từ nhận thức rất đời thường: cuộc sống là dài, là rộng, là muôn vời cách trở, cuộc sống tràn đầy những điều bất ngờ vì thế mà cũng đầy bất trắc. Lời thơ như nỗi lo đau đáu luôn âm thầm giày vò, như những đợt sóng ngầm trong trái tim khát yêu của nữ sĩ Xuân Quỳnh. Song dù thế nào đi chăng nữa, tình yêu vẫn sẽ vượt qua mọi trở ngại để vươn tới đích như những con sóng "Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở ".Với niềm tin ấy, khát vọng của Xuân Quỳnh vừa mạnh mẽ vừa ấm áp:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Mong ước hóa thân vào sóng thật lớn lao. Khát vọng được "tan ra" để bất tử cùng tình yêu ("ngàn năm còn vỗ") thật cháy bỏng. Tứ tha có sự phát triển giống như sự nhận thức và lí giải về sự tồn tại mãnh liệt của tình yêu. Có lẽ chưa bao giờ ta thấy trên thi đàn Việt Nam có một nữ thi sĩ bộc lộ tình yêu một cách mãnh liệt mà cũng thật dung dị đến vậy.
Lưu Khánh Thơ nhận xét về thơ Xuân Quỳnh như sau: "Ở Xuân Quỳnh, tình yêu không bao giờ chỉ đơn thuần là tình yêu, nó còn tượng trưng cho cái đẹp, cái tôi, cái cao quý của con người, tượng trưng cho niềm khát khao được hoàn thiện mình". Với sự hóa thân vào sóng, Xuân Quỳnh đã truyền sức sống dào dạt vào tác phẩm như sự khao khát tình yêu luôn cháy bỏng trong trái tim nữ sĩ, làm cho những Sóng hay Thuyền và biển sống mãi với thời gian như truyền thuyết về tình yêu mãi mãi làm say đắm bao trái tim người đọc.
Bình giảng đoạn thơ sau đây trong bài Sóng của nhà thơ Xuân Quỳnh “…Con sóng dưới lòng sâu..... Hướng về anh một phương”.
Câu trả lời của bạn
Sóng biển rộng lớn, bao la mà vẫn điệp trùng thương nhớ. Sóng biển vật vã, thương đau mà vẫn một đời mê đắm. Sóng biển dữ dội thét gào mà vẫn nồng cháy thương yêu. Phải, có những con sóng như thế, những con sóng mang trong mình biết bao đói cực vẫn đêm ngày cuộc tròn trong thơ, trong tâm hồn người phụ nữ đa tài, đa tình và cũng đa đoan ấy: nữ sĩ Xuân Quỳnh. Và bài thơ “Sóng” của Xuân Quỳnh đã chuyên chở hết cái tài, cái tình và cả cái đa đoan ấy của nữ sĩ mà tiêu biểu là đoạn thơ:
“Con sóng dưới lòng sâu
…
Hướng về anh một phương”
Hòa cùng những con sóng: sóng thơ, sóng lòng, ta tìm về cõi sâu kín của tâm hồn thi sĩ và cũng là của muôn kiếp “má hồng”.
Bài thơ “Sóng” ra đời khi những con sóng lòng dâng lên dữ dội, những con sóng nhớ thương, thao thức của một tâm hồn đang yêu. Cả bài thơ là những đợt sóng nối nhau vỗ vào tâm hồn người đọc. Sóng và nhân vật em đan quyện vào nhau để thì thầm những nỗi niềm, những tâm tư. Và có thể nói, khổ thơ:
“Con sóng dưới lòng sâu
…
Hướng về anh - một phương”
Đây là một khổ thơ vô cùng đặc biệt bởi trong bài thơ chỉ duy nó có sáu câu. Sáu câu thơ trải dài như nỗi thao thức, băn khoăn của tâm hồn thi sĩ trong đêm.
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước”
Hai câu thơ với hình thức lặp quyện hòa cùng nghệ thuật đối vỗ nên điệp trùng những con sóng với nhiều dạng thức khác nhau. Con sóng lặn sâu dưới lòng đại dương qua thanh bằng cuối câu thơ. Con sóng dữ dội tung bọt trắng xóa trên mặt biển với thanh trắc. Cả hai kết hợp với nhau làm nên sự đa dạng của sóng biển. Sóng là em, em là sóng. Cũng như sóng kia, tâm hồn em cũng vô vàn những phức tạp khó hiểu. Lúc lặng lẽ, êm đềm khi nồng nàn dữ dội, nhưng thế nào đi nữa, em vẫn mãi là em, vẫn mãi ôm trong lòng một nỗi nhớ thương không dứt. Cũng như sóng kia thôi, dù dịu êm hay dữ dội thì:
“Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”
Xuân Quỳnh vô cùng tinh tế khi mượn một hình tượng rất động để diễn ta nỗi niềm của người phụ nữ khi yêu. Sóng muôn đời vẫn thế, có bao giờ thôi vỗ sóng, có khi nào chẳng cồn cào, ẩn sâu trong ngực sóng là nhịp đập của đại dương mênh mông. Sóng chẳng còn là sóng nếu tĩnh yên, lặng lẽ. Vì vậy mà sóng đã được Xuân Quỳnh diễn tả bằng một từ ngữ rất sáng tạo “không ngủ được”. Sóng là vậy, dù lặng yên dưới lòng biển hay dữ dội trên mặt đại dương thì ngàn đời vẫn khát khao tìm về bến bờ tĩnh tại. Chưa đến được bờ thì nhớ thương, thương nhớ, thì thao thức một nỗi niềm. Chọn hình tượng sóng-một trong những hình tượng đồng nhất của tự nhiên, Xuân Quỳnh đã khẳng định được bản lĩnh của mình. Chọn hình tượng động để gắn với người phụ nữ, người mà xưa nay được ví như liễu yếu đào tơ, Xuân Quỳnh phải đứng trước nhiều thử thách nhưng chị đã vượt qua bằng một bản lĩnh vững vàng và hơn hết là bằng một tâm hồn phụ nữ nhạy cảm tinh tế. Còn sự vật nào hơn sóng có thể diễn tả hết được cái lòng người phụ nữ đang yêu: nồng nàn, băn khoăn, bồn chồn, thao thức lắm! Nỗi băn khoăn ấy được góp nước từ nỗi nhớ: nhớ một người!
“Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức”
Sóng bây giờ dường như cũng đã không còn đủ sức chuyên chở nỗi lòng người phụ nữ. Nỗi nhớ như thiêu, như đốt, như phá tan những phàm tục đời thường, cất cánh đưa người phụ nữ đến một cõi mơ. Ở đây Xuân Quỳnh dùng từ “ lòng” thật chính xác để diễn tả tình cảm của người phụ nữ với tình yêu. Lòng là chốn sâu kín nhất của tâm hồn, lòng là kết tinh của tình cảm được chưng cất trong một thời gian dài qua biết bao thử thách. Vì vậy mà tấm lòng ấy không chút hời hợt mà đã là gan, là ruột của người phụ nữ rồi. “Lòng em nhớ đến anh”, ơi thương sao câu nói giản dị, chân thành mà nồng nàn, da diết đến thế. Câu thơ “cả trong mơ còn thức” lóe lên điểm sáng của nghệ thuật. Có thể nói, với câu thơ ấy, Xuân Quỳnh đã có thể được xem là thi sĩ tài năng bật nhất của thi ca hiện đại Việt Nam. Câu thơ như trào dâng nâng nỗi nhớ niềm thương
Sóng-em đan quyện vào nhau. Em lặng đi để sóng trào lên. Nhưng sóng cũng là em, sóng trào lên mang theo lớp lớp tâm tình của em
“Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam”
Đầu mỗi câu thơ, Xuân Quỳnh đã đóng vào đó những từ chỉ sự đối lập (“dẫu”). Nó chỉ một sự khẳng định chắc nịch, vững vàng rằng khó khăn, thách thức là mấy em vẫn mãi yêu anh.. Chẳng phải là “ngược Bắc”, “xuôi Nam” mà là “xuôi Nam” “ngược Bắc”.Phương hướng thế nào không quan trọng, quan trọng nhất vẫn là “phương anh”.
“Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương”
Xuân Quỳnh buộc chặt bao “sợi nhớ, sợi thương” về phương anh. Thế mới biết tình yêu của chị nồng nàn, mãnh liệt thế nào. Hướng về anh thì có thể thay đổi nhưng với lời khẳng định chắc nịch “một phương” thì nơi em hướng về là bất di bất dịch. Anh đã dành “hệ qui chiếu” của đời em. Cảm thông cho cuộc đời Xuân Quỳnh, ta càng hiểu thêm tình cảm của chị.
Sự thành công của Xuân Quỳnh trong bài thơ “Sóng” không chỉ ở tình cảm chân thành nồng cháy mà còn ở nghệ thuật xây dựng hình tượng sóng hình tượng trung tâm của bài thơ. Sóng trong bài thơ là một hình tượng kép. Sóng vừa là sóng biển vừa là sóng lòng của người phụ nữ đang yêu. Cả hai cuộn tròn trong sóng thơ dạt dào. Hình tượng sóng rất đa dạng: lúc dữ dội, ồn ào, lúc dịu êm lặng lẽ cũng như tâm hồn em vậy dịu dàng lắm nhưng cũng đôi khi nồng cháy, mãnh liệt. Hình tượng sóng được Xuân Quỳnh xây dựng như thế động. Sóng luôn vận động với bao đối cực, bao chiều kích và cũng chính nhờ vậy mà nỗi lòng của người phụ nữ đang yêu được bộc lộ chân thành hơn, chính xác hơn. Với hình tượng sóng Xuân Quỳnh đã góp vào thi đàn một hình tượng cũ mà mới.
Mới bởi nó được ủ ấp những nỗi niềm của người phụ nữ. Và sẽ không quá lời khi ta khẳng định rằng, làm nên sự nghiệp Xuân Quỳnh không thể không có “sóng”.
Xuân Quỳnh đã đi về một miền miên viễn. Chị đã đi xa nhưng sóng thì vẫn “bạc đầu thương nhớ” còn người thì vẫn bên chị cùng một nỗi nhớ thương. Người phụ nữ ấy sống mãi cùng sóng lòng, sóng thơ và “sóng”. Cũng như sóng kia, nhịp đập thủy triều có bao giờ nguội yên trong ngực biển, người nữ sĩ ấy vẫn mãi bên đời cùng một nhịp đập yêu thương.
Con sóng trong thơ chị phải đâu là con sóng một thuở mà nó đã thành con sóng ngàn đời: con sóng tình yêu, con sóng yêu thương, con sóng của một tâm hồn đẹp. Vỗ mãi con sóng thương yêu!
Cảm nhận của anh chị về vẻ đẹp tình yêu trong các khổ thơ đầu và cuối bài thơ Sóng, từ đó rút ra nhận xét về sự vận động của hình tượng sóng và em?
Câu trả lời của bạn
Xuân Quỳnh là một trong số những nhà thơ trẻ xuất sắc trưởng thành từ kháng chiến chống Mỹ và là một trong số ít những nhà thơ nữ viết rất nhiều và rất thành công về đề tài tình yêu. Một trong những thành công xuất sắc về đề tài này của nữ sĩ là bài thơ “Sóng”, hai khổ thơ đầu bài thơ nữ thi sĩ viết:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của tâm hồn người phụ nữ nhiều trắc ẩn, vần thơ của bà vừa chân thành đằm thắm, vừa nồng nàn mãnh liệt và hơn hết luôn bật lên khát vọng da diết về hạnh phúc bình dị đời thường. Bài thơ “Sóng” ra đời năm 1967 trong chuyến đi thực tế của nhà thơ về vùng biển Diêm Điền tỉnh Thái Bình và lúc này thì bản thân nhà thơ cũng vừa trải qua một sự đổ vỡ trong tình yêu. Bài thơ được in trong tập “Hoa dọc chiến hào” năm 1968. Tình yêu là điều bí ẩn nên ngàn đời vẫn cuốn hút con người, tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh chính là những bông hoa dọc chiến hào làm dịu đi sự khốc liệt của chiến tranh.
Trong bài thơ “Sóng”, nhà thơ sử dụng thể thơ năm chữ, đây là thể thơ có nhịp điệu nhanh, mạnh, dồn dập. Thể thơ này thường dùng để diễn tả những dòng cảm xúc ào ạt, hối hả, mãnh liệt . Bài thơ sử dụng cách hiệp vần giãn cách, hiệp vần chân ở những tiếng cuối của các câu chẵn. Hơn nữa bài thơ có sự luân phiên về thanh điệu ở các tiếng cuối của các câu thơ. Như vậy những thủ pháp nghệ thuật sáng tạo đã tạo nên âm hưởng nhịp nhàng, uyển chuyển cho cả bài thơ. Âm hưởng của bài thơ là âm hưởng dạt dào của những con sóng mà mỗi câu thơ là một con sóng, chúng gối lên nhau chạy đều, chạy đều đến cuối bài thơ. Những con sóng là sự trào dâng mãnh liệt của dòng cảm xúc ào ạt trong lòng nữ sĩ. Có lẽ vì thế mà ấn tượng về con sóng trong bài thơ không chỉ là của sóng biển mà còn là của sóng tình. Đây cũng chính là hai hình tượng nghệ thuật mà tác giả đã tập trung xây dựng trong bài thơ. Sóng biển và sóng tình có lúc tồn tại song song để soi chiếu, tôn vinh vẻ đẹp cho nhau, có lúc lại hòa làm một, trong sóng biển có sóng tình, trong sóng tình ta lại thấy nhịp dào dạt của sóng biển. Suy cho cùng sóng biển và sóng tình là hai hình tượng nghệ thuật để biểu đạt cho cái tôi trữ tình của nhà thơ.
Qua hai khổ thơ đầu nữ sĩ đã cho chúng ta cảm nhận được đặc điểm của những con sóng biển và những con sóng tình yêu, những con sóng luôn chứa đựng những trạng thái đối lập và luôn có những khát khao vươn tới những sự vĩ đại, bao la. Mở đầu, nhà thơ viết:
“Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ”
Trong hai câu thơ mở đầu tác giả đã sử dụng tới hai cặp tính từ trái nghĩa để miêu tả đặc điểm của sóng biển: “dữ dội – dịu êm”, “ồn ào – lặng lẽ”. Thông thường đứng giữa những cặp tính từ trái nghĩa là quan hệ từ biểu đạt sự tương phản “tuy – nhưng”, thế nhưng ở đây nhà thơ nữ Xuân Quỳnh lại sử dụng quan hệ từ “và” vốn biểu đạt quan hệ cộng hưởng, cộng thêm, nối tiếp. Như vậy những đặc điểm tưởng như đối lập lại thống nhất với nhau và luôn tồn tại trong một chỉnh thể là sóng. Trong cái dữ dội có cái dịu êm, trong sự ồn ào lại chứa đựng sự lặng lẽ.Những trạng thái đối lập của sóng cũng chính là những trạng thái đối lập trong tâm hồn người phụ nữ khi yêu. Trong tình yêu, tâm hồn người phụ nữ không hề bình lặng mà đầy biến động: có khi sôi nổi cuồng nhiệt, cũng có khi e lệ, kín đáo, có lúc đằm thắm, lúc hờn ghen…
Tác giả tiếp tục sử dụng biện pháp nhân hóa trong hai câu thơ tiếp theo, con sóng được nhân hóa qua động từ “tìm” trong hành trình từ sông ra tới biển:
“Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể”
Tác giả đã khéo léo sử dụng động từ “tìm” trong việc nhân hóa con sóng đã cho ta thấy được sự chủ động của con sóng, con sóng chủ động chối bỏ những phạm vi chật hẹp “sông” để vươn tới những phạm vi rộng lớn bao la “bể”. Như vậy trong bốn câu thơ đầu nhà thơ đã giúp ta nhìn lại hai đặc điểm tự nhiên, vốn có của những con sóng và chính tác giả cũng đã phải sử dụng tới hai câu thơ để khẳng định sự hiển nhiên, vốn có này:
“Ôi con sóng ngày xưa
và ngày sau vẫn thế”
Nữ sĩ đã khẳng định đặc điểm ngàn đời vốn có của sóng, từ quá khứ “ngày xưa” cho đến tương lai “ngày sau” con sóng vẫn luôn chứa đựng những trạng thái đối lập, vẫn luôn vận động theo quy luật trăm sông đều đổ về với biển. Trạng từ khẳng định “vẫn thế” một lần nữa biểu đạt một chân lý không bao giờ đổi thay.
Thơ ca, nghệ thuật là những sự sáng tạo mang đến cho người đọc những cảm xúc mới, đem đến cho tâm hồn con người những sự trải nghiệm phong phú. Ta tự hỏi vì sao trong sáu câu thơ đầu tác giả chỉ cho chúng ta hai đặc điểm tự nhiên, vốn có của con sóng? Để giải đáp cho điều này nữ sĩ viết tiếp hai câu thơ:
“Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Đến đây ta đã cảm nhận được sự xuất hiện của một con sóng nữa đó là con sóng của tâm hồn, là con sóng của tình yêu, mà lại là tình yêu của tuổi trẻ đang bồi hồi, đang thổn thức trong trái tim, trong lồng ngực. Khát vọng tình yêu cháy bỏng mãnh liệt đang trào dâng trong lòng nữ sĩ. Như vậy đứng trước biển, trước những con sóng ào ạt ạt vỗ bờ dòng cảm xúc trong lòng nữ sĩ cũng trào dâng. Những con sóng biển ở sáu câu thơ đầu đã gọi những con sóng tình trong lòng nhà thơ. Sóng biển đã gọi sóng tình hay sóng biển chính là yếu tố khơi nguồn cảm xúc trong lòng thi sĩ.
Vì sao sóng biển lại gọi được sóng tình, lại có sức khơi gợi cảm xúc mãnh liệt như vậy? Có lẽ giữa sóng biển và sóng tình có sự tương đồng, nếu sóng biển biển chứa đựng những trạng thái đối lập thì tâm trạng người con gái đang yêu cũng có những lúc giận dỗi, hờn ghen, có những lúc yêu thương dịu dàng đằm thắm:
“Em bảo anh đi đi
Sao anh không đứng lại?
Em bảo anh đừng đợi
Sao anh vội về ngay?”
Con gái khi yêu luôn là như thế, luôn mâu thuẫn, đối lập trong lời nói và hành động. Nếu yêu một người con gái mà không biết nhìn thẳng vào mắt người đó thì chắc chắn một điều rằng anh chàng sẽ khó lòng hiểu và yêu thương cô gái trọn vẹn.Hành trình của sóng chính là hành trình của tình yêu. Nếu con sóng luôn luôn chủ động chối bỏ những chật chội hẹp hòi để vươn tới những điều rộng lớn thì người con gái đang yêu cũng luôn luôn có khát khao như thế .Họ dũng cảm từ bỏ những ích kỉ, nhỏ nhen để vươn tới tình yêu bao dung . Việt Nam là một nước có lịch sử ơn một nghìn năm phong kiến và chế độ phong kiến đã đè nặng tư tưởng phụ nữ Việt. Thời kỳ những năm 1967 ảnh hưởng của tư tưởng hệ phong kiến chắc chắn còn, mà thậm chí còn rơi rớt đến một số thế hệ trẻ hiện nay thế nhưng ở Xuân Quỳnh ta bắt gặp một con người hiện đại, thông minh và sắc sảo,luôn khát khao hướng tới một tình yêu vĩ đại.
Đã có bao nhiêu người đã yêu, bao nhiêu người đang yêu và bao thơ tình yêu trên thế gian này! Vậy mà mỗi ngày lại mới. Tình yêu không có tuổi, thơ tình yêu lại càng không có tuổi bao giờ. Trên thế gian có biết bao nhà thơ tình yêu nổi tiếng: Rimbaud, Verlaine rồi Puskin, Byron... và mỗi người một vẻ, một sắc thái. Từ thuở thơ Đường, thơ Tống, từ thuở Nguyễn Du rồi Thế Lữ, Xuân Diệu và chúng ta ngày nay..., tình yêu vẫn là cái gì khiến người ta đam mê, khát khao. Xuân Quỳnh, nhà thơ của nỗi niềm yêu đương, với bài Sóng đã thể hiện được nhiều cung bậc tình yêu. Bài thơ của Xuân Quỳnh cất lên tình yêu nồng nàn của tuổi trẻ và khát vọng của con người đối với tình yêu. Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh không còn dừng lại ở quá độ tình yêu buổi đầu giản đơn, hò hẹn, non nớt, ngọt ngào mà là tình yêu hạnh phúc gắn với cuộc sống chung.
Trong những đoạn đầu của bài thơ, nhà thơ miêu tả "sóng" với những sắc thái, những cung bậc khác nhau để rồi từ đó nói tới quy luật của tình yêu. Tình yêu là sự dung hòa những sắc thái tình cảm tưởng chừng như đối lập. Tình yêu có quy luật tự nhiên của nó mà lý trí không giải thích được. Người ta tìm đến với tình yêu, soi mình vào tình yêu để tự nhận ra chính bản thân mình:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Bốn câu thơ mở đầu bài thơ chẳng có chữ nào dính dáng đến tình yêu, nhưng đọc khổ thơ lên thì bao trùm tất cả là cảm xúc yêu đương. Dường như tình yêu ẩn náu đằng sau câu chữ ấy. Có gì thật là xôn xao nhiệt thành mà thật là trầm lắng. "Dữ dội", "ồn ào" để rồi "dịu êm", "lặng lẽ" - tình yêu là ở đấy và tình yêu là như thế. Tưởng như đối lập, tưởng như mâu thuẫn mà lại là thống nhất trong tâm trạng yêu đương. Đâu chỉ là sóng, là nước - hồn người đang yêu đó.. và tình yêu mãi là cái gì mà người ta không hiểu nổi:
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Rõ ràng đó không phải là tình yêu buổi đầu giản đơn, hò hẹn, non nớt, ngọt ngào nữa. Đây là con đường tất yếu trong thiên nhiên, sóng phải tìm ra bể nhưng đây cũng là quy luật tất yếu của tình cảm: con người đi tìm "cái nửa" lớn lao để họ hoàn thiện mình. Đến khổ thơ sau, ý tứ rõ ràng hơn:
Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Khổ thơ này là sự khai triển tứ thơ trước. Bao nhiêu thế hệ đã qua, những cuộc hành trình đau khổ, vui sướng những niềm xót xa cùng hạnh phúc ngập tràn - tất cả điều đó vì khát vọng tình yêu. Thuở Adam - Eva, thuở con người mông muội và hiện đại... tình yêu là điểm sáng vĩnh cửu cho con người hướng tới mà sống, chiến đấu, lao động. Có gì trên cõi đời này thay được trái tim cũng như tình yêu có bao giờ không còn nữa!
Ta bắt gặp trong bài thơ một tình yêu khỏe khoắn, hồn nhiên. Tình yêu của tuổi trẻ ngập tràn sức sống vô bờ bến. Không phải thứ tình yêu bi lụy thê lương "yêu là chết trong lòng một ít" như thơ Xuân Diệu trước Cách mạng mà đây là một tình yêu dám sống, dám yêu, tình yêu chan chứa tình yêu nhiệt thành. Chẳng để tượng trưng cho tình yêu của mình:
Sóng bắt đầu từ gió
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Đây là thơ tình của người đang yêu chứ không phải là thơ tình của người nhìn người khác yêu, bởi chỉ có người đang yêu mới diễn tả những xúc cảm tình yêu đúng như vậy. Nỗi nhớ nhung, rồi nơi tình yêu đến... có ai biết được yêu khi nào và có ai biết được sóng từ đâu đến! Xuân Quỳnh nói hộ tâm trạng đang yêu của bao người:
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Hình ảnh "sóng" tượng trưng rất độc đáo mà vô cùng sâu lắng. Chỉ có sóng mới đêm ngày trào dâng, trái tim yêu đêm ngày cũng vậy. Cái hồn hậu, cái đắm say, cái tha thiết nhất được biểu hiện bằng hình tượng thơ này. Lấy sóng để nói nỗi nhớ, nói tình yêu thì không hẳn chỉ có Xuân Quỳnh nhưng quả là đến Xuân Quỳnh thì hình tượng thơ này trở nên mới mẻ bao nhiêu. Con sóng ấy có tình yêu, có niềm nhớ nhung nhưng mang lại thêm nhân hậu, dịu dàng của người phụ nữ và đấy là bản sắc riêng của Xuân Quỳnh. Nỗi nhớ nhung của con sóng cũng là nỗi nhớ nhung của bao người mình yêu. Tâm trạng nhớ nhung của Xuân Quỳnh cũng là tâm trạng của bao người đang yêu:
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Cuộc sống của Xuân Quỳnh cũng giống cuộc sống của bao người khác, hạnh phúc của Xuân Quỳnh cũng là hạnh phúc của bao người khác:
Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Hướng về anh một phương.
Đọc khổ thơ cuối làm ta nghĩ về khổ thơ khác của Xuân Quỳnh:
Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt đời thường ai chẳng có,
Biết ngừng đập khi cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi
Có gì rất gần gũi giữa những câu thơ ấy vì cả hai khổ thơ tuy không cùng bài nhưng lại là sự khẳng định tình yêu. Một tình yêu đẹp thì bao giờ cũng là một tình yêu biết vượt qua những khó khăn, thử thách, biết đấu tranh để bảo vệ những ước mơ, những khát vọng chân chính, biết tin tưởng vào tương lai của cuộc sống, tin tưởng vào hạnh phúc của mình và của mọi người. Và một tình yêu thủy chung son sắt thì bao giờ nỗi nhớ cũng có một điểm dừng, đó là người mình yêu:
Ở ngoài kia đại dương
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vàn cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn qua đi
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Xuân Quỳnh ý thức được những vất vả nhọc nhằn trong cuộc hành trình đến với hạnh phúc, nhưng là người có trái tim lớn nên Xuân Quỳnh lại có niềm tin mãnh liệt vào tình yêu. Đây là sức mạnh tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh, cái sức mạnh mà chẳng phải tình yêu nào cũng có được, sức mạnh của niềm tin. Tin yêu rồi không phải hết mơ, dẫu tận cùng con đường kia là hạnh phúc, và Xuân Quỳnh đã đi hết con đường đó thì chị vẫn ước mơ. Niềm tin trong thơ chị lớn lao bao nhiêu thì ước mơ cũng lớn bấy nhiêu.
Hoàn cảnh ra đời bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh?
Câu trả lời của bạn
Phân tích bài thơ Sóng để làm nổi bật rõ quan điểm về tình yêu của Xuân Quỳnh?
Câu trả lời của bạn
Sóng là bài thơ tình nổi tiếng của Xuân Quỳnh. Bài thơ được trích trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968). Bài thơ này được in lại trong Tuyển tập thơ Việt Nam năm 1945 - 1985 của NXB Giáo dục 1985. Bài thơ đã bộc lộ một tâm hồn đắm say tha thiết và hồn nhiên, trong sáng, chung thủy và cao vời trong tình yêu của Xuân Quỳnh. Hay nói một cách khác, bài thơ đã bộc lộ khá rõ quan điểm về tình yêu của Xuân Quỳnh.
"Sóng" là một hình tượng đẹp của thiên nhiên. Các thi nhân thường mượn hình tượng sóng để biểu đạt những sắc thái tình cảm của mình. Sóng có khi gợi lên một nỗi buồn mênh mang bất tận, "Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp" - Huy Cận, có khi nó vừa gợi lên niềm vui, vừa gợi lên nỗi buồn "Ta nghe ý sóng từ thơ bé - Một nửa tràn vui, nửa quặn đau" - Huy Cận, có khi sóng là hình ảnh tượng trưng cho tình yêu ào ạt của người con trai:
Anh xin làm sóng biếc
Hôn bãi cát vàng em
Hôn thật khẽ, thật êm
Hôn êm đềm mãi mãi
Đã hôn rồi hôn lại
Cho đến mãi muôn đời
Đến tan cả đất trời
Anh mới thôi dào dạt
(Biển - Xuân Diệu)
Có khi sóng là nhân vật trung gian, ngàn cách giữa hai kẻ yêu nhau: "Sắp gặp em rồi sóng lại đẩy xa thêm" - Chế Lan Viên. Còn sóng trong bài thơ này của Xuân Quỳnh là hình tượng biểu hiện cho một tình yêu nồng nàn, dào dạt, thiết tha, cao vời, bền bỉ và vĩnh hằng. Sóng và em trong bài thơ có mối quan hệ mật thiết với nhau. Sóng chính là biểu tượng tình yêu của em - người con gái đang yêu nồng nàn, say đắm.
Hai đối cực của sóng và cũng là hai hai đối cực của tình yêu: Xuân Quỳnh trong bài thơ Sóng đã mượn hình tượng sóng, chính là một hình tượng ẩn dụ để nói lên tính chất của tình yêu. Mở đầu bài thơ, Xuân Quỳnh đã đưa ra hai tính chất đối lập của sóng:
Dữ dội và dịu êm
Ồn ào và lặng lẽ
Thật vậy, những khi biển động, sóng trào lên một cách dữ dội, biển lặng thì sóng lại dịu êm và lặng lẽ. Hai tính chất đối lập này của sóng cũng chính là hai tính chất đối lập của tình yêu. Tình yêu cũng như sóng, có lúc khát khao cháy bỏng, mãnh liệt, ào ạt nhưng có lúc lại dịu êm, lặng lẽ, mơ màng đi vào chiều sâu của sự trân trọng, lòng nhớ thương mong đợi.
Ta nhận thấy ở đây tâm hồn đang yêu của nhà thơ đã tự nhận thức về những biến động khác thường của lòng mình và khát khao vượt ra khỏi những cái tầm thường nhỏ bé của tình yêu để tìm đến những niềm bao la, vô tận, vĩnh cửu giữa cuộc đời như con sóng kia từ những dòng sông chật chội, giới hạn bởi đôi bờ tìm về với biển cả mênh mông:
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Xuân Quỳnh nói nhiều đến nỗi nhớ của người con gái trước hình tượng sóng:
Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên.
Nỗi nhớ của nhà thơ được khơi đi từ những cái cao cả, lớn lao mà không hề tủn mủn, tầm thường, nhỏ nhặt chút nào. Nhà thơ như muốn đi tìm căn nguyên của tình yêu, tìm ta nơi khởi đầu của sóng: "Từ nơi nào sóng lên" để tìm ra nơi khởi đầu của tình yêu, nhưng quy luật của sóng là quy luật của tự nhiên nên có thể giải thích được, còn đi tìm căn nguyên của tình yêu và tìm câu giải đáp cho thật thỏa đáng thì thật là vô cùng khó khăn bởi tình yêu thuộc phạm trù tình cảm, mà chiều sâu lòng người và chiều sâu trái tim của mỗi con người làm sao hiểu hết được. Vì thế, trong tình yêu thì muôn đời có những câu hỏi mà ta không bao giờ ta trả lời được: "Vì sao ta yêu nhau?", "Khi nào ta yêu nhau?" cho nên nhà thơ cảm thấy lo lắng, thảng thốt:
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau?
"Em cũng không biết nữa", câu thơ vừa chứa đựng một sự ngây thơ, bối rối, vừa chứa đựng đôi chút bất lực của nhà thơ trước câu hỏi: "Khi nào ta yêu nhau?". Câu hỏi mà muôn đời các thế hệ thi nhân vẫn chưa trả lời được. Ngay cả Xuân Diệu, một nhà thơ được mệnh danh là nhà thơ của tình yêu cũng đành bất lực:
Con nào cũng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Đó chính là một niềm tin mãnh liệt vào một tình yêu chân chính, đích thực của Xuân Quỳnh. Thật vậy, một tình yêu chân chính, đích thực, cao cả sẽ giúp con người vượt qua bao sóng gió của cuộc đời để đưa "thuyền yêu" cập bến bờ hạnh phúc, yêu thương. Và nó như là một chân lý hiển nhiên:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Và cũng chính là từ sự khái quát ấy, niềm tin mãnh liệt ấy mà tình yêu ở đây không mang màu sắc vị kỉ, tầm thường, nhỏ hẹp mà thật lớn lao và cao thượng. Cái niềm hạnh phúc riêng của nhà thơ như hòa chung vào cái niềm hạnh phúc của cuộc đời rộng lớn, cái riêng tồn tại trong cái chung bao la, rộng lớn ấy nên trở thành vĩnh cửu:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Sóng là một trong những bài thơ tình nổi tiếng của Xuân Quỳnh. Bài thơ đã bộc lộ một tình yêu tha thiết, trong sáng, thủy chung, cao thượng với bao nỗi nhớ thương, niềm khao khát, sự tin yêu đầy hi vọng và khát khao. Đó cũng chính là lòng yêu đời, yêu cuộc sống và là niềm tin vào những gì tốt đẹp của cuộc đời, sở dĩ có được một tình yêu như vậy là vì lúc này Xuân Quỳnh chưa gặp những nỗi đau, niềm bất hạnh trong tình yêu như sau này.
Cảm nhận của anh chị về đoạn thơ sau: "Làm sao được tan ra, Thành trăm con sóng nhỏ, Giữa biển lớn tình yêu, Để ngàn năm còn vỗ"?
Câu trả lời của bạn
“Sống và khát vọng” là lí tưởng cao đẹp của thanh niên thời hiện đại. Tuổi trẻ nên biết tận hưởng và cống hiến sức mình cho đời. Đó có lẽ là biểu hiện niềm ham sống mãnh liệt, hay là nỗi khao khát hòa mình vào tình yêu chung của nhân loại. Xuân Diệu và Xuân Quỳnh – những nhà thơ của tuổi trẻ – đã thể hiện quan niệm sống mới mẻ này qua hai tác phẩm tiêu biểu là “Sóng” và “Vội vàng” mà tiêu biểu là hai đoạn thơ sau:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
(Sóng – Xuân Quỳnh)
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất,
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi
(Vội vàng – Xuân Diệu)
Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu nhất của thế hệ các nhà thơ thời chống Mỹ. Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng người phụ nữ khi yêu, nhiều trắc ẩn – vừa hồn nhiên, tươi tắn lại vừa đằm thắm, chân thành. Nhân vật trữ tình trong thơ Xuân Quỳnh đều là những người phụ nữ mạnh mẽ, luôn da diết khát vọng hạnh phúc đời thường. Bài thơ “Sóng” ra đời trong chuyến đi thực tế ở biển Diêm Điền (Thái Bình). Đây là thi phẩm đặc sắc, đậm chất phong cách thơ Xuân Quỳnh. Bài thơ được in trong tập “Hoa dọc chiến hào”.
Xuân Diệu là “nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới” (Hoài Thanh). Ông đã đem đến cho thi ca đương thời một sức sống mới, một nguồn cảm xúc mới cùng những cách tân nghệ thuật đầy sáng tạo. Cũng như Xuân Quỳnh, Xuân Diệu là nhà thơ của tình yêu và tuổi trẻ với giọng thơ sôi nổi, đắm say, yêu đời thắm thiết. Từ sau cách mạng, thơ Xuân Diệu gắn liền với đất nước và rất giàu tính thời sự. Bài thơ “Vội vàng” là một trong số những thi phẩm về lòng yêu cuộc sống của người trẻ, được in trong tập “Thơ Thơ”.
“Tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại” (Xuân Diệu). Vì thế, sống và để yêu thương và khát vọng luôn song hành cùng tuổi trẻ. Đó là tính quy luật muôn đời.
Trước hết, ta sẽ tìm hiểu khát vọng mà nữ sĩ Xuân Quỳnh đã đề cập đến trong “Sóng”. Tuổi trẻ sinh ra là để được yêu và tình yêu đóng vai trò đặc biệt đối với tuổi thanh xuân của mỗi người. Bởi lẽ:
Làm sao sống được mà không yêu
Không nhớ không thương một kẻ nào.
(Xuân Diệu)
Tình yêu trong “Sóng” của Xuân Quỳnh không chỉ có những cung bậc cảm xúc đời thường của người phụ nữ khi yêu mà nó còn ẩn chứa lí tưởng cao đẹp của tình yêu hiện đại:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
Người trẻ yêu rất say đắm, rất mãnh liệt, họ luôn khát vọng tình yêu, luôn “bồi hồi trong ngực trẻ”. Chính vì vậy, mà họ sẵn sàng hi sinh, hiến dâng cho hạnh phúc của mình. Chỉ với bốn câu thơ, nữ tác giả đã bộc lộ cái tôi bản thân cũng như suy nghĩ của thế hệ trẻ. Hai chữ “làm sao” thật giàu cảm xúc. Là nỗi băn khoăn, trăn trở của Xuân Quỳnh. Đó chính là nỗi khát khao được “tan thành trăm con sóng nhỏ”. Vì sao vậy, vì nhà thơ bằng trực cảm của mình đã nhận ra tình yêu không thuộc về vĩnh viễn. Nó giống như:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Cuộc đời tuy dài nhưng không ngăn nổi tháng năm của tuổi trẻ sẽ đi qua. Biển dẫu đến vô cùng vẫn không thể nào giữ nổi một đám mây bay về cuối chân trời. Vì vậy mới sinh ra khát vọng của thi nhân. Khát vọng được hóa thân thành sóng là khát vọng được cho đi, được dâng hiến. Bởi vì, có một nghịch lí trong tình yêu là “hạnh phúc thật sự chỉ đến khi bạn biết mạnh dạn cho đi chứ không phải nắm giữ thật chặt” (Christopher Hoare). Con sóng lớn là tổng hòa của “Trăm con sóng nhỏ” để hòa vào đại dương mênh mông sâu thẳm. Trong bao la vô tận ấy, sóng sẽ mãi mãi vỗ muôn điệu yêu thương mà không bao giờ lo âu vì tình yêu trong biển rộng trời cao ấy chẳng bao giờ vơi cạn. Bên cạnh đó, có thể thấy rằng, Xuân Quỳnh đang ngầm so sánh cuộc đời tựa hồ như biển lớn tình yêu được tạo nên từ những con sóng nhỏ. Sóng chẳng thể tồn tại nếu nó không còn là một phần của biển khơi. Cũng như tình yêu của muôn người, nếu tách khỏi cộng đồng thì chỉ mãi là một tình yêu lẻ loi, vị kỉ. Từ đó, người đọc cảm nhận được khao khát bất tử hóa tình yêu của nhà thơ:
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
Những con sóng đó quyện mình vào đại dương bao la, cùng vỗ nhịp yêu thương đến ngàn đời sau tượng trưng cho tình yêu vĩnh hằng. Tình yêu cá nhân cần phải hòa mình vào tình yêu chung của nhân loại thì mới trường tồn, vĩnh cửu. Bởi một lẽ “giọt nước chỉ không thể cạn khi nó hòa vào biển cả”. Hơn nữa, bài thơ được ra đời vào năm 1968, trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn ác liệt của cuộc chiến tranh chống Mỹ xâm lược. Thanh niên nam nữ đều xông pha mặt trận, chiến trường khói lửa bom đạn. Biết bao nhiêu cuộc chia ly màu đỏ giữa các cặp gái trai diễn ra vào thời điểm đó. Nghĩ đến điều này, ta lại càng thấm thía hơn về lý tưởng tình yêu của con người thời đại ấy. Nói tóm lại, thông qua khổ cuối của bài thơ “Sóng”, Xuân Quỳnh đã gửi đến độc giả thông điệp nhân văn về tình yêu: yêu là hiến dâng và tình yêu cá nhân không thể và cũng không thể tách rời bể lớn tình yêu nhân loại.
Xuân Quỳnh đã rất khéo léo khi chọn viết “Sóng” bằng thể thơ ngũ ngôn, giàu nhịp điệu. Nhịp điệu của sóng, nhịp điệu của tâm hồn giúp cho nhà thơ phần nào truyền tải ý nghĩa nhân văn của mình đến người đọc một cách sâu sắc và xúc động nhất. Cách so sánh “em” với “sóng” độc đáo, cùng những hình ảnh nhân hóa, ẩn dụ những con sóng tựa như tâm hồn trắc ẩn của người phụ nữ đang yêu đã tạo nên thành công cho bài thơ.
Chẳng những yêu hết mình, yêu chân thành mà tuổi trẻ còn có một niềm ham sống mãnh liệt. Không ai khác ngoài Xuân Diệu có thể bộc lộ cái tôi sôi nổi, giàu khát vọng ấy của đời thanh niên:
Tôi muốn tắt nắng đi
Cho màu đừng nhạt mất
Tôi muốn buộc gió lại
Cho hương đừng bay đi.
Bốn câu thơ trên là lời mở đầu cho thi phẩm “Vội vàng”. Đặc biệt thay, chỉ những câu thơ này được viết bằng thể ngũ ngôn. Với nhịp ngắn, nhanh, giàu nhạc điệu, thì đây là thể thơ thích hợp nhất để bộc lộ cái tôi đầy khát vọng mãnh liệt và táo bạo của nhà thơ. Nhân vật trữ tình trong “Vội vàng” có một khao khát được “tắt nắng” cho màu hoa đừng phai, được “buộc gió” cho “hương đừng bay đi”. Nắng và gió, hương và hoa ở đây là mùa xuân của đất trời. Mùa xuân là mùa đẹp nhất trong năm với bạt ngàn hoa thơm, cỏ lạ, với không khí ấm áp, muôn chim hội tụ. Đó là “đồng nội xa rì”, là “lá cành tơ phơ phất” và còn là “của yến anh này đây khúc tình si”. Mùa xuân qua “cặp mắt xanh non biếc rờn” của nhà thơ càng trở nên thanh tân, quyến rũ đến lạ lùng: “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần”.
Nhưng ẩn sâu trong vẻ đẹp diệu kỳ ấy của mùa xuân là vòng quay không ngừng của thời gian. Thời gian có sức mạnh ghê gớm, nó bào mòn mọi thứ, kể cả tuổi thanh xuân của con người. Vì vậy mà Xuân Diệu luôn lo sợ về tình yêu, về tuổi già trước mắt: Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già.
Nỗi sợ vô hình ấy cứ ám ảnh nhà thơ mãi không thôi. Chính vì lẽ đó mà Xuân Diệu đã khát vọng chiếm đoạt quyền năng của tạo hóa, buộc vũ trụ ngừng quay, thời gian dừng lại. Từ đó, thi nhân được hưởng trọn vẹn những phút giây đẹp nhất của đời người. Khát khao ấy nghe có vẻ ngông cuồng, điên rồ những lại rất hợp lý. Có người từng bảo rằng: “Tuổi trẻ như một cơn mưa rào, cho dù bị cảm, vẫn muốn quay lại để được ướt thêm một lần nữa”. Tuổi thanh xuân, là quãng thời gian mà con người cảm thấy mình đẹp nhất, sung sức nhất. Nhà thơ muốn được níu giữ, được tận hưởng thời trẻ, điều đó cũng không quá khó hiểu. Đây chính là khát vọng đầy chất nhân văn của tác giả. Xuân Diệu, qua đó, cũng nhắc nhở người đọc: “Mau đi thôi, mùa chưa ngả chiều hôm”. Nghĩa là ta phải nhanh lên để tình non chẳng chóng già, để một mai ngẫm lại ta không hối tiếc vì đã “chờ nắng hạ mới hoài xuân”.
Tác giả sử dụng thể thơ ngũ ngôn giàu nhịp điệu, lột tả chân thực khát vọng mãnh liệt của bản thân cũng như làm tăng sức truyền cảm đối với độc giả. Chỉ vỏn vẹn bốn câu thơ mở đầu, mà các động từ mạnh “tắt”, “buộc”,… cùng với điệp ngữ “Tôi muốn” đồng loạt xuất hiện, góp phần nhấn mạnh nội dung của thi phẩm, đồng thời tạo nên cái hay cho đoạn thơ, mang đậm phong cách thơ Xuân Diệu.
Dễ dàng nhận thấy, cả Xuân Quỳnh lẫn Xuân Diệu đều sử dụng thể thơ ngũ ngôn, giàu nhịp điệu nhằm tăng tính biểu cảm khi truyền tải ý nghĩa nhân văn đến người đọc. Ngoài ra, hai khổ thơ trên đều bộc lộ cái tôi khát vọng với đời vô cùng cháy bỏng của thế hệ trẻ thời hiện đại. Tuy nhiên, khát vọng trong “Sóng” là khát vọng tình yêu lứa đôi, là khao khát được tận hiến, được hi sinh cho một tình yêu đẹp, giữa “biển lớn ngàn năm sóng vỗ”. Còn trong “Vội vàng”, ấy lại là một quan niệm nhân sinh về lẽ sống: sống vội vàng , giục giã để tận hưởng những giá trị của cuộc sống.
Người ta nói: “Tuổi trẻ là tuổi không ngại ngùng gì và không nghi ngờ gì”. Tuổi thanh xuân của đời người trôi qua nhanh lắm. Vậy nên, đừng ngại ngùng, hãy yêu hết mình, sống vội vàng với cả nhiệt huyết của người trẻ như Xuân Diệu và Xuân Quỳnh. Chỉ có thế, ta mới vươn tới được hạnh phúc vĩnh hằng và hưởng thụ lấy những tinh hoa, những khoảnh khắc tươi đẹp của cuộc đời này.
Dàn ý cảm nhận của anh chị về đoạn thơ sau: "Làm sao được tan ra, Thành trăm con sóng nhỏ, Giữa biển lớn tình yêu, Để ngàn năm còn vỗ"?
Câu trả lời của bạn
1/ Mở bài
Giới thiệu và nêu vấn đề: Thơ Xuân Quỳnh đậm chất nữ tính, hồn hậu, chân thực và da diết niềm khát khao hạnh phúc đời thường. Tiêu biểu cho hồn thơ Xuân Quỳnh, bài thơ Sóng là lời "tự hát" bộc lộ niềm khao khát nhận thức về tình yêu, về tâm hồn người phụ nữ trong tình yêu.
2/ Thân bài
Có thể phân tích bài thơ theo những cách khác nhau, song cần nêu bật được những nội dung sau:
3/ Kết bài: Nêu cảm nhận, ấn tượng riêng của cá nhân về vẻ đẹp của tâm hồn Xuân Quỳnh qua bài thơ.
Bình giảng đoạn thơ sau: "Con sóng dưới lòng sâu... Hướng về anh một phương" trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh?
Câu trả lời của bạn
Sóng biển rộng lớn, bao la mà vẫn điệp trùng thương nhớ. Sóng biển vật vã, thương đau mà vẫn một đời mê đắm. Sóng biển dữ dội thét gào mà vẫn nồng cháy thương yêu.Phải, có những con sóng như thế, những con sóng mang trong mình biết bao đôi cực vẫn đêm ngày cuộn tròn trong thơ, trong tâm hồn người phụ nữ đa tài, đa tình và cũng đa đoan ấy: nữ sĩ Xuân Quỳnh. Và bài thơ "Sóng" của Xuân Quỳnh đã chuyên chở hết cái tài, cái tình và cả cái đa đoan ấy của nữ sĩ mà tiêu biểu là đoạn thơ:
"Con sóng dưới lòng sâu
...
Hướng về anh một phương"
Hòa cùng những con sóng: sóng thơ, sóng lòng, ta tìm về cõi sâu kín của tâm hồn thi sĩ và cũng là của muôn kiếp "má hồng". Bài thơ "Sóng" ra đời khi những con sóng lòng dâng lên dữ dội, những con sóng nhớ thương, thao thức của một tâm hồn đang yêu. Cả bài thơ là những đợt sóng nối nhau vỗ vào tâm hồn người đọc. Sóng và nhân vật em đan quyện vào nhau để thì thầm những nỗi niềm, những tâm tư. Và có thể nói, khổ thơ:
"Con sóng dưới lòng sâu
...
Hướng về anh - một phương"
Đây là một khổ thơ vô cùng đặc biệt bởi trong bài thơ chỉ duy nó có sáu câu. Sáu câu thơ trải dài như nỗi thao thức, băn khoăn của tâm hồn thi sĩ trong đêm.
"Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước"
Hai câu thơ với hình thức lặp quyện hòa cùng nghệ thuật đối vỗ nên điệp trùng những con sóng với nhiều dạng thức khác nhau. Con sóng lặn sâu dưới lòng đại dương qua thanh bằng cuối câu thơ. Con sóng dữ dội tung bọt trắng xóa trên mặt biển với thanh trắc. Cả hai kết hợp với nhau làm nên sự đa dạng của sóng biển. Sóng là em, em là sóng. Cũng như sóng kia, tâm hồn em cũng vô vàn những phức tạp khó hiểu. Lúc lặng lẽ, êm đềm khi nồng nàn dữ dội, nhưng thế nào đi nữa, em vẫn mãi là em, vẫn mãi ôm trong lòng một nỗi nhớ thương không dứt. Cũng như sóng kia thôi, dù dịu êm hay dữ dội thì:
"Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được"
Xuân Quỳnh vô cùng tinh tế khi mượn một hình tượng rất động để diễn tả nỗi niềm của người phụ nữ khi yêu. Sóng muôn đời vẫn thế, có bao giờ thôi vỗ sóng, có khi nào chẳng cồn cào, ẩn sâu trong ngực sóng là nhịp đập của đại dương mênh mông. Sóng chẳng còn là sóng nếu tĩnh yên, lặng lẽ. Vì vậy mà sóng đã được Xuân Quỳnh diễn tả bằng một từ ngữ rất sáng tạo " không ngủ được". Sóng là vậy, dù lặng yên dưới lòng biển hay dữ dội trên mặt đại dương thì ngàn đời vẫn khát khao tìm về bến bờ tĩnh tại. Chưa đến được bờ thì nhớ thương, thương nhớ, thì thao thức một nỗi niềm. Chọn hình tượng sóng - một trong những hình tượng đồng nhất của tự nhiên, Xuân Quỳnh đã khẳng định được bản lĩnh của mình. Chọn hình tượng động để gắn với người phụ nữ, người mà xưa nay được ví như liễu yếu đào tơ, Xuân Quỳnh phải đứng trước nhiều thử thách nhưng chị đã vượt qua bằng một bản lĩnh vững vàng và hơn hết là bằng một tâm hồn phụ nữ nhạy cảm tinh tế. Còn sự vật nào hơn sóng có thể diễn tả hết được cái lòng người phụ nữ đang yêu: nồng nàn, băn khoăn, bồn chồn, thao thức lắm! Nỗi băn khoăn ấy được góp nước từ nỗi nhớ: nhớ một người!
"Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức"
Sóng bây giờ dường như cũng đã không còn đủ sức chuyên chở nỗi lòng người phụ nữ. Nỗi nhớ như thiêu, như đốt, như phá tan những phàm tục đời thường, cất cánh đưa người phụ nữ đến một cõi mơ. Ở đây Xuân Quỳnh dùng từ " lòng" thật chính xác để diễn tả tình cảm của người phụ nữ với tình yêu. Lòng là chốn sâu kín nhất của tâm hồn, lòng là kết tinh của tình cảm được chưng cất trong một thời gian dài qua biết bao thử thách. Vì vậy mà tấm lòng ấy không chút hời hợt mà đã là gan, là ruột của người phụ nữ rồi. "Lòng em nhớ đến anh", ơi thương sao câu nói giản dị, chân thành mà nồng nàn, da diết đến thế. Câu thơ "cả trong mơ còn thức" lóe lên điểm sáng của nghệ thuật. Có thể nói, với câu thơ ấy, Xuân Quỳnh đã có thể được xem là thi sĩ tài năng bật nhất của thi ca hiện đại Việt Nam. Câu thơ như trào dâng nâng nỗi nhớ niềm thương.
Sóng - em đan quyện vào nhau. Em lặng đi để sóng trào lên. Nhưng sóng cũng là em, sóng trào lên mang theo lớp lớp tâm tình của em
"Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam"
Đầu mỗi câu thơ, Xuân Quỳnh đã đóng vào đó những từ chỉ sự đối lập ("dẫu"). Nó chỉ một sự khẳng định chắc nịch, vững vàng rằng khó khăn, thách thức là mấy em vẫn mãi yêu anh. Chẳng phải là "ngược Bắc", "xuôi Nam" mà là "xuôi Nam" "ngược Bắc". Phương hướng thế nào không quan trọng, quan trọng nhất vẫn là "phương anh".
"Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương"
Xuân Quỳnh buộc chặt bao "sợi nhớ, sợi thương" về phương anh. Thế mới biết tình yêu của chị nồng nàn, mãnh liệt thế nào. Hướng về anh thì có thể thay đổi nhưng với lời khẳng định chắc nịch "một phương" thì nơi em hướng về là bất di bất dịch. Anh đã dành "hệ quy chiếu" của đời em. Cảm thông cho cuộc đời Xuân Quỳnh, ta càng hiểu thêm tình cảm của chị. Sự thành công của Xuân Quỳnh trong bài thơ "Sóng" không chỉ ở tình cảm chân thành nồng cháy mà còn ở nghệ thuật xây dựng hình tượng sóng - hình tượng trung tâm của bài thơ. Sóng trong bài thơ là một hình tượng kép. Sóng vừa là sóng biển vừa là sóng lòng của người phụ nữ đang yêu. Cả hai cuộn tròn trong sóng thơ dạt dào. Hình tượng sóng rất đa dạng: lúc dữ dội, ồn ào, lúc dịu êm lặng lẽ cũng như tâm hồn em vậy dịu dàng lắm nhưng cũng đôi khi nồng cháy, mãnh liệt. Hình tượng sóng được Xuân Quỳnh xây dựng như thế động. Sóng luôn vận động với bao đối cực, bao chiều kích và cũng chính nhờ vậy mà nỗi lòng của người phụ nữ đang yêu được bộc lộ chân thành hơn, chính xác hơn. Với hình tượng sóng Xuân Quỳnh đã góp vào thi đàn một hình tượng cũ mà mới. Mới bởi nó được ủ ấp những nỗi niềm của người phụ nữ. Và sẽ không quá lời khi ta khẳng định rằng, làm nên sự nghiệp Xuân Quỳnh không thể không có "sóng".
Xuân Quỳnh đã đi về một miền miên viễn. Chị đã đi xa nhưng sóng thì vẫn "bạc đầu thương nhớ" còn người thì vẫn bên chị cùng một nỗi nhớ thương. Người phụ nữ ấy sống mãi cùng sóng lòng, sóng thơ và "sóng". Cũng như sóng kia, nhịp đập thủy triều có bao giờ nguội yên trong ngực biển, người nữ sĩ ấy vẫn mãi bên đời cùng một nhịp đập yêu thương. Con sóng trong thơ chị phải đâu là con sóng một thuở mà nó đã thành con sóng ngàn đời: con sóng tình yêu, con sóng yêu thương, con sóng của một tâm hồn đẹp. Vỗ mãi con sóng thương yêu!
Từ cảm nhận về cái tôi trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh hãy bình luận về ý kiến: "Đó là cái tôi giàu khát vọng sống, khát vọng yêu chân thành"?
Câu trả lời của bạn
Tình yêu có lẽ là điều giản dị nhất nhưng cũng là thứ khó lý giải nhất ở trên đời. Thật vậy tình yêu đem đến cho con người những trạng thái cảm xúc khác nhau, có hạnh phúc, có thấp thỏm lo âu và cũng có cả những đớn đau chẳng biết bao giờ ập đến. Nhưng bất chấp tất cả rủi ro có thể xảy ra thì con người luôn muốn đặt trọn tình cảm của mình vào một ván cược cảm xúc để tìm một nửa khác lấp đầy trái tim mình. Ai cũng có những cái tôi khác biệt, những lối sống hay những cách suy nghĩ khác nhau để làm nên chất riêng của họ. Đối với Xuân Quỳnh thì "Đó là cái tôi giàu khát vọng sống, khát vọng yêu chân thành". Và cái tôi đó được thể hiện rõ nhất qua tác phẩm "Sóng".
"Sóng" là thành quả dào dạt cảm xúc được sáng tác trong chuyến đi thực tế đến vùng biển Diêm Điền. Và hơn hết trong "Sóng" cũng ẩn chứa bao tâm trạng, cảm xúc lẫn trăn trở suy tư của người con gái đã trao trọn trái tim cho tình yêu. Nhắc đến Xuân Quỳnh thì không thể không nhắc đến cái tôi đậm chất trữ tình, cái tôi mang bản sắc riêng của tác giả. Đó là một cái tôi mạnh mẽ, sống hết mình để dâng hiến cho tình yêu, cái tôi sẵn sàng phá tan mọi xiềng xích của xã hội để bộc bạch lòng mình. Ở thời điểm bấy giờ có mấy nhà thơ dám viết nên tâm tư của lòng mình, có mấy ai dám đi ngược lại cả thế giới để yêu thương. Sinh ra là phận nữ nhi thế nhưng chẳng có gì có thể trói buộc được tâm hồn bà, bà mạnh dạn đi tìm mảnh chân ái của cuộc đời mình để rồi lại tìm đến bờ cõi, cội nguồn của tình yêu. Nhưng dù có sáng suốt, tỉnh táo đến đâu con người ấy vẫn không tìm được cội nguồn của tình yêu ấy, vậy là bà lại một lần nữa trôi lạc vào những cảm xúc của một người đang yêu, một người nửa tỉnh nửa mê trong thanh âm của tình yêu và cố dang cánh tay để ôm trọn lấy niềm hạnh phúc của cuộc đời mình.
"Dữ dội và dịu êm
ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể"
Con người với trái tim nhỏ bé nhưng khát vọng thì vô biên. Thật vậy vì khát vọng được sống đúng với cá tính của mình, được thấu hiểu và được yêu thương nên con sóng đã dấn thân vào cuộc hành trình gian nan đi kiếm tìm hạnh phúc. Hình tượng con sóng và nhân vật em song hành cùng nhau, những trạng thái của con sóng cũng là những cảm giác của nhân vật em trong tình yêu. Sóng có lúc dạt dào, sóng dữ dội nhưng cũng có khi trời yên biển lặng. Sóng cũng mang trong mình suy nghĩ, nó cũng biết cảm nhận, biết suy tư như con người. Và cơn sóng mạnh mẽ ấy không thể chịu được sự nhỏ hẹp của sông để rồi vượt trùng khơi tìm đến bên miền biển cả. Tại đây sóng bắt đầu trăn trở về nguồn gốc tình yêu của mình:
"Trước muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
- Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau"
Dường như khao khát ấy chẳng theo một khuôn khổ nào cả, nó chẳng thể định hình hay định nghĩa. Và em lại loay hoay đi tìm nguồn gốc của tình yêu nhưng rồi lại trầm ngâm bất lực bởi tình yêu là một thứ gì đó không có hình thù, không ăn được nếm được mà chỉ có cảm nhận. Nhưng điều đặc biệt hơn cả là chỉ có trái tim em cảm nhận được, cũng là tình yêu nhưng bằng cách nào đó nó lại khiến các giác quan của em run lên vì hạnh phúc. Em cứ sống trong ngày dài thấp thỏm, nguồn cảm xúc của em cứ dâng lên rồi lại hạ xuống không biết bao nhiêu lần. Hình như đôi lúc em lại bị ốm, tim em đập liên hồi, mặt em đỏ bừng lên hay chỉ cần nghe thấy ai nhắc về anh thôi là tim em lại xốn xang. Em chẳng biết bản thân mình bị như thế từ bao giờ nữa, chỉ biết là cảm giác ấy ngày càng mạnh mẽ và đôi lúc em lại không tự chủ được.
"Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức"
Từ khi trót dâng hiến trái tim mình cho anh thì em đã không còn là chính mình. Tình yêu kia dành cho anh lớn đến mức nó khiến em thổn thức trong những cơn mê, em trở thành nô lệ cho chính thứ cảm xúc mà mình tạo ra. Một ngày không gặp anh đã làm em thấy nhớ, bóng hình anh chẳng thể nào thoát ra khỏi tâm trí em, nó như ngự trị ở đó mà chẳng thể nào thoát ra. Nỗi nhớ anh choáng ngợp cả không gian và thời gian, nỗi nhớ trải dài dồn thành từng đợt như sóng vỗ ngoài đại dương, đôi khi lại trỗi lên như những cơn sóng thần hung dữ khiến em mỏi mệt. Em không ngủ được và nếu có vô tình chìm vào giấc ngủ thì cũng nhìn thấy bóng hình anh. Em nhìn thấy anh, em và tương lai không xa đằng đó:
"Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh - một phương
ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở"
Em bâng khuâng hồi lâu, đôi mắt em chìm sâu trong vô định, đó chính là lúc em nghĩ về tương lai chính mình. Có thể một ngày nào đó định mệnh sẽ chia cắt đôi ta hay cũng có thể vì một cãi nào đó khiến chúng ta hiểu lầm nhau và xa rời, thế nhưng dù anh có ở bất cứ nơi đâu thì trái tim em vẫn sẽ hướng về phía anh. Nếu anh không lại gần em sẽ bước từng bước về phía ấy và không để anh phải đợi lâu, trái tim này đã có chủ và nó sẽ nguyện thủy chung với anh trọn đời.
"Cuộc đời đi dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Ðể ngàn năm còn vỗ."
Em, anh hay bất cứ ai cũng không tránh khỏi quy luật của thời gian vậy nên em cũng sợ. Em sợ thời gian trôi chầm chậm nhưng đến khi kịp nhận ra thì đã bỏ lỡ quá nhiều. Em sợ giữa muôn vạn người trên thế giới nhưng tìm kiếm hoài không thấy anh, em sợ tương lai nào đó sẽ không có chúng ta khiến em chơi vơi và bị vùi lấp trong cát bụi. Vì hiểu được quy luật bất biến của cuộc đời nên em càng muốn sống trọn cuộc đời mình, em muốn hòa mình vào vũ trụ để lan tỏa tình yêu đến muôn nơi, em cũng muốn tình yêu ta trở thành những con sóng để ngàn năm còn vỗ. Sóng sẽ luôn chạm đến bờ mặc cho biển có lớn, bão giông có dữ dội. Và đó chính là khao khát cháy bỏng của cái tôi Xuân Quỳnh, khát khao sống trọn với tình yêu, hiến dâng cho tuổi trẻ.
Tình yêu đôi khi xuất hiện qua những điều to lớn nhưng cũng có thể đến từ những điều nhỏ bé. Chỉ cần hôm nay sống tốt với thực tại, sống hết mình để cho đi và yêu thương, thế là đủ. Khát khao cũng vậy, không cần phải mơ ước quá lớn nhưng hãy sống hết mình vì nó, vì chỉ có như vậy ta mới thật sự có được hạnh phúc.
Qua bài thơ "Sóng" ta đã thấy một Xuân Quỳnh đầy nhiệt huyết và khát khát dành cho tình yêu. Đó là một cái tôi già khát vọng sống, giàu khát vọng yêu chân thành. Dù cuộc đời có nhiều biến chuyển, thời thế có đổi thay nhưng tình yêu muôn thuở thì vẫn cứ là thế, ai khi yêu cũng khao khát được hiến dâng cho tình yêu, ai cũng muốn được trải lòng mình với những xúc cảm. Và khi ấy hãy cứ sống hết mình, hãy đặt mình vào ván cược cảm xúc đầy may rủi để tìm ra một nửa cho cuộc đời mình. Chỉ có thật sự yêu thương nhau thì sau bao bão giông mới có thể trở về bên nhau.
Bình giảng đoạn thơ sau trong bài thơ "Sóng" của Xuân Quỳnh: "Cuộc đời tuy dài thế ... Để ngàn năm còn vỗ”?
Câu trả lời của bạn
Có những vần thơ tình đẹp như thế. Như giọng chim ríu rít đa điêu đa thanh giữa mùa xuân. Có những vần thơ nói lên niềm tin và mong ước về tình yêu hạnh phúc đẹp như thế:
"Cuộc đời tuy dài thế…
... Để ngàn năm còn vỗ”
Đây là hai khổ thơ cuối bài thơ ngũ ngôn trường thiên “Sóng” của Xuân Quỳnh một bài thơ tình tuyệt tác viết về nỗi khát vọng tình yêu của thiếu nữ.
Từ thương nhớ đợi chờ: "Cả trong mơ còn thức" tâm hồn thiếu nữ ánh lên một niềm tin mãnh liệt trong tình yêu. "Năm tháng" nhất định sẽ "đi qua" cuộc đời “dài”. “Mây” trên bầu trời nhất định sẽ vượt qua biển "rộng" để "bay xa". Thời gian dài dằng dặc, không gian rộng mênh mông, cũng như tình yêu là vô cùng mãnh liệt:
"Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa”
Câu 1, 2 song hành đối xứng với câu 3, 4 làm cho giọng thơ, âm điệu thơ tha thiết, ngọt ngào. Cấu trúc chính - phụ được sử dụng đắc địa: “tuy…vẫn”, “dẫu…vẫn”, ý thơ được khẳng định mạnh mẽ. Điệp từ "vẫn" biểu lộ một niềm tin về tình yêu: "Năm tháng vẫn đi qua", "Mây vẫn bay về xa". "Năm tháng” và “mây” là 2 ẩn dụ nói về tình yêu, một tình yêu đẹp hướng tới hạnh phúc.
Tình yêu như con sóng trên biển: "Dữ dội và dịu êm - ồn ào và lặng lẽ”. Có lúc "em" lại cảm thấy cô đơn trong xa cách:
"Lời thương nhớ ngàn lần em muốn nói
Nhưng bây giờ chỉ có sóng và em",
(“Chỉ có sóng và em")
Lại có lúc tràn ngập nỗi nhớ khắc khoải chờ mong:
"Còn hiện tại của em là nỗi nhớ
Thời gian ơi sao không đổi sắc màu”
("Thời gian trắng")
Còn ở khổ thơ này là niềm tin, một niềm tin mãnh liệt: Con thuyền tình nhất định cập bến bờ hạnh phúc. Nữ sĩ đã lấy độ dài của thời gian, chiều rộng của không gian để đo niềm tin về tình yêu hạnh phúc. Các từ ngữ: “vẫn đi qua", “vẫn bay về xa" là sự kết đọng "đinh ninh lời thề" của một tình yêu đẹp.
Khổ cuối bài thơ là lời nguyện cầu của em về một tình yêu thủy chung bền vững. Hình tượng sóng hội tụ bao cảm xúc nồng hậu:
"Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Hai tiếng "làm sao" gợi lên một niềm mong ước cháy bỏng tâm hồn “em”. Sóng trên đại dương trường tồn bất diệt. “Trăm con sóng nhỏ” rì rào vỗ, xôn xao reo "giữa biển lớn tình yêu" mang vẻ đẹp nhân văn cao quý của tình yêu. Đó là niềm ước mong của thiếu nữ được sống trong hạnh phúc bền vững như những con sóng vỗ mãi trên "biển lớn tình yêu" đến ngàn năm sau. Con số "ngàn năm”, “nghìn năm” đã từng làm ta xúc động:
"Nghìn năm giao ước kết đôi
Non non nước nước không nguôi lời thề”
(“Thề non nước” – Tản Đà)
Tình yêu không hề làm cho em trở nên nhỏ bé ích kỷ; trái lại tình yêu của em sẽ mãi mãi chan hòa trong tình thương của đồng bào, xã hội. Một ý tưởng rất đẹp, rất mới trong tình yêu. Một trái tim đa tình và nhân hậu biết bao!
Nói đến thơ là nói đến nhạc điệu, vần điệu. Đoạn thơ trên đây có điệu thơ nhẹ nhàng, đằm thắm. Vần thơ phong phú, nhạc điệu dư ba. Sự phối hợp giữa vần bằng và vần trắc, giữa vần liền và vần cách rất tinh tế, nhịp nhàng. Từ "qua” bắt vần với "xa” và "ra"; chữ "nhỏ” hiệp vẫn với "vỗ", đọc lên nghe rất thú vị.
Đoạn thơ hội tụ bao vẻ đẹp. Một ý tưởng đẹp: niềm tin về tình yêu hạnh phúc. Lời thơ đẹp: thanh tao, ý vị. Giọng thơ nồng nàn, ngọt ngào. Hình tượng “con sóng nhỏ” và "biển lớn tình yêu" rất sáng tạo. Đoạn thơ mang vẻ đẹp nhân văn sáng giá.
Nêu cảm nhận về đoạn thơ sau trích trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh: "Con sóng dưới lòng sâu... Cả trong mơ còn thức"
Câu trả lời của bạn
Tình yêu đồng hành với nỗi nhớ và sự mong chờ, ngóng đợi. Yêu cuồng điên và nhớ thì cháy bỏng. Ta bắt gặp cảm xúc đó trong thơ Xuân Quỳnh - Một nữ hoàng của thơ tình yêu thế kỉ XX. Nỗi nhớ cứ dâng lên, tầng tầng, lớp lớp qua đoạn thơ:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức.
Giản dị thôi, đơn sơ thôi! Nhưng dường như đó lại là đoạn xuất thần của ngòi bút Xuân Quỳnh. Trong bài thơ, tác giả hiện ra như một người phụ nữ đang trầm ngâm suy cảm trước từng con sóng biển. Lần này, đối diện với đại dương, Xuân Quỳnh mới khám phá ra một điều giản dị mà cũng là chân lý sâu xa biển gồm cả những con sóng nổi lẫn những con sóng chìm. Bời mang hai thứ sóng ấy trong lòng mà biển chẳng bao giờ nguôi yên. Thì ra đại dương là cả một tâm trạng lớn. Đại dương đang bị những khát khao, những mong nhớ dày vò đến cồn cào. Ở đoạn trên, băn khoăn tìm hiểu về nguồn gốc bí ẩn của sóng, thi sĩ thấy bất lực. Nhưng ở đoạn này, xem ra Xuân Quỳnh đã thấy một sự lí giải không ngờ: sóng bắt đầu từ nỗi nhớ:
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Sóng mang trong mình nỗi nhớ và sóng chính là nỗi nhớ. Tuy nhiên, điều thú vị là ở chỗ: đã là sóng thì bao giờ cũng thức. Sóng không ngủ. Bởi sóng ngủ thì sóng cũng không tồn tại. Vì lý do này mà người ta đã thấy sóng là nhịp đập của biển, là trái tim của biển, là sự sống của biển. Đối với Xuân Quỳnh, chỉ vì sóng nhớ bờ da diết mà sóng không ngủ được. Từ đó, thi sĩ liên tưởng đến trái tim người phụ nữ khi yêu. Và, thật bất ngờ, thi sĩ khám phá ra chính mình:
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Có lẽ thế, nếu sóng là sự sống của biển thì nhớ là sự sống của tình yêu. Nỗi nhớ đồng nghĩa với tình yêu. Một tâm hồn nhớ là dấu hiệu chắc chắn để khẳng định một trái tim đã ngừng yêu, một mối tình đã tắt. Sóng thức trong lòng biển đã cồn cào, sóng thức trong lòng em còn muôn vạn lần cồn cào hơn. Sóng chỉ nhớ bờ trong cõi này "Ngày đêm không ngủ được". Người phụ nữ khi yêu là hiến dâng toàn tâm, toàn ý, toàn hồn. Cho nên ngay đến "Cả trong mơ còn thức". Câu thơ cũng tựa như một con sóng đi xuyên qua cả hai cõi Thực và Mộng. Giới hạn của sóng là cõi thực. Còn người phụ nữ khi yêu thì nỗi nhớ đã xáo trộn cả Thực và Mộng. Nếu còn một cõi nào khác nữa thì người phụ nữ ấy cũng sẽ dành trọn cho tình yêu. Cả cuộc đời là nỗi trăn trở lớn! Đã không ngủ trong cõi thực lại thao thức cả trong cõi mộng để nâng niu, chắt chiu từng khoảnh khắc hạnh phúc. Ngỡ như chỉ cần chợp mắt trong giây lát thế là một khoảnh khắc đã trôi qua uổng phí, không kịp tận hưởng. Chẳng phải khi yêu, người ta cũng thường phấp phỏng, lo âu vì nỗi sợ mất nhau? Cơ hồ chỉ cần chợp mắt một chút thôi, thì e rằng, vì một lý do nào đó, người mình yêu bỗng nhiên tan biến. Cái hạnh phúc mình đang cầm nắm sẽ tuột khỏi lòng tay! "Cả trong mơ còn thức", lời thơ thật phi lý mà khát khao thật cảm động. Muốn vào cả trong giấc mơ, đó không chỉ là khao khát của tình yêu, với Xuân Quỳnh đó còn là khao khát của tình mẫu tử. Ở một bài khác, viết cho con, chị cũng bộc lộ ham muốn này, nếu không được thì đó là một đau khổ lớn:
Con thức ban ngày mẹ chở che con
Đêm con mơ mẹ làm sao che chở
Trong giấc mơ chỉ mình con bé nhỏ
Chỉ mình con chống chọi với quân thù
"Cả trong mơ còn thức" sự phi lý đã chứa đựng một chân lý. Chỉ có ai biết trân trọng tình yêu, biết yêu chân thành mãnh liệt mới có thể chia sẻ được điều đó. Tình yêu thứ tình cảm rất xưa mà không cũ. Mỗi đôi lứa đang yêu có một cách khám phá khác nhau về tình yêu. Suốt đời yêu, khát khao được yêu Xuân Quỳnh luôn trăn trở để đến được với một tình yêu đích thực, nồng nàn, chân thật và nâng niu, gìn giữ nó. Chị đã truyền đến cho những người đang yêu ở mọi thế hệ khát khao đó. Bởi thế mỗi người đều tìm thấy mình trong thơ Xuân Quỳnh và đồng cảm sâu sắc với chị.
Phân tích đoạn thơ: "Ở ngoài kia đại dương... Để ngàn năm còn vỗ" trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh?
Câu trả lời của bạn
Tình yêu là đề tài muôn thủa mà rất nhiều nghệ sĩ đã và được lựa chọn trong việc sáng tác lên các tác phẩm của mình, với sự phong phú trong việc sáng tác, mỗi tác phẩm đều mang những nét chấm phá riêng trong cách sáng tác, nghệ thuật biểu hiện tinh tế, mang lại những đường nét riêng trong tác phẩm.
Với sự sáng tạo trong cách sáng tác, mỗi tác giả đều mang những nét riêng, tinh tế trong việc sáng tạo nên tác phẩm, mỗi chi tiết đều biểu hiện những cung bậc cảm xúc, tình cảm, nỗi nhớ đối với người đọc, trước muôn trùng sóng biển, ở ngoài đại dương rộng lớn, tình yêu chân thành luôn đem đến kết quả cho con người, đúng như tác giả đã nói, có trăm nghìn con sóng đó, con nào cũng tới bà, dù cho có khó khăn hay vất vả:
Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Dù cho có muôn vàn cách trở, biết bao nhiêu hiểm nguy, nhưng những con sóng đó vẫn tới bờ, dù cho có bao nhiêu khó khăn hay vất vả đi chăng nữa, tất cả những điều đó như phần nào động viên, và thể hiện sự quyết tâm đi đến đích của tình yêu. Nỗi nhớ, sự khao khát trong tình yêu thể hiện cái nhìn sâu sắc, rõ nét trong sự sáng tạo của người đọc.
Ở ngoài đại dương có trăm ngàn con sóng, con nào rồi cũng sẽ tới bờ, dù có gặp muôn vàn khó khăn, nhưng nhờ có sức mạnh của tình yêu mà không khó khăn nào là không thể vượt qua, mọi gian nan đều có thể hoàn thành, để đi đến đích của tình yêu:
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Cuộc đời phải trải qua biết bao nhiêu hiểm nguy, gian khổ, biết bao nhiêu sóng gió, cuộc đời dài vẫn có thể đi qua, dẫu vượt qua biết bao nhiêu khó khăn, gian khổ, vẫn luôn vượt qua, trải qua biết bao nhiêu cảm xúc trong tình yêu thế nhưng họ vẫn luôn luôn cố gắng, vượt qua biết bao gian nan, khổ cực để đạt được cực lạc của hạnh phúc, để đến được với nhau, tình yêu dài mang những nỗi nhớ, như biển dù rộng những mây rồi vẫn bay về xa, vẫn đến đích, tình yêu luôn đến đích.
Nỗi nhớ, tình yêu chân thành luôn là cơ sở để thể hiện được tình yêu da diết, ngập tràn trong nỗi nhớ, khoảnh khắc của con người, chính vì thế luôn mong ước, làm sao để tan ra, thành trăm con sóng nhỏ ngoài kia, giữa biển lớn, họ vẫn vững chãi trước cuộc đời:
Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ
Mong muốn được tan ra giữa biển lớn để tận hưởng tình yêu ngọt ngào, sâu lắng, tình yêu đó mang biết bao nhiêu cảm xúc, nỗi nhớ trong tình yêu, khoảnh khắc sâu lắng, dịu nhẹ làm tâm hồn người thi sĩ như đang có điều gì đó muốn tan chảy thành không gian, nhẹ nhàng, trong không gian, giữa con sóng lớn của tình yêu, nó còn vỗ ngàn năm, dù trăm con sóng ngoài biển khơi, nó vẫn vỗ, giữa tình yêu rộng lớn, ngàn năm còn da diết trước khung cảnh mơ mộng, say đắm trước không gian xa xưa, rộng mở.
Tình yêu rộng lớn, giữa ngàn biển khơi, mong muốn mở rộng ra để cùng tận hưởng những khoảng không gian, sâu lắng, dịu nhẹ, tâm hồn của những người thi sĩ như đang chơi vơi, tình yêu chân thành, sâu lắng, sẽ vượt qua được mọi khó khăn, gian khổ để đến được với bến bờ của hạnh phúc, của tình yêu, nhẹ nhàng, sâu lắng và tinh tế.
Với việc miêu tả tinh tế, ngôn ngữ sâu sắc, mỗi chi tiết, mỗi hình ảnh đều miêu tả rõ nét hình ảnh về tình yêu, cảm xúc, nỗi nhớ và khao khát trong tình yêu của tác giả.
Bình giảng nét đặc sắc nghệ thuật qua khổ thơ sau: “Con sóng dưới lòng sâu…..cả trong mơ còn thức” trong bài Sóng của Xuân Quỳnh?
Câu trả lời của bạn
Thời gian vẫn cứ trôi, bốn mùa luôn luân chuyển. Con người ta sinh ra rồi cũng sẽ đi vào cõi vĩnh hằng và chỉ còn lại trên thế giới trường cứu này những gì là cái đẹp. Phải chăng vì thế mà trước khi chết vua Phổ cầm tay Mozart và nói: ''Ngươi tượng trưng cho cái đẹp, ta tượng trưng cho sự sắp đặt của loài người. 11 thế, biết đâu sau khi ta chết, hậu thế sẽ quên ta đi và nhắc nhở tới người.” Quả đúng như vậy, là cái đẹp người đời luôn ca ngợi và truyền tụng. Đến với một bài thơ hay là đến với thế giới của cái đẹp. Vì vậy, người yêu thơ từ trong tiềm thức của mình làm sao không nhớ không yêu bài thơ Sóng của nữ sĩ Xuân Quỳnh.
Bài thơ ra đời những năm 1967 nhân một chuyến công tác vào tuyến lửa, Xuân Quỳnh đứng trước biển Diêm Điền. Sóng biển vô hạn vô hồi đã khuấy động tâm hồn đang yêu của Xuân Quỳnh và nhà thơ đã viết rất thành công thi phẩm này. Nó được xem như linh hồn của tập Hoa dọc chiến hào xuất bản năm 1968 và đã được đưa vào chương trình giảng dạy như một kiệt tác của nữ sĩ Xuân Quỳnh nói riêng, của thơ ca thời kì “Lửa cháy” nói chung. Thành công của Xuân Quỳnh trong bài thơ này là nhà thơ đã mượn hình tượng sóng để thể hiện nỗi lòng của người con gái trước biển lớn tình yêu của mình. Phải nói rằng hình ảnh nào cũng sâu xa, thi vị. Nhưng nếu chọn một khổ thơ hay hơn cả, hẳn không ít người sẽ chọn đoạn diễn tả sóng và nỗi nhớ. Giản dị thôi, đơn sơ thôi! Nhưng dường như nó lại là đoạn xuất thần của ngòi bút Xuân Quỳnh:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức.
Cần phải khẳng định rằng bài thơ Sóng Xuân Quỳnh viết khá đều tay, khó có thể chọn ra một đoạn thơ đặc sắc vì thơ là tiếng lòng. Ta có cảm giác Xuân Quỳnh không làm thơ mà nữ sĩ đang trải lòng mình trên trang viết, đang giãi bày tình yêu của mình trên từng trang viết bởi Lê Quý Đôn đã từng nói: Thơ phát khởi từ trong lòng người ta. Còn Ngô Thì Nhậm cho rằng: Hãy xúc động hồn thơ cho ngọn bút có thần. Thần của bài thơ Sóng nằm ngay ở độ chân thực khi Xuân Quỳnh giãi bày tình yêu của mình trên từng trang viết. Sự rung động của thơ ca bao giờ cũng được đo bằng nhịp đập của con tim. Sóng của Xuân Quỳnh tác động vào xúc cảm nhiều hơn là lý trí bởi:
Trái tim yêu có những điều thắp sáng
Lí trí mù khi đứng trước tim yêu.
(Thắp sáng tim yêu - Mai Kì Phương)
Chính vì lẽ đó, đến khổ thơ thứ năm, Xuân Quỳnh đã phá lệ thơ. Tám khổ thơ của thi phẩm đều có bốn câu thơ, duy nhất khổ năm nữ sĩ viết sáu câu thơ để khẳng định nỗi nhớ của người con gái đang yêu.
Đến với bài thơ Sóng nói chung và khổ thơ bình giảng nói riêng, ta thấy như đang được đứng trước biển vô hạn, vô hồi, đứng trước một đại dương mênh mông. Nó giăng mắc vào trong tâm hồn những con người biết sống vì tình yêu. Nó đến với chúng ta đầu tiên là bằng âm thanh của tiếng sóng. Âm thanh ấy cũng chính là âm điệu của bài thơ. Mồi bài thơ hay thường tác động đầu tiên đến với độc giả là nhờ âm điệu. Khi nội dung ta còn chưa biết rõ, âm điệu của bài thơ đã xâm nhập hồn ta tự bao giờ. Sóng của Xuân Quỳnh có một âm điệu rất đẹp: khi trầm khi bổng, khi thăng khi giáng, lúc thì dồn dập khi thì mênh mang. Có được âm điệu đặc biệt này bởi Xuân Quỳnh sử dụng rất thành công thể thơ ngũ ngôn liên hoàn. Đây là một thể thơ giàu nhạc điệu, giàu vần điệu nhưng rất khó sử dụng. Nếu khéo biến hóa, biến tấu, độc giả rất dễ dàng nảy nhịp cho bài thơ bời đã có câu thi trung hữu nhạc. Ta đã từng bắt gặp rất nhiều bài thơ được chuyển thẳng thành những ca từ, ca khúc ví như bài thơ Thuyền và biển của Xuân Quỳnh:
Chỉ có thuyền mới hiểu
Biển mênh mông nhường nào
Chi có biến mới biết
Thuyền đi đâu về đâu.
Người yêu thơ cũng không thể quên được Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải. Dù được viết trong ngày cuối đời nhưng với thể thơ năm chữ, bài thơ đã thể hiện sự hồn nhiên vui vẻ, nhịp sống trẻ trong tâm hồn của nhà thơ khi ông ước mình được trở thành một mùa xuân nho nhỏ lặng lẽ dâng cho đời. Trở lại với bài thơ Sóng, một lần nữa Xuân Quỳnh lại triệt để khai thác lợi thế của thể thơ ngũ ngôn liên hoàn. Ở khổ thơ thứ năm này, nữ sĩ Xuân Quỳnh đã nảy nhịp khá linh hoạt. Hai câu thơ đầu nữ sĩ nảy nhịp theo thể 2/3:
Con sóng/ dưới lòng sâu Con sóng/ trên mặt nước.
Ở những câu thơ sau, nhịp thơ hoàn toàn thay đổi. Nó có thể là 1/4, khi lại trở thành 2/3 hoặc cũng có thể là 3/2:
Ôi/ con sóng nhớ bờ Ngày đêm/ không ngủ được Lòng em/ nhớ đến anh Cả trong mơ/ còn thức.
Chính cách ngắt nhịp đột ngột này đã tạo nên âm điệu rất đẹp cho bài thơ. Thế là hình tượng sóng dần dần lộ mình ra, ló mình ra qua âm thanh của tiếng sóng. Vì vậy, đến với khổ thơ bình giảng, sẽ thật là thiếu sót nếu không đến với âm thanh của tiếng sóng vì âm điệu ấy, âm thanh ấy là phương tiện truyền tải sóng đến với tâm hồn của người yêu thơ.
Để có được âm điệu này, Xuân Quỳnh đã tổ chức ngôn ngữ của khổ thơ theo nghệ thuật tương xứng, vẫn biết rằng nghệ thuật chỉ làm nên câu thơ còn trái tim là người nghệ sĩ. Mặc dù vậy, việc thể hiện tiếng nói của trái tim là vô cùng quan trọng. Chẳng thế mà Bạch Cư Dị đã từng nói:
Lời là gốc
Ý là cành
Thanh là hoa
Nghĩa là quả.
Thơ ca là nghệ thuật của ngôn từ. Chính nghệ thuật đã đem lại cho thơ ca trở thành lĩnh vực của một sự độc đáo. Nó là một nốt thơ tươi xanh trong dàn đồng ca chung của thời kì Lửa cháy. Sự tương xứng ở đây có thể là sự tương xứng giữa vế câu với vế câu: trong mơ tương xứng với còn thức. Đó còn là sự tương xứng giữa các cặp câu với nhau: Con sóng dưới lòng sâu tương xứng với Con sóng trên mặt nước. Nghệ thuật tương xứng ấy đã tạo ra sự hô ứng, luyến láy, đuổi bắt. Nó gây cho ta cảm giác đến với “sóng” như đang đứng trước đại dương.
Mỗi một khổ thơ là một đợt sóng. Trong mỗi đợt sóng có trăm ngàn con sóng nhỏ gối lên nhau, đuổi bắt, đều có chung một khát vọng đó là hướng về bờ anh thể hiện rõ nhất điều này ta phải kể đến hai câu thơ:
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được
Nhìn vào trong đại dương mênh mông, Xuân Quỳnh phát hiện ở trong lòng biển thăm thẳm kia luôn có hai con sóng. Có con sóng nổi lên trên mặt nước, có con sóng vỗ ngầm trong lòng nước:
Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước.
Đây là lý do Xuân Quỳnh ví sóng là trái tim của biển. Biển không có sóng nghĩa là biển chết. Khi ấy, loài người không yêu nhau, thơ tinh trên thế gian này không còn nữa. Từ hai con sóng này, Xuân Quỳnh đã liên tưởng đến nỗi nhớ của người con gái khi yêu. Khi yêu, nỗi nhớ là đời sông thường trực, canh cánh trong tâm hồn, trái tim của những người đang yêu. Khi yêu trong tâm hồn người con gái có nhiều nỗi nhớ. Có nỗi nhớ cồn cào không thể che giấu được. Xuân Quỳnh ví đó như con sóng nổi lên trên mặt đại dương mênh mông. Có những nỗi nhớ người con gái cố dìm sâu, vùi sâu ở trong lòng mình bởi nỗi nhớ là đời sống thường trực trong tâm hồn những người đang yêu. Nhà thơ của hương đồng gió nội đã hơn một lần viết trong Tương tư:
Thôn Đoài ngồi nhớ thôn Đông
Một người chín nhớ mười mong một người.
Yêu và nhớ trong trường hợp này đồng nhất với nhau bởi một trái tim đang yêu là một tâm hồn đang nhớ. Khi một tâm hôn ngừng nhớ, trái tim ấy ngừng yêu tự bao giờ. Với một tiền đề vững chắc như vậy, từ trong sâu thẳm tâm hồn, Xuân Quỳnh xuất thần hai câu thơ đẹp nhất của bài thơ Sóng được xem như linh hồn, như trái tim của cả thi phẩm:
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức.
Câu thơ như một con sóng đi xuyên qua cả hai cõi: cõi thực và cõi mộng. Nó xóa đi mọi ranh giới trên thế gian này. Nó xóa đi mọi ranh giới giữa ngày đêm, hư thực và chỉ còn tồn tại trên thế giới trường cửu này đó là nỗi nhớ của người con gái đến với người mình yêu. Vì vậy, khi yêu nhau, người ta muốn tận hưởng từng khoảnh khắc, phút giây hạnh phúc bên nhau. Chỉ cần chợp mắt thôi thì khoảnh khắc ấy tuột khỏi tầm tay của mình. Thế là Xuân Quỳnh thức ngay cả trong cõi thực, thức ngay cả trong cõi mộng. Chính điều này làm ta liên tưởng tới tứ thơ:
Trong anh đêm ngày sao lẫn lộn
Vui buồn cười khóc tình trong mơ
Thức ngũ chập chờn cơn ác mộng
Hư thực liêu trai mảnh trăng thề.
(Mảnh trăng thề - Nguyễn Khổng Minh)
Đây là những lúc được xem như tâm trạng từ thức của một trái tim đang yêu. Ở đây, rõ ràng Xuân Quỳnh cứ sống, cứ yêu mà không hề vội vã, không hề vội vàng như nhà thơ Xuân Diệu bởi Xuân Quỳnh hiểu hơn ai hết:
Em cứ yêu cứ mặc cho ngày mai
Tình không tuổi sao còn sợ non già.
(Vẫn mãi yêu)
Như vậy, Xuân Quỳnh đã trở về với chính lòng mình. Có lẽ trái tim đang yêu đã thể hiện rất rõ một bản lĩnh, một phong cách rất Xuân Quỳnh. Nó hơn một lần bộc bạch trong Tự hát:
Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt đời thường ai chẳng có
vẫn ngừng đập khi cuộc đời không còn nữa
Nhưng biết yêu anh cả khi chết đi rồi.
Có lẽ với một con người biết sống vì yêu thì lúc chết đi rồi vẫn sống cho người mình yêu. Điều này chỉ có thể có ở những câu thơ đẹp như câu thơ của nữ sĩ Xuân Quỳnh.
Như vậy rõ ràng, xuyên suốt bài thơ là chân dung của người con gái đang yêu. Cái nhịp thơ buồn bã, hồn nhiên nhưng lại thể hiện khá thành thực một tâm hồn đang yêu, một trái tim đang yêu. Cần phải khẳng định lại một lần nữa Sóng của Xuân Quỳnh ra đời năm 1967. Đây là lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang đi vào cao trào,... Thanh niên ngày ấy đã bước vào thơ Tố Hữu:
Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước
Mà lòng phơi phới dậy tương lai.
Biết bao nhiêu cuộc chia ly chói ngời sắc đỏ, cuộc chia ly màu đỏ xuất hiện thì Sóng của Xuân Quỳnh như một thách thức trước bom đạn trong chiến tranh. Sóng của Xuân Quỳnh muốn khẳng định sức sống bền bỉ dẻo dai của con người Việt Nam như một sợi chỉ xanh óng ánh xuyên qua bao nhiêu năm tháng. Bom đạn không thể tiêu diệt, không thể chặt đứt được tình yêu trong tâm hồn của con người Việt Nam. Họ vẫn cứ yêu, vẫn hi vọng, vẫn chờ đợi dưới làn mưa bom bão đạn và Sóng của Xuân Quỳnh còn giăng mắc, còn ngự trị mãi trong tâm hồn của mỗi con người biết sống vì tình yêu lớn.
Đọc xong đoạn thơ, gấp lại trang sách đã lâu nhưng những vần thơ với tình yêu rất dữ dội trong tâm hồn của người con gái vẫn còn giăng mắc mãi trong tâm hồn của mỗi con người biết sống vì tình yêu. Nói về vẻ đẹp của thơ ca nghệ thuật, có nhà thơ đã viết:
Khi ta còn trẻ thơ là người mẹ
Ta lớn lên rồi thơ là bạn là người yêu
Chăm sóc tuổi già thơ là con gái
Lúc chết đi rồi kỷ niệm hóa lưu thơ.
Có lẽ với hình tượng những con sóng vô cùng chân thực sống động đã lưu lại trong hồn ta một khoảng lặng để thổn thức về con tim yêu đương đang đong đầy khát khao nồng cháy. Sóng của Xuân Quỳnh thực sự là một bài thơ như thế.
Suy nghĩ của anh (chị) về hình tượng “sóng” và khát vọng tình yêu trong bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh?
Câu trả lời của bạn
Thơ tình là một mảng đặc sắc và tiêu biểu nhất của thơ Xuân Quỳnh. Tình yêu vốn là một đề tài rất quen thuộc của thơ ca, thế nhưng đến Xuân Quỳnh, chúng vẫn mang một vẻ rất riêng, không quá thật thà nhưng xa lạ với những uôn éo điệu đàng, những sự "réo rắt" quá độ. Thơ tình của chị là tiếng nói bày tỏ nỗi khát khao tình yêu vừa hồn nhiên, tha thiết, vừa sôi nổi, say đắm, mãnh liệt của một trái tim người phụ nữ. “Sóng” là một trong những bài thơ hay của Xuân Quỳnh, ở đó, khát vọng tình yêu đã được thể hiện theo một cách riêng rất chân thực, rất dễ yêu, dù hình tượng sóng mà Xuân Quỳnh mượn làm ẩn dụ vốn chẳng xa lạ gì với các nhà thơ viết về tình yêu trước đó. Bài thơ “Sóng” được rút từ tập thơ “Hoa dọc chiến hào” (1968).
Trước Xuân Quỳnh đã có rất nhiều nhà thơ viết về tình yêu. Nhưng với thơ tình Xuân Quỳnh, dường như đó chỉ là những dòng tự sự về chính cuộc đời và những câu chuyện tình của chị:
“Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Chỉ với hai câu thơ thôi, ta hiểu rằng chị đang nói về chính mình, người phụ nữ trẻ với những khát khao yêu đương mãnh liệt của tuổi trẻ, với những mong ước bình dị, gần gũi của một người phụ nữ, hồn thơ sôi nổi, trẻ trung nhưng vẫn nồng thắm, thiết tha, đó là một tâm hồn gắn liền với cuộc sống, với con người, tâm hồn luôn trăn trở lo âu, khao khát tình yêu và trân trọng chăm chút cho hạnh phúc bình dị của đời thường. Nổi bật nhất trong thơ Xuân Quỳnh chính là sự dung dị đằm thắm và rất mực chân thành, chính vì thế mà thơ Xuân Quỳnh có .sức rung cảm mãnh liệt với tâm hồn người đọc.
Hình tượng “sóng” trong bài thơ Xuân Quỳnh có nét đặc sắc rất mới, rất riêng, một sáng tạo nghệ thuật rất độc đáo làm nổi rõ sức sống và vẻ đẹp tâm hồn người phụ nữ Việt Nam trong tình yêu. “Sóng” là nhan đề của bài thơ nhưng cũng là hình ảnh chủ đạo của toàn bài, đó là một hình tượng ẩn dụ mang tính chất biểu tượng cho trái tim người phụ nữ đang yêu. Gắn liền với hình tượng “Sóng” là hình tượng nhân vật trữ tình “em”. Sóng chính là sự hoá thân của em, “sóng” và “em” tuy hai mà một. Nhờ vào “sóng”, người phụ nữ trong bài thơ có thể soi rõ tâm hồn mình khi đang yêu, là những đợt sóng lòng, là những trạng thái phong phú và phức tạp của tâm hồn người con gái khi yêu.
Mở đầu, “sóng” tự bộc bạch về những phẩm chất, trạng' thái khác thường của mình. Chúng vừa phong phú, đa dạng, vừa phức tạp, thậm chí là đôi lập nhau:
“Dữ dội và dịu êm
Ôn ào và lặng lẽ”
Con sóng ấy cũng như trái tim cùa người con gái đang yêu, cồn cào, khát khao tình yêu da diết, các trạng thái tâm lý ây dường như muôn màu và thật nhiều biến đổi, chuyển hoá cho nhau thật lý thú và bí ẩn. Con sóng ấy mang một khát vọng lớn lao, khát vọng tìm hiểu đến tận cùng, vì “sông không hiểu nổi mình” nên “sóng tìm ra tận bể”, con sóng ấy như tâm hồn người con gái muốn thoát khỏi cái khuôn khổ chật hẹp, tìm đến chân trời cao rộng của tâm hồn. Ra nơi bể rộng, con sông mới thực sự tìm thấy bản thân mình.
Sóng cũng như tình yêu, là sự vĩnh hằng của thời gian. Sóng vỗ suốt ngày đêm không ngừng nghỉ, từ ngày xưa cho đến ngàn năm sau cũng như nỗi khát khao tình yêu ngàn đời của nhân loại thật mãnh liệt, vẫn cứ xôn xao, vẫn cứ rạo rực dù bao năm tháng trôi qua:
“Ôi con sóng ngày xưa
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ”
Tâm hồn của “tình yêu muôn thuở có bao giờ đứng yên” luôn muốn cắt nghĩa, giải thích về cái quy luật bí ẩn của tình yêu. Nhưng làm sao con người ta có thể trả lời rạch ròi về cái thời điểm bắt đầu của một tình yêu, làm sao người ta có thể đưa ra một lý giải chính xác về thời điểm mà con người ta “phải lòng” nhau:
“Làm sao cắt nghĩa được tình yêu
Có nghĩa gỉ đâu, một buổi chiều
Nó chiếm hồn ta bằng nắng nhạt
Bằng mây nhẹ nhẹ, gió xôn xao”
(Xuân Diệu)
Xuân Quỳnh cũng chỉ có thể giải thích được tình yêu bằng trực cảm, bằng tất cả lòng mình như một lời thú nhận thành thực, hồn nhiên nhưng cũng không kém sâu sắc “tình yêu cũng như sóng biển, như gió trời vậy thôi, làm sao mà hiểu hết được” (Trần Đăng Xuyền)
“Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau"
Nhà thơ vẫn để nguyên vẹn lòng mình với các lắc đầu thật dễ động lòng của người con gái “Em cũng không biết nữa”, chỉ biết ta đang yêu nhau, thế là đủ. Một chút thắc mắc, một chút nghĩ suy, chỉ là để yên tâm hơn với hạnh phúc mà mình đang có. Tình yêu muôn đời vẫn vậy, vẫn động, song vẫn muốn vỗ suốt hai chiều không gian và thời gian:
“Con sóng dưới lòng sâu
Con sóng trên mặt nước
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ được”
Tình yêu luôn đồng hành vơi nỗi nhớ như tương tư là căn bệnh phổ biến với tất cả những người đang yêu. Nguyễn Bính cũng đã từng viết:
“Nắng mưa là bệnh của trời
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng”
Nỗi nhớ, niềm thương của người con gái trong bài thơ “Sóng” được Xuân Quỳnh diễn tả thật cảm động và đầy nghệ thuật. Nỗi nhớ ấy như bao trùm cả không gian bao la, chiếm cả tầng sâu, bề mặt của tâm hồn và khắc khoải da diết trong mọi không gian, thời gian.
Hai câu thơ “Lòng em nhớ tới anh / Cả trong mơ còn thức” như “bồi đắp” thêm nỗi nhớ làm nó trở nên chân thực tới mức rung động. Em nhớ anh từ cõi thực cho đến cõi mơ, nỗi nhớ đã chạm đến nơi sâu thẳm nhất của cõi lòng. Khi ẩn mình trong sóng, khi đứng hẳn ra xưng “em”, cái “tôi” Xuân Quỳnh luôn thao thức, trăn trở, luôn khắc khoải bởi tình yêu, luôn khát khao tìm kiếm được một tình yêu chân chính, chung thuỷ:
“Dẫu xuôi về phương Bắc
Dẫu ngược về phương Nam
Nơi nào em cũng nghĩ
Hướng về anh một phương”
Lời khẳng định sự chung thuỷ của tình yêu thật da diết, cháy bỏng nhưng cũng chứa đựng thật nhiều thách thức. Với người phụ nữ khi yêu thì có lẽ khoảng cách chỉ là con số không, không có phương Bắc, cũng chẳng có phương Nam, tất cả chỉ là anh - phương Anh. Thành thực và cháy bỏng đến da diết, táo bạo nhưng sự sâu sắc của khát vọng tình yêu đã trở thành điểm tựa cho thơ tình Xuân Quỳnh cất cánh.
Có lẽ, tình yêu chân chính là vậy, sôi nổi thiết tha, mãnh liệt nhưng vẫn trong sáng và thuỷ chung:
“Ở ngoài kia đại dương
Trăm nghìn con sống vỗ
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở”
Một lần nữa, hình tượng sóng lại được mượn để diễn đạt khát vọng vươn lên trong tình yêu. Thông qua hình tượng “sóng” Xuân Qụỳnh đã hiện thực hoá tính thuỷ chung, trước sau như một của người con gái khi yêu. Vượt qua những khó khăn, trắc trở, những giông gió, bão bùng của đại dương, sóng vẫn dồn dập tiến về bờ. Bờ là hiện thân của hạnh phúc, của bình yên, của sự bình an mà con người ta vẫn muôn đời tìm kiếm. Sau tất cả những khó khăn, gian khổ ngoài đại dương, sóng lại tìm về với bờ, tìm về chốn bình yên của lòng mình.
Tình yêu tuy da diết thế, cháy bỏng thế, nhưng vẫn thoáng đâu đó một chút khắc khoải, lo âu về sự chảy trôi của thời gian và cái hữu hạn của đời người:
“Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa”
Biển dù có rộng đến mấy rồi cũng có bờ, có giới hạn, như những đám mây không thể cứ mãi dừng trên biển, chúng còn phải tiếp tục cuộc hành trình của mình trên bầu trời xanh để đi về cõi vô tận. Cuộc đời con người ta cũng thế, năm tháng vẫn bình thản trôi qua theo quy luật khắc nghiệt của thời gian, không gian thời gian là vô hạn; thế nhưng cuộc đời con người thì hữu hạn lắm. Có lẽ, vì đứng trước biển nên người con gái trong bài thơ luôn có cảm giác về cái nhỏ nhoi, hữu hạn của kiếp người và cái vĩnh hằng của vũ trụ. Con người luôn có khát vọng sống trọn vẹn trong tình yêu, khát khao được gắn bó mãi mãi bên người mình yêu thương
“Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển Lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ”
Cuối bài thơ là sự khao khát được hoá thân, con người sẽ ra đi nhưng tình yêu sẽ còn mãi, một tình yêu vô tận, vĩnh hằng như sóng giữa biển khơi. Tình yêu dường như đã lớn hơn cã bản thân, dài hơn cả cuộc đời.
Bài thơ là vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ khi yêu, là sức sống của tình yêu bất diệt. Người phụ nữ khi yêu luôn có một tâm hồn khát khao, luôn muốn vươn tới một tình yêu đắm say, thuỷ chung, quên mình. Một tình yêu dù rất táo bạo nhưng vẫn giàu nữ tính, hiện đại nhưng vẫn đậm chất truyền thống, tình yêu vượt khỏi giới hạn của không gian và thời gian. Hình tượng "sóng” tượng trưng cho nhân vật “em” vô cùng độc đáo, “giữa biển lớn tình yêu” con sóng ấy vẫn dào dạt vỗ.
Bình giảng 2 khổ cuối bài Sóng - Xuân Quỳnh?
Câu trả lời của bạn
Có những vần thơ tình đẹp như thế. Như giọng chim ríu rít đa điêu đa thanh giữa mùa xuân. Có những vần thơ nói lên niềm tin và mong ước về tình yêu hạnh phúc đẹp như thế:
"Cuộc đời tuy dài thế
... Để ngàn năm còn vỗ"
Đây là hai khổ thơ cuối bài thơ ngũ ngôn trường một bài thơ tình tuyệt tác viết về nỗi khát vọng tình yêu của thiếu nữ.
Từ thương nhớ đợi chờ: "Cả trong mơ còn thức" tâm hồn thiếu nữ ánh lên một niềm tin mãnh liệt trong tình yêu. "Năm tháng" nhất định sẽ "đi qua" cuộc đời "dài". "Mây" trên bầu trời nhất định sẽ vượt qua biển "rộng" để "bay xa". Thời gian dài dằng dặng gian rộng mênh mông, cũng như tình yêu là vô cùng mãnh liệt:
"Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Như biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa".
Câu 1, 2 song hành đối xứng với câu 3, 4 làm cho giọng thơ, âm điệu thơ tha thiết, ngọt ngào. Cấu trúc chính - phụ được sử dụng đắc địa: "tuy... vẫn... ", "dẫu... vẫn", ý thơ được khẳng định mạnh mẽ. Điệp từ "vẫn" biểu lộ một niềm tin về tình yêu: "Năm tháng vẫn đi qua", "Mây vẫn bay về xa". "Năm tháng" và "mây" là 2 ẩn dụ nói về tình yêu, một tình yêu đẹp hướng tới hạnh phúc.
Tình yêu như con sóng trên biển: "Dữ dội êm - Ồn ào và lặng". Có lúc "em" lại cảm thấy cô đơn trong xa cách:
"Lời thương nhớ ngàn lần em muốn nói
Nhưng bây giờ chỉ có sóng và em".
("Chỉ có sóng và em")
Lại có lúc tràn ngập nỗi nhớ khắc khoải chờ mong:
"Còn hiện tại của em là nỗi nhớ
Thời gian ơi sao không đổi sắc màu".
("Thời gian trắng")
Còn ở khổ thơ này là niềm tin, một niềm tin mãnh liệt: Con thuyền tình nhất định cập bến bờ hạnh phúc. Nữ sĩ đã lấy độ dài của thời gian, chiều rộng của không gian để đo niềm tin về tình yêu hạnh phúc. Các từ ngữ: "vẫn đi qua", "vẫn bay về xa" là sự kết đọng "đinh ninh lời thề" của một tình yêu đẹp.
Khổ cuối bài thơ là lời nguyện cầu của em về một tình yêu thủy chung bền vững. Hình tượng sóng hội tụ bao cảm xúc nồng hậu:
"Làm sao được tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ".
Hai tiếng "làm sao" gợi lên một niềm mong ước cháy bỏng tâm hồn "em". Sóng trên đại dương trường tồn bất diệt. "Trăm con sóng nhỏ" rì rào vỗ, xôn xao reo "giữa biển lớn tình yêu" mang vẻ đẹp nhân văn cao quý của tình yêu. Đó là niềm ước mong của thiếu nữ được sống trong hạnh phúc bền vững như những con sóng vỗ mãi trên "biển lớn tình yêu" đến ngàn năm sau. Con số "ngàn năm", "nghìn năm", hơn một lần đã từng làm ta xúc động:
"Nghìn năm giao ước kết đôi
Non non nước nước không nguôi lời thề"
"Thề non nước" – Tản Đà
Tình yêu không hề làm cho em trở nên nhỏ bé ích kỉ; trái lại tình yêu của em sẽ mãi mãi chan hòa trong tình thương của đồng bào, xã hội. Một ý tưởng rất đẹp, rất mới trong tình yêu. Một trái tim đa tình và nhân hậu biết bao!
Nói đến thơ là nói đến nhạc điệu, vần điệu. Đoạn thơ trên đây có điệu thơ nhẹ nhàng, đằm thắm. Vần thơ phong phú, nhạc điệu dư ba. Sự phối hợp giữa vần bằng và vấn trắc, giữa vần liền và vần cách rất tinh tế, nhịp nhàng. Từ "qua" bắt vần với "xa" và "ra"; chữ "nhỡ" hiệp vẫn với "vỗ", đọc lên nghe rất thú vị.
Đoạn thơ hội tụ bao vẻ đẹp. Một ý tưởng đẹp: niềm tin về tình yêu hạnh phúc. Lời thơ đẹp: thanh tao, ý vị. Giọng thơ nồng nàn, ngọt ngào. Hình tượng "con sóng nhỏ" và "biển lớn tình yêu" rất sáng tạo. Đoạn thơ mang vẻ đẹp nhân văn sáng giá.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *