Bài học giúp các em cảm nhận được một cách sâu sắc niềm đau đớn, tiếc thương vô hạn của nhà thơ, của nhân dân ta trước sự ra đi của Bác Hồ; đồng thời thấy được sự biết ơn, ca ngợi công lao trời biển của Bác, khẳng định quyết tâm đi theo con đường cách mạng mà Bác đã tìm ra.
⇒ Không gian thiên nhiên và con người như có sự đồng điệu “ Đời tuôn nước mắt/ trời tuôn mưa” ⇒ Cùng khóc thương trước sự ra đi của Bác.
⇒ Nỗi đau xót lớn lao bao trùm cả thiên nhiên đất trời và lòng người.
⇒ Hình tượng Bác Hồ cao cả, vĩ đại mà giản dị, gần gũi.
⇒ Lời tâm nguyện của cả dân tộc Việt Nam.
Phân tích 4 khổ thơ đầu để thấy được nghệ thuật diễn tả nỗi đau xót lớn lao trước sự kiện Bác Hồ qua đời.
⇒ Khung cảnh và lòng người trở nên tương phản, đối lập, gợi bao nỗi day dứt về tính chất phi lí, không thể chấp nhận được của sự mất mát. Cuộc đời càng đẹp đẽ, hấp dẫn thì sự ra đi của Bác càng gợi bao đau xót, nhức nhối tâm can.
Bài thơ Bác ơi của Tố Hữu thể hiện tình cảm yêu quý Bác nhưng cũng là sự đau thương khi Bác qua đời. Bài thơ là lời khóc Bác bằng thơ, bộc lộ những tâm trạng đau sót của Tố Hữu và của cả dân tộc khi mất đi Người. Để hiểu sâu hơn về bài thơ này, các em có thể tham khảo bài soạn tại đây: Bài soạn Bác ơi!
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
Bài thơ Bác ơi là tình cảm ngợi ca Bác, đau xót, tiếc thương khi Bác qua đời. Đó cũng là tấm lòng kính yêu Bác Hồ của Tố Hữu, cũng là của cả dân tộc Việt Nam. Để cảm nhận sâu sắc hơn về bài thơ này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
- Phân tích 4 khổ thơ đầu bài Bác ơi để thấy được nghệ thuật diễn tả nỗi đau xót lớn lao trước sự kiện Bác Hồ qua đời
- Phân tích bài thơ Bác ơi của nhà thơ Tố Hữu
-- Mod Ngữ văn 12 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
Bác ơi – Tố Hữu.
Câu trả lời của bạn
Ngày 2/9/1969, Bác từ trần tại Hà Nội.
Câu trả lời của bạn
Ngày 2/9/1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh từ trần, giữa lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước đang trong thời kì gay go, quyết liệt. Cả dân tộc ta và nhân dân thế giới biểu lộ niềm đau xót, thương tiếc vô hạn trước sự qua đời của Bác – người anh hùng giải phóng dân tộc, vị lãnh tụ vĩ đại của cách mạng Việt Nam. Bài thơ Bác ơi! được sáng tác trong không khí những ngày tang lễ của Bác, như một tiếng khóc tiễn biệt, một “điếu văn bi hùng” bằng thơ.
Câu trả lời của bạn
Thể thơ 7 chữ.
Câu trả lời của bạn
Bố cục:
- Phần 1 (4 khổ thơ đầu): Nỗi đau xót lớn lao khi Bác Hồ qua đời
- Phần 2 (6 khổ thơ tiếp): Hình tượng Bác Hồ
- Phần 3 (3 khổ còn lại): Cảm nghĩ của mọi người Việt Nam trước sự ra đi
Câu trả lời của bạn
Bài thơ là một tiếng khóc tiễn biệt, một “điếu văn bi hùng” bằng thơ. Thông qua tiếng khóc đau xót, bài thơ đã khắc họa hình tượng Bác Hồ. Một con người sống có lí tưởng cao cả, giàu tình nhân ái, ân nghĩa, sống khiêm tốn, giản dị và quên mình. Đồng thời, bài thơ còn là sự bày tỏ tình cảm của mọi người Việt Nam trước sự ra đi của Bác.
Câu trả lời của bạn
Giá trị nghệ thuật:
- Bài thơ có kết cấu ba phần rõ ràng.
- Giọng điệu trữ tình đặc trưng, ngọt ngào, thiết tha của tình thương mến.
- Nghệ thuật biểu hiện của bài thơ đậm đà bản sắc dân tộc.
Câu trả lời của bạn
Nghệ thuật biểu hiện của bài thơ đậm đà bản sắc dân tộc:
- Viết theo thể thơ 7 tiếng.
- Có nhiều hình ảnh so sánh, phép chuyển nghĩa quen thuộc với tâm hồn người Việt.
- Những câu thơ cô đúc, chính xác và giản dị như một chân lí.
Câu trả lời của bạn
Theo chân Bác – Tố Hữu.
Câu trả lời của bạn
Điệp từ “tuôn”.
⇒ Diễn tả khung cảnh tang lễ đầy bi thương với sự vỡ òa đau đớn của con người với thiên nhiên.
Câu trả lời của bạn
Khung cảnh nhà sàn Bác vẫn ở trở nên trống trải, lạnh lẽo, không còn hơi ấm và hoạt động của Bác: vườn rau, mấy gốc dừa ướt lạnh, chiếc chuông nhỏ không còn reo, phòng lạnh, rèm buông, tắt ánh đèn.
Câu trả lời của bạn
Biện pháp nói giảm nói tránh, câu hỏi tu từ
⇒ Con người khó có thể tin và chấp nhận sự thật đau đớn này, nên lần theo lối sỏi quen, đến bên thang gác,… mà vẫn thảng thốt cất lên tiếng hỏi : “Bác đã đi rồi sao, Bác ơi !”. Câu hỏi đưa ra mà không có câu trả lời càng trở nên nghẹn ngào. Một nỗi nức nở trào dâng trong xúc cảm của người nghệ sĩ. Nỗi xót xa khi kháng chiến gần đến ngày thành công nhưng Bác lại không còn.
Câu trả lời của bạn
- Nhớ mãi công ơn của Bác, nhân dân ta nguyện ghi sâu trong lòng lời Bác dặn, quyết tâm vượt lên hoàn thành sự nghiệp cách mạng của Bác để lại. Bài thơ khép lại bằng một hình so sánh mang tượng hình sông núi kì vĩ:
“Xin nguyện cùng người vươn tới mãi
Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn”
Câu trả lời của bạn
- Lí tưởng và lẽ sống cao cả: Bác dành cả cuộc đời lo nghĩ và đấu tranh cho tự do, hạnh phúc của nhân dân, cho nền tự do và độc lập của dân tộc”.
Câu trả lời của bạn
“Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông, mọi kiếp người”
Bằng hình ảnh hoán dụ, Tố Hữu ca ngợi lòng yêu nước thương dân, tình nhân ái bao la của Hồ Chí Minh. Đây là hai câu thơ trong bốn câu thơ hay nhất trong bài thơ "Bác ơi!".
Tình yêu thương của Bác dành cho con người và vạn vật: như lòng mẹ, yêu thương từ mỗi đời nô lệ đến em thơ, cụ già; từ sự sống non tơ gần gũi quanh mình như mầm non, trái chín, ngọn lúa, cành hoa đến non sông, mọi kiếp người, dân nước, năm châu.
Hoàn cảnh ra đời bài thơ Bác ơi của Tố Hữu?
Câu trả lời của bạn
Ngày 02/9/1969, Bác Hồ từ trần, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho cả dân tộc Việt Nam. Trong hoàn cảnh ấy, Tố Hữu đã sáng tác bài thơ “Bác ơi”.
Bài thơ là tình cảm của nhà thơ Tố Hữu, của nhân dân Việt Nam trước sự ra đi của vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc.
Bài thơ là tình cảm ngợi ca Bác, đau xót, tiếc thương khi Bác qua đời. Đó cũng là tấm lòng kính yêu Bác Hồ của Tố Hữu, cũng là của cả dân tộc Việt Nam. Bài thơ tiêu biểu cho giọng thơ tâm tình, ngọt ngào, tha thiết của thơ Tố Hữu.
Câu trả lời của bạn
Tố Hữu là nhà thơ của lẽ sống lớn, tình cảm lớn, niềm vui lớn của con người cách mạng và cuộc sống cách mạng. Thơ ông tập trung thể hiện những vấn đề cốt yếu của đời sống cách mạng và vận mệnh dân tộc.
Nhân vật trữ tình của thơ Tố Hữu là những con người đại diện cho những phẩm chất của giai cấp, dân tộc, thậm chí mang tầm vóc lịch sử và thời đại. Mà Bác Hồ là hình tượng kết tinh, điển hình nhất.
Có thể nói trong lịch sử thi ca hiện đại Việt Nam, Tố Hữu là nhà thơ viết về Bác Hồ sớm nhất, nhiều nhất. Bằng cách nói của thơ, Tố Hữu cho ta nhận thức sâu sắc hơn về Bác bởi Bác là con người vĩ đại nhất, cao cả nhất của dân tộc, nhưng Bác cũng là người gần gũi, thân thuộc, bình dị lạ thường đối với mỗi chúng ta.
Lần đầu tiên mái tóc bạc Bác Hồ xuất hiện trong thơ ông cũng là lần đầu tiên Tố Hữu được chiêm ngưỡng Bác tại căn lán chiến khu Việt Bắc năm 1951 nhân kỷ niệm ngày sinh của Người. Cảm kích trước sự vĩ đại và vẻ đẹp bình dị của Bác, nhà thơ thốt lên:
"Cho con hôn mái đầu tóc bạc
Hôn chòm râu mát rượi hòa bình"
(Sáng Tháng Năm - 1951)
Mái tóc bạc tả thực của giây phút trực cảm ngỡ ngàng, dạt dào thương kính, xúc động của nhà thơ trước vóc dáng gầy của vị lãnh tụ. Mái tóc bạc đi vì sương gió sau 30 năm bôn ba tìm đường cứu nước và sự lo toan của Bác những năm đầu kháng chiến muôn vàn gian khó, thiếu thốn... Bởi thế đằng sau nét tả thực ấy, mái tóc bạc của Bác còn là tượng trưng cho nỗi gian nan vất vả và công lao của Người.
Hòa bình lập lại trên miền Bắc thân yêu sau 9 năm kháng chiến trường kỳ gian khổ, trong niềm vui, tự hào lớn lao của đất nước, Tố Hữu có bài thơ "Ta đi tới". Hình ảnh mái tóc bạc Bác Hồ lại vào thơ, nhưng lần này Tố Hữu diễn tả khác trước.
"Cờ đỏ bay quanh tóc bạc Bác Hồ"
Câu thơ tả thực mà lãng mạn bay bổng và cổ kính, trang nghiêm. Hai hình ảnh đẳng lập hiện hữu trong nhau, quấn quýt trong nhau - lá cờ đỏ sao vàng bay và mái tóc bạc Bác Hồ - là biểu tượng của niềm vui chiến thắng, lòng tự hào dân tộc. Nhưng thiêng liêng hơn đó là biểu trưng của hồn nước, hồn dân tộc. Đặt hình ảnh Bác với nét đặc tả mái tóc bạc ngang hàng, bên hình ảnh cờ đỏ phải chăng là cách nói tinh tế, hàm súc bằng thơ nhằm tôn vinh sự vĩ đại của lãnh tụ Hồ Chí Minh và công lao to lớn của Người đối với dân tộc.
Dịp kỷ niệm 30 năm Ngày thành lập của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhớ công ơn của Đảng, Tố Hữu không quên công lao của Bác, người sáng lập Đảng ta. Hình ảnh mái tóc bạc của Bác lại xuất hiện trong niềm vui tự hào và cảm xúc ân tình:
"Bạc phơ mái tóc người Cha
Ba mươi năm Đảng nở hoa tặng Người"
(30 năm đời ta có Đảng)
Vẫn là hình ảnh mái tóc tả thực như những lần trước, song rõ ràng nhà thơ không tự lặp lại mình, bởi giờ đây đã là mái tóc "bạc phơ" của tuổi Bác 70. Chí ít mái tóc Bác đã bạc hơn lần trước. Bổ ngữ "phơ" là nét tả quan sát ở bình diện bề ngoài, khái quát - mái tóc đã trắng hết, trắng toát. Nhưng nếu nhìn kỹ bên trong vẫn còn những sợi đen hay muối tiêu. Song ở ý nghĩa tượng trưng, mái tóc bạc phơ của "người Cha" còn là nỗi lo toan, sự vất vả của Bác với dân, với nước. Ở mặt này, mái tóc còn nói lên công lao vĩ đại của Bác và tình cảm biết ơn của chúng ta với Bác.
Chiều 6-12-1960, lúc Tố Hữu cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước ta đón Bác tại sân bay Gia Lâm, sau khi Bác cùng đoàn đại biểu của Đảng dự hội nghị các Đảng cộng sản và công nhân quốc tế ở Mạc Tư Khoa về nước, nhà thơ lại cảm xúc trước mái tóc bạc của Bác.
"Bác về tóc có bạc thêm
Năm canh, bốn biển có đêm nghĩ nhiều?"
(Cánh chim không mỏi)
Lời thơ tả thực mộc mạc, bình dị tưởng như không có dụng ý làm nghệ thuật. Bác trở về vẫn mái tóc bạc như thường ngày. Chữ "thêm", bổ ngữ có tính suy tưởng của nhà thơ và đã được khẳng định trong dòng thơ tiếp sau: Tóc Bác bạc thêm hẳn vì "Năm canh, bốn biển có đêm nghĩ nhiều?". Một suy tưởng có lý, như một tất yếu, vì vốn Bác là con người của quốc tế cộng sản; tình thương yêu, chăm lo cho sự đoàn kết của phong trào Cộng sản thế giới vốn là tình cảm thường trực ở Người. Điều này càng thấy rõ trong bản Di chúc của Người trong đoạn Bác nghĩ về phong trào Cộng sản quốc tế.
5 tháng sau khi Bác qua đời, Tố Hữu đã có ngay trường ca "Theo chân Bác" trước sự ngạc nhiên của nhiều người. Khác các bài thơ trước, với trường ca này, nhà thơ đã "nhớ lời di chúc/ theo chân Bác" để tái hiện hình ảnh Bác Hồ trên những chặng đường cách mạng trong hơn nửa thế kỷ. Bản trường ca coi như sự tổng kết về cuộc đời hoạt động cách mạng và công lao trời biển của Bác đối với dân tộc. Hình ảnh mái tóc bạc của Bác lại xuất hiện cũng trong cảm hứng chủ đạo chung ấy.
"Phơ phơ tóc bạc, chòm râu mát"
Hình ảnh mái tóc tả thực được tái hiện trong tâm tưởng nhà thơ. Nhưng từ mái tóc "bạc phơ" năm 1960, nay đã là "phơ phơ". Điệp từ "phơ phơ" diễn tả hình ảnh mái tóc Bác không còn sợi xanh hay muối tiêu nữa mà đã trắng toát hết thảy như gói trọn cả cuộc đời hy sinh, cống hiến cho cách mạng, cho dân, cho nước và công lao to lớn của Bác trước khi Người "Lên đường theo tổ tiên/ Mác - Lê nin, thế giới người hiền" (Bác ơi! - 1969). Hình ảnh mái tóc bạc "phơ phơ" của Bác như hòa nhập nhất quán với chủ đề chung của bản trường ca: Khắc sâu công lao trời biển của Bác đối với dân tộc, sự hy sinh cống hiến trọn đời Bác cho dân, cho nước...
Hơn 60 năm làm thơ cho đến khi xa rời dương thế, Bác Hồ vốn là hình tượng nghệ thuật thường trực và đạt đến sự thành công nhất trong cảm xúc kính yêu của Tố Hữu đối với Bác.
Đặc biệt viết về Bác Hồ thi sĩ Tố Hữu không tự lặp lại mình, ở ông luôn có những sáng tạo nghệ thuật mới mẻ và nét vẽ nào cũng giống Bác./.
Phân tích bài thơ "Bác ơi!" của Tố Hữu và nói lên cảm nghĩ của em?
Câu trả lời của bạn
"Bác ơi!" được Tố Hữu viết vào ngày 6-9-1969, bốn ngày sau khi vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc qua đời. "Bác ơi!"được viết theo thể thơ thất ngôn trường thiên, gồm 13 khổ thơ, mỗi khổ thơ có 4 câu thơ.
Bài "Bác ơi!" là tiếng khóc tiễn biệt, mang ý nghĩa như một bài điếu văn rất cảm động, vừa ca ngợi lòng yêu nước thương dân bao la của Bác Hồ, vừa biểu lộ lòng tiếc thương, ghi nhớ công ơn to lớn của lãnh tụ.
Mở đầu bài thơ là tiếng khóc. Bác Hồ qua đời để lại nỗi đau thương trong lòng hàng triệu đồng bào ta và bạn bè gần xa. Nỗi đau thương trùm cả cõi đời và cả vũ trụ bao la, mênh mông:
Suốt mấy hôm rày đau tiễn đưa
Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa...
Câu thơ thứ hai, chữ "tuôn" được điệp lại hai lần đã cực tả nỗi mất mát, đau thương của dân tộc thật vô hạn.
Đọc hồi kí của Tố Hữu, ta biết lúc Bác Hồ mất, nhà thơ còn đi công tác xa. Nghe tin Bác mất, tác giả vội "chạy về". Đó là một buổi chiều đau đớn, bàng hoàng. Hai chữ "ướt lạnh" diễn tả nỗi đau đớn tái tê ấy:
Chiều nay con chạy về thăm Bác
Ướt lạnh vườn rau, mấy gốc dừa!
Bác ra đi, ngôi nhà sàn của Bác trở nên vắng lặng, hiu hắt buồn. Chuông chẳng còn reo nữa. Ánh đèn "tắt", "rèm buông", phòng của Bác ở và làm việc thì đã "lặng". Sự sống như ngừng lại trong đau thương:
Chuông ôi chuông nhỏ còn reo nữa
Phòng lặng, rèm buông, tắt ánh đèn!
Bác ra đi quá bất ngờ, đột ngột. Cả miền Nam, cả tiền tuyến lớn anh hùng đang trên đà chiến thắng. "Rước Bác vào thăm"... là ước mơ đẹp của đồng bào, chiến sĩ. Nhưng giờ đây còn đâu nữa khi Bác đã đi xa:
Miền Nam đang thắng, mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười!
Ngày hội chiến thắng, ngày hội thống nhất non sông... thế là vắng bóng Bác.
Bác ra đi, cỏ cây hoa lá, thiên nhiên tạo vật đều đau đớn tiếc thương. Vườn rau, gốc dừa, trái bưởi, hoa nhài, ao cá... những vật thân quen ấy của Bác được nhân hoá gợi ra bao đau đớn, cô đơn, buồn tủi, ngậm ngùi. Lấy ai để san sẻ nỗi đau buồn thương tiếc? Tố Hữu có một lối nói biểu cảm rất sâu sắc. Ông đứng lặng, tự hỏi lòng mình rồi hỏi cỏ cây hoa lá:
Trái bưởi kia vàng ngọt với ai
Thơm cho ai nữa, hỡi hoa nhài!
Còn đâu bóng Bác đi hôm sớm
Quanh mặt hồ in mây bay...
Bốn khổ thơ đầu, Tố Hữu đã mở ra một không gian nghệ thuật từ đất trời, cõi đời, niềm Nam,... đến vườn rau, ao cá, gốc dừa, ngôi nhà sàn,... đồng hiện một tâm trạng nghệ thuật, đó là nỗi đau đớn, tiếc thương đã và đang thấm sâu vào lòng người, lọng dân tộc. Đó là ngày Bác đi xa, ngày 2 tháng 9 năm 1969, ngày Quốc tang.
Sự kết hợp các câu cảm thán, câu hỏi tu từ làm cho giọng thơ như tiếng nấc cất lên, nghẹn ngào, biểu cảm:
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Trái bưởi kia vàng ngọt với ai
Thơm cho ai nữa, hỡi hoa nhài!
Còn đâu bóng Bác đi hôm sớm...
Sáu khổ thơ tiếp theo trong phần hai bài thơ nói lên tình thương bao la và phẩm chất cao đẹp của Bác. Cách cấu trúc bài thơ giống như bài văn tế khi nhắc tới công đức của con người vừa qua đời.
Bằng hình ảnh hoán dụ, Tố Hữu ca ngợi lòng yêu nước thương dân, tình nhân ái bao la của Hồ Chí Minh. Đây là hai câu thơ trong bốn câu thơ hay nhất trong bài thơ "Bác ơi!":
Bác ơi, tim Bác mênh mông thế
Ôm cả non sông, mọi kiếp người.
Bằng nghệ thuật liệt kê, tác giả nhắc lại tấm lòng nhân ái bao la, mênh mông, của Bác. Đó là nỗi đau và nỗi lo của Bác. Lòng Bác sâu nặng như lòng mẹ: "Chỉ lo muôn mối như lòng mẹ - Cho hôm nay và cho mai sau". Đó là lòng Bác: Bác sống, Bác yêu, Bác cho, Bác để, Bác tặng:
Bác sống như trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già.
Đó là Bác nhớ, Bác nghe, Bác lắng... Đó là tình cảm của lãnh tụ dành cho chiến sĩ và đồng bào nơi Thành đồng Tổ quốc:
Bác nhớ miền Nam, nỗi nhớ nhà
Miền Nam mong Bác, nỗi mong cha
Bác nghe từng bước trên tiền tuyến
Lắng mỗi tin mừng, tiếng súng xa.
Bác đã từng nói: "Miền Nam luôn trong tim tôi", Thơ chúc Tết năm 1969, Bác đã viết: "Năm qua thắng lợi vẻ vang - Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to...", Bác là niềm vui thắng trận. Bác là chỗ dựa tinh thần để tiền tuyến xốc tới "Đánh Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào!", Tố Hữu vừa khóc thương Bác, vừa làm sống lại tâm hồn Bác.
Điệp ngữ "vui" và các động từ: "nâng niu, quên" đã nói lên một cách sâu sắc tâm hồn Hồ Chí Minh: lạc quan yêu đời, giàu đức hi sinh. Hình ảnh so sánh đầy chất thơ:
Bác vui như ánh buổi minh
Vui mỗi mầm non, trái chín cành
Vui tiếng ca chung hòa bốn biển
Nâng niu tất cả, chỉ quên mình.
Bác sống giản dị, thanh bạch. Chiếc va li nhỏ, vài ba bộ quần áo đơn sơ, đôi dép cao su..., "chẳng vàng son",Nhiều người thường nhắc đến hai câu thơ tuyệt bút sau đây để ca ngợi đức tính giản dị của Bác Hồ:
Mong manh áo vải, hồn muôn trượng
Hơn tượng đồng phơi những lối mòn.
Tư tưởng lớn, ý thơ đẹp và hay, nghệ thuật tưởng phản tài ba, Tố Hữu đã để lại câu thơ trong trí nhớ nhiều người.
Có thể nói, đoạn thơ đã thể hiện sâu sắc cảm động tâm hồn, phong cách, đạo đức và lối sống Hồ Chí Minh.
Ba khổ thơ trong phần cuối là tiếng khóc, là sự ghi nhớ, là lòng biết ơn, là lời ước nguyện.
Thương Bác, nhớ Bác càng thấy lòng mình bơ vơ, đau đớn: "ôi Bác xế chiều - Nghìn thu nhớ Bác biết bao nhiêu!
Bác đã đi xa, bước vào "thế giới Người Hiền". Sự nghiệp cách mạng, đạo đức cách mạng của Bác mãi mãi là "Ánh hào quang thêm", là tài sản tinh thần vô giá có tác dụng động viên, cổ vu đồng bào, chiến sĩ "cùng nhau tiến lên" với niềm tin sắt đá:
"Còn non, còn nước, còn người,
Thắng giặc Mỹ, ta sẽ xây dựng hơn mười ngày này".
(Di chúc)
Nhớ mãi công ơn của Bác, nhân dân ta nguyện ghi sâu trong lòng lời Bác dặn, quyết tâm vượt lên hoàn thành sự nghiệp cách mạng của Bác để lại. Bài thơ khép lại bằng một hình so sánh mang tượng hình sông núi kì vĩ. Tố Hữu khóc Bác bằng một lời thề chiến đấu:
Xin nguyện cùng Người vươn tới mãi
Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn.
Tố Hữu là nhà thơ viết về Bác Hồ nhiều nhất, sâu sắc nhất, hay nhất. Hình ảnh Bác Hồ: "Người là Cha, là Bác, là Anh - Quả tim lớn lọc trăm dòng máu nhỏ" đã in đậm trong nhiều trang thơ của Tố Hữu.
"Bác ơi!" là một trong những bài thơ hay nhất viết về Hồ Chí Minh - vị lãnh tụ vĩ đại kính yêu của dân tộc.
Phân tích nỗi đau xót tiếc thương Bác trong bài Bác ơi?
Câu trả lời của bạn
Nỗi đau xót, tiếc thương vô hạn của tác giả và mọi người khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời đã được diễn tả hết sức chân thực, cảm động trong bốn khổ thơ đầu tiên:
Suốt mấy hôm rày đau tiễn đưa
Đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa
Chiều nay con chạy về thăm Bác
Ướt lạnh vườn cau, mấy gốc dừa!
Những câu thơ đầu tiên là lời xót thương, tiếc nuối được bộc lộ trực tiếp, giống như tiếng nức nở tuôn trào trước sự ra đi của Bác. Tác giả đặt hai vế: "đời tuôn nước mắt" và "trời tuôn mưa" trong cùng một câu thơ đã làm nổi bật nỗi đau đớn của lòng người. Lấy mưa của đất trời, lấy nước của thiên nhiên để sánh đôi với nước mắt, nỗi đau của con người, câu thơ đã khái quát được những cảm xúc tiếc thương của con người và cuộc đời trước sự mất mát lớn lao này. Cách xưng hô "con – Bác" tạo nên một sự thân thương, gần gũi, càng làm câu thơ thêm lắng sâu, nghẹn ngào.
Con lại lần theo lối sỏi quen
Đến bèn thang gác, đứng nhìn lên
Chuông ôi chuông nhỏ còn reo nữa
Phòng lặng, rèm buông, tắt ánh đèn!
Con người như không tin vào nỗi mất mát, sự xót đau này, lần theo những kí ức, kỉ vật, không gian quen thuộc để như hồi tưởng, để như kiếm tìm bóng dáng thân quen ấy. Cảnh sắc, đồ vật, không gian vẫn còn đây, nhưng đã không còn sự hiện hữu của Người. Bởi thế mà "lối sỏi quen, thang gác, chuông nhỏ, phòng, rèm, đèn" đều như trống rỗng, lặng câm, vô hồn. Những câu thơ không chỉ dừng nên những cảnh sắc, không gian, đồ vật quen thuộc của Người mà còn diễn tả được sự im lặng, nỗi trống trải của không gian, cảnh sắc ấy khi Bác ra đi.
Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!
Mùa thu đang đẹp, nắng xanh trời
Miền Nam đang thắng, mơ ngày hội
Rước Bác vào thăm, thấy Bác cười
Con người khó có thể tin và chấp nhận sự thật này, nỗi mất mát này, nên lần theo sỏi quen, đến bên thang gác,… mà vẫn thảng thốt cất lên tiếng hỏi. Câu hỏi đưa ra mà không có câu trả lời, giống như một lời nghẹn đắng, một nỗi nức nở trào dâng trong xúc cảm của người nghệ sĩ: "Bác đã đi rồi sao, Bác ơi!" Những câu thơ tiếp theo mở ra một không gian tươi sáng của mùa thu, sự náo nức chiến thắng của miền Nam và ước vọng được "rước Bác vào thăm, thấy Bác cười" càng nhấn mạnh, khẳng định sự mất mát, nhói đau khi không còn Bác.
Trái bưởi kia vàng ngọt với cà
Thơm cho ai nữa, hỡi hoa nhài
Còn đâu bóng Bác đi hôm sớm
Quanh mặt hồ in mây trắng bay…
Tố Hữu gợi nhắc đến trái bưởi, đến hoa nhài, là những thứ cỏ cây, hoa trái gần gũi bên Bác trong những câu hỏi tu từ đầy xót xa. Sự vàng ngọt của trái bưởi, hương thơm, của hoa nhài, dường như đã trở thành vô nghĩa khi Bác ra đi. "Còn đâu" là một sự kiếm tìm đầy tiếc nuối hình ảnh đẹp đẽ, thân quen: "bóng Bác đi hôm sớm. Quanh mặt hồ in mây trắng bay". Hình ảnh càng rõ nét, các sự vật càng thân thuộc thì nỗi xót xa, mất mát càng được đẩy cao. Những câu thơ là tiếng lòng nức nở, dâng trào, nỗi đau xót, ngẩn ngơ, tiếc nuối của Tố Hữu trước sự ra đi của Bác.
Bình giảng khổ thơ sau trong bài thơ "Bác ơi!" của Tố Hữu:
"Bác sống như trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi đời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già".
Câu trả lời của bạn
Ngày 2-9-1969, Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời. Trong dịp lễ quốc tang lãnh tụ vĩ đại, bài thơ "Bác ơi!" của Tố Hữu được giới thiệu trên báo "Nhân dân", sau này in trong tập thơ "Ra trận". Bài thơ gồm có 52 câu thơ thất ngôn, chia đều thành 13 khổ thơ. Bốn khổ đầu thể hiện nỗi đau thương bao trùm sông núi và lòng người. Sáu khổ thơ giữa ca ngợi công đức to lớn của Bác Hồ. Ba khổ thơ cuối nói lên nổi thương tiếc Người và nguyện thực hiện lời Bác dặn. Đây là khổ thơ thứ 7 nằm trong phần 2 bài thơ "Bác ơi!":
"Bác sống như trời đất của ta
Yêu từng ngọn lúa, mỗi cành hoa
Tự do cho mỗi dời nô lệ
Sữa để em thơ, lụa tặng già".
Đoạn thơ đã ca ngợi tầm vóc và tâm hồn cao cả, lớn lao; tình yêu thương mênh mông của Bác Hổ kính yêu. Mỗi câu thơ là một khám phá, một nét vẽ tuyệt đẹp tâm hồn của Bác. Giọng thơ trang trọng, trang nghiêm.
Câu thơ thứ nhất là một so sánh, một lời ngợi ca khẳng định:
"Bác sống như trời đất của ta".
"Trời đất của ta" là quê hương đất nước, là xứ sở thân yêu cửa ta vô cùng tươi đẹp, rộng lớn và vĩnh hằng. Cuộc đời "79 mùa xuân" và đời sống tinh thần của Bác được so sánh với "trời đất của ta" nhằm ca ngợi tầm vóc lớn lao và cao cả của Người. Đó là sự nghiệp cách mạng cứu nước cứu dân, là lí tưởng và đạo đức cách mạng của Bác Hồ. Đó là một tâm hồn trong sáng, thanh cao, thoát khỏi mọi ràng buộc của danh lợi vươn tới cái vô cùng, cái cao cả. Là một chiến sĩ "Mong manh áo vải, hồn muôn trượng". Là một con người Việt Nam mang cái tên đẹp "Ái Quốc" đã "Ôm cả non sông, mọi kiếp người". Lấy thiên nhiên để so sánh với con người là một cách nói quen thuộc của nhân dân ta. Ca ngợi công cha nghĩa mẹ, ca dao có câu:
"Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ngời ngời biển Đông".
Trong nhiều bài thơ viết về Bác Hồ, với lối nói ấy, Tố Hữu đã sáng tạo nên nhiều câu thơ tuyệt đẹp:
"Bác ngồi đó lớn mênh mông
Trời xanh biển rộng ruộng đồng nước non".
(Sáng tháng năm)
"Bác ơi!
Thôi đập rồi chăng? một trái tim
Đỏ như sao Hỏa, sáng sao Kim!".
(Theo chân Bác)
Ba câu thơ tiếp theo nói lên lẽ sống cao đẹp và trái tim yêu thương mênh mông của Hồ Chủ tịch hướng tới năm đối tượng đều vì cuộc sống con người. Bác "yêu từng ngọn lúa, mối cành hoa". Hai vế tiểu đối: "từng ngọn lúa // mỗi cành hoa" là biểu tượng vể mỗi nét đẹp của thiên nhiên, vế mỗi thành quả của cuộc sống cần lao, về cái đẹp trong cuộc đời. Tất cả đều được Bác chăm chút, quan tâm. Đó là cách nói ẩn dụ về tình yêu sâu sắc của Bác đối với Đất nước, nhân dân. Câu thơ thứ ba "Tự do cho mối đời nô lệ" nói lên lẽ sống cao đẹp của Người. Yêu tự do và chiến đâu cho tự do: "Tự do cho đồng bào tồi, tự do cho Tổ quốc tôi" là ý nguyện suốt đời của Bác. Câu thơ của Tố Hữu đã nói lên sâu sắc cái gốc nhân ái, cái "ham muốn tột bực" của Người "là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, nhân dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta, ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành". Tự do là lí tưởng cao đẹp của Hồ Chủ tịch. Trong "Tuyên ngôn độc lập", Người đã viết: "Tất cả các dân tộc trên thế giới đêu sình ra hình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do". Sự thật, Người không chỉ mang lại tự do cho dân tộc Việt Nam ta, mà còn góp phần tích cực vào sự nghiệp đấu tranh giành lại tự do cho các dân tộc bị áp bức trên thế giới. Vì thế, câu thơ của Tố Hữu còn mang tẩm khái quát: "Hồ Chí Minh là lương tâm của thời đại".
Câu thơ cuối đoạn cũng có hai vế tiểu đối thể hiện tình yêu thương mênh mông của Bác Hồ hướng tới hai lứa tuổi cần được quan tâm đặc biệt trong xã hội là em thơ và các cụ già Việt Nam:
"Sữa để em thơ, lụa tặng già".
Chữ "để" có nghĩa là "để giành cho". Chữ "tặng" thể hiện một tấm lòng, một cách ứng xử vô cùng trân trọng quý mến. Với tuổi thơ Việt Nam, Bác đã dành cho tất cả tình thân yêu. San sẻ một ánh trăng thu sáng ngời. Nhiều cái hôn Bác dành cho các cháu gần xa. Các vị lão giả cao niên "xưa nay hiếm" chắc đều đã về cõi thiên thu, nhưng những chiếc áo lụa Bác Hồ tặng các cụ, vẫn mãi mai là kỉ vật thiêng liêng mà con cháu gìn giữ đến muôn đời mai sau? Cả ba câu thơ đều viết dưới hình thức liệt kê và đối xứng, tựa như những trang đời của Bác Hồ được dần mở rộng ra. Và mỗi chúng ta tưởng như đang mở rộng tầm mắt và tâm hồn chiếm lĩnh dần "hương nhân ái" Hồ Chí Minh, như nhà thơ Chế Lan Viên đã viết:
"Đoá hoa sen mặt đất tỏa hương trời
Hương nhân ái thấm vào hồn ta mãi".
Đoạn thơ trên đây của Tố Hữu không có hình tượng mĩ lệ, nhưng đọc lên, "tình thơ, hương thơ, hồn thơ" cứ quyện lấy lòng ta mãi. Tố Hữu đã dùng cách nói bình dị, hồn nhiên để thể hiện cái cao cả vĩ đại, đó là tâm hồn và nhân cách cao đẹp Hồ Chí Minh. Các vị ngữ được sử dụng: "sống", "yêu", "cho", "tặng" - đã cho thấy ngòi bút nhuần nhị, tinh tế của Tố Hữu khi viết về Bác Hồ kính yêu. Đoạn thơ trên đã trở thành câu hát của mỗi chúng ta khi nhắc đến tên Người với niềm tự hào và lòng biết ơn vô hạn.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *