Dấu gạch ngang và dấu gạch nối là hai loại dấu câu thường dễ nhầm lẫn và gây ra sự khó hiểu cho người đọc. Để giúp các em ôn tập kiến thức về dấu câu và nắm rõ hơn các tác dụng cụ thể của dấu gạch ngang, DapAnHay đã biên soạn và tổng hợp bài học Thực hành tiếng Việt trang 110 thuộc sách Kết Nối Tri Thức dưới đây. Chúc các em học tập vui vẻ!
- Dấu câu là phương tiện ngữ pháp dùng trong chữ viết.
- Dấu câu dùng thích hợp thì bài viết được người đọc hiểu rõ hơn, nhanh hơn. Không dùng dấu câu, có thể gây ra hiểu lầm.
- Có trường hợp vì dùng sai dấu câu mà thành ra sai ngữ pháp, sai nghĩa. Cho nên quy tắc về dấu câu cần được vận dụng nghiêm túc.
- Tuy vậy, cũng có trường hợp vận dụng quy tắc dấu câu cũng ít nhiều có tính chất linh hoạt. Nói chung, đó là khi mà dù không dùng dấu câu, ranh giới cũng đã rõ và không gây ra lầm lẫn.
- Tác dụng của dấu câu trong tiếng Việt là làm rõ trên mặt chữ viết một cấu tạo ngữ pháp, bằng cách chỉ ranh giới giữa các câu, giữa các thành phần của câu đơn, giữa các vế của câu ghép, giữa các yếu tố của ngữ và của liên hợp.
- Nói chung, nó thể hiện ngữ điệu lên trên câu văn, câu thơ. Cho nên, có trường hợp nó không phải chỉ là một phương tiện ngữ pháp, mà còn là phương tiện để biểu thị những sắc thái tế nhị về nghĩa của câu, về tư tưởng, về cả tình cảm, thái độ của người viết.
Dấu gạch ngang (-)
a. Nhận biết
- Đặt đầu dòng trước những bộ phận liệt kê
- Đặt đầu dòng trước lời đối thoại
- Ngăn cách thành phần chú thích với thành phần khác trong câu
- Đặt nối những tên địa danh, tổ chức có liên quan đến nhau
- Dùng trong cách đề ngày, tháng, năm
b. Những tác dụng cụ thể
- Để chỉ sự ngang hàng trong quan hệ từ.
Ví dụ: Tình hữu nghị giữa hai nước Việt – Trung được xây dựng và duy trì từ rất lâu.
- Đặt giữa hai con số ghép lại để chỉ một liên số hoặc một khoảng số, thường sử dụng cho ngày, tháng, năm, các năm với nhau.
Ví dụ: Cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ kéo dài từ 1945 – 1975.
- Để nối những tên địa danh, tổ chức có liên quan đến nhau.
Ví dụ: Tuyến cao tốc Long Thành – Dầu Giây giúp rút ngắn khoảng cách đi thành phố Vũng Tàu.
- Dùng để liệt kê những nội dung, bộ phận liên quan.
- Để ngăn cách thành phần chú thích với thành phần khác trong câu.
- Để đánh dấu lời nói trực tiếp của nhân vật, thường được đặt đầu dòng.
Bài tập: Đọc đoạn hội thoại sau, nêu tác dụng của dấu gạch ngang trong từng trường hợp dưới đây:
Sáng tháng chạp. Trời rét căm căm. Hai bên đường đi, cánh đồng phủ kín tuyết trắng. Tôi đi ngược gió, mũ sụp xuống mắt, cổ áo da che kín mũi. Chợp tôi thấy bên đường, trước mặt tôi, một em bé trai quãng mười tuổi. Em đi đầu trần, mặt mũi đỏ ửng lên vì rét. Hai tay thủ trong túi, em đi rất nhanh.
- Chào bác - Em bé nói với tôi.
- Cháu đi đâu vậy? - Tôi hỏi em.
- Thưa bác, cháu đi học.
- Sáng nay rét lắm. Thế mà cháu vẫn đi à?
- Thưa bác, vâng. Rét lắm, mà nhà cháu lại không đốt lò sưởi. Chúng cháu rét cóng cả người.
- Nhà cháu không có than ủ ư?
- Thưa bác, than đắt lắm.
- Cháu thích đi học lắm phải không? Cháu yêu trường chứ? Cháu yêu thầy chứ?
Đôi mắt xanh đẹp đẽ của em bé sáng long lanh khi em đáp lời tôi:
- Thưa bác, vâng.... Cháu yêu thầy giáo lắm... Thầy có cả một cái bếp lò....
(Theo A.Đô-đê)
a. Dấu gạch ngang thứ hai trong mỗi cặp câu sau đây dùng để làm gì?
- (1) Chào bác! - (2) Em bé nói với tôi.
- (1) Cháu đi đâu vậy? - (2) Tôi hỏi em.
b. Các dấu gạch ngang còn lại trong đoạn hội thoại dùng để làm gì?
Hướng dẫn giải:
- Dựa vào nội dung Những tác dụng cụ thể của dấu gạch ngang để phân tích tác dụng của các dấu gạch ngang trong bài
Lời giải chi tiết:
Dấu gạch ngang | Tác dụng |
a. - (1) Chào bác! - (2) Em bé nói với tôi. - (1) Cháu đi đâu vậy? - (2) Tôi hỏi em.
| Dấu gạch ngang thứ hai trong mỗi cặp câu phía dưới có tác dụng đánh dấu phần chú thích trong câu: - (1) Chào bác! - (2) Em bé nói với tôi. (Giải thích lời chào ấy là lời của em bé, em chào nhân vật tôi) - (1) Cháu đi đâu vậy? - (2)Tôi hỏi em. (giải thích lời hỏi đó là lời của “tôi”) |
b. Các dấu gạch ngang còn lại trong đoạn hội thoại | Đánh dấu chỗ bắt đầu lời nói của nhân vật trong đối thoại |
- Học xong bài Thực hành tiếng Việt trang 110 các em cần:
+ Ôn tập kiến thức về dấu câu
+ Phân tích được tác dụng của dấu gạch ngang
+ Vận dụng giải bài tập về dấu câu cụ thể
Bài học Thực hành tiếng Việt trang 110 sẽ giúp các em ôn tập kiến thức về dấu câu, biết cách sử dụng dấu gạch ngang hiệu quả và hợp lí hơn. Để nắm được nội dung của bài học này, các em có thể tham khảo:
-----------------(Đang cập nhật)-----------------
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
-- Mod Ngữ văn 7 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
a. Tôi yêu sông xanh, núi tím; tôi yêu đôi mày ai như trăng mới in ngần và tôi cũng xây mộng ước mơ, nhưng yêu nhất mùa xuân không phải là vì thế.
b. Cuối tháng Giêng có những đêm không mưa, trời sáng lung linh như ngọc, chỉ chừng mười giờ tối thì trăng mọc cao lên đỉnh đầu.
Câu trả lời của bạn
a. Biện pháp tu từ được sử dụng là:
- So sánh: “tôi yêu đôi mày ai như trăng mới in ngần”
- Tác dụng: làm tăng sức gợi hình, gợi cảm, đồng thời thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết của tác giả.
b. Biện pháp tu từ được sử dụng là:
- So sánh: “Trời sáng lung linh như ngọc”
- Điểm tương đồng: “Trời” và “ngọc” đều là vật có hình tròn, phát ra ánh sáng.
- Tác dụng: Làm tăng sức gợi hình gợi cảm, làm nổi bật bầu trời cuối tháng Giêng lung linh.
a. Mùa xuân của tôi – mùa xuân Bắc Việt, mùa xuân của Hà Nội – là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng…
b. Đẹp quá đi, mùa xuân ơi – mùa xuân của Hà Nội thân yêu, của Bắc Việt thương mến.
(1) Nêu công dụng của dấu gạch ngang trong các câu văn trên.
(2) Theo em, nếu không có các cụm từ được tách ra bởi dấu gạch ngang thì nội dung của những câu văn trên sẽ thay đổi như thế nào?
Câu trả lời của bạn
(1) Công dụng của dấu gạch ngang: bổ sung, giải thích thêm ý nghĩa cho cụm từ đứng trước nó.
(2) Theo em nếu không có cụm từ được tách ra từ dấu gạch ngang thì nội dung những câu trên sẽ có phần thay đổi. Thay vì là bổ sung và giải thích thêm cho cụm từ đứng trước nó thì câu sẽ mang hàm ý liệt kê, tất cả những sự vật đó đều có vai trò, chức năng như nhau.
a. Chàng trai kia yêu mùa xuân, phải chăng là tại lúc đội mùa giao tiễn nhau, chàng tưởng như nghe thấy đồi núi chuyển mình, sông hồ rung động trong cuộc đổi thay thường xuyên của cuộc đời?
b. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa.
Câu trả lời của bạn
Các biện pháp tu từ được sử dụng là:
a. Biện pháp tu từ: câu hỏi tu từ. Tác dụng: nhấn mạnh nội dung mà người nói muốn biểu đạt và tập trung sự chú ý của người đọc vào điều mà người viết muốn hướng tới.
b. Biện pháp tu từ: nhân hóa. Tác dụng: Làm cho cảnh vật, đàn ong trở nên gần gũi hơn với con người.
Trong đó có dùng dấu gạch ngang để đánh dấu các câu đôi thoại và đánh dấu phần chú thích
Câu trả lời của bạn
Sau một tuần đi công tác, mẹ về nhà và mang theo rất nhiều quà. Sau khi hỏi chuyện ở nhà, mẹ đã hỏi chuyện học tập ở lớp của em:
- Tuần vừa rồi con trai của mẹ học hành thế nào?
Nghe mẹ hỏi, em liền sung sướng khoe ngay những điều mà mình đã đạt được:
- Dạ tuần vừa qua con đã rất cố gắng đó ạ. Con được ba điểm mười và hai điểm chín. Rồi còn được cô giáo tuyên dương trước lớp vì đã tiến bộ hơn nhiều đó mẹ.
- Ôi! Con trai của mẹ giỏi quá!
Mẹ vừa nói, vừa ôm chầm em vào lòng.
Ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được trai thương gái, ai cấm được mẹ yêu con, ai cấm được cô gái còn son nhớ chồng thì mới hết được người mê luyến mùa xuân.
a. Chỉ ra biện pháp tu từ ở những cụm từ in đậm trong câu văn trên.
b. Biện pháp tu từ đó còn được thể hiện ở những từ ngữ nào khác trong câu?
c. Nêu tác dụng của biện pháp tu từ đó.
Câu trả lời của bạn
a. Biện pháp tu từ ở đây là dùng điệp ngữ “ai cấm được”.
b. Trong câu biên pháp tư từ điệp ngữ còn được dùng với từ “thương” như: thương nước, thương hoa, thương gió, thương gái.
c. Tác dụng: Nhấn mạnh và khẳng định điều tác giả muốn nói.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *