Bài thơ mùa xuân nho nhỏ thể hiện tình yêu da diết của tác giả với mùa xuân xứ Huế, qua đó tác giả muốn cống hiến mùa xuân nhỏ bé của mình vào mùa xuân to đẹp của đất nước. Bài học Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải dưới đây sẽ giúp các em có cảm nhận sâu sắc hơn về văn bản. Chúc các em có nhiều kiến thức thật bổ ích!
Thanh Hải (1930-1980)
- Nhà thơ Thanh Hải sinh ngày 4 tháng 11 năm 1930 tại xã Phong Bình, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế.
- Ông xuất thân trong một gia đình trí thức nghèo. Cha ông làm nghề dạy học, mẹ ông là nông dân.
- Phong cách sáng tác: trong thời kì đất nước còn bị chia cắt, ông đã viết nhiều bài thơ thể hiện tình cảm yêu quê hương, khát vọng thống nhất đất nước
- Tác phẩm chính: Những đồng chí trung kiên (1962), Dấu võng Trường Sơn (1977), Mưa xuân đất này (1982)
a. Hoàn cảnh sáng tác
Tác phẩm được ra đời vào tháng 11/1980 trong lúc đất nước đang hồi sinh nhưng cũng vào lúc này nhà thơ mắc bệnh hiểm nghèo, ông đã sáng tác bài Mùa xuân nho nhỏ khi đang nằm trên giường bệnh.
b. Bố cục
- Phần 1: Khổ thơ đầu: Cảm nhận về mùa xuân thiên nhiên đất trời.
- Phần 2: Khổ 2 và 3: mùa xuân đất nước, con người.
- Phần 3: Khổ thơ 4 và 5: Khát vọng cống hiến của nhà thơ.
- Phần 4: Còn lại: ca ngợi quê hương đất nước qua điệu ca Huế.
c. Thể loại: Thơ 5 chữ
d. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
e. Tóm tắt nội dung tác phẩm
Tấm lòng yêu da diết của tác giả với mùa xuân thiên nhiên đất trời, cùng với đó là ước nguyện chân thành muốn công hiến cho đất nước. Công hiến một mùa xuân nhỏ bé của mình vào mùa xuân to đẹp của đất nước.
- Bức tranh mùa xuân của thiên nhiên với những hình ảnh gần gũi, bình dị nhất
+ Màu xanh của dòng sông
+ Màu tím của hoa
+ Màu tím của hoa như điểm tô thêm vẻ đẹp của ông
+ Sắc tím mang đậm chất Huế
+ “mọc” sức sống, trỗi dậy tươi mới của mùa xuân
- Âm thanh của mùa xuân
+ Tiếng chim chiền chiện hót
+ “giọt long lanh rơi” có thể là mưa hoặc sương
+ đưa tay hứng
- Tâm trạng say đắm của tác giả trước vẻ đẹp mùa xuân
→ Bức tranh mùa xuân thiên nhiên của xứ Huế đầy chất thi vị, thơ mọng làm đắm say lòng người.
- Mùa xuân gắn liền với những hoạt động thường ngày:
+ “Cầm súng” bảo vệ tổ quốc
+ “Ra đồng” lao động xây dựng đất nước
- Hai hình ảnh găn liền với nhau, song hành với nhau là 2 nhiệm vụ quan trọng của đất nước
- “lộc", “mùa xuân” , “người" trải rộng trong không gian gắn liền với cuộc sống nhân dân
- “hối hả”, “xôn xao” không khí lao động nhộn nhịp, đầy phấn khởi
- Hình ảnh mùa xuân còn gắn liền với hình ảnh đát nước trải qua bốn ngàn năm lịch sử
- Ý chí kiên cường, không chịu khuất phục của dân tộc
→ Mùa xuân của đất nước gắn liền với hoạt động thường nhật, không khí lao động hăng say.
- Tác giả muốn là “một mùa xuân nho nhỏ" để hiến dâng cho cuộc đời bằng những gì đẹp nhất, bình dị nhất
- Mùa xuân của thiên nhiên, đất trời là vô hạn của con người là hữu hạn
- Những nguyện ước của tác giả hóa thân thành những vật thân thuộc nhất để điẻm tô cho đời
+ “con chim hót” góp tiếng ca cho đời thêm vui tươi
+ “ nhành hoa” khoe sắc, góp hương cho đời
+ “nốt trầm” để tạo điểm nhấn cho đời
→ Tác giả không ước mơ lớn lao, mà muốn hoa thân thành những điều gần gũi, chân thật nhất để làm đẹp cho đời bằng tất cả lòng chân thành, nhiệt huyết nhất.
Những điệu hát thân thương của xứ Huế
+ “ta xin hát” giọng đầy tự hào, về lối sống nghĩa tình của cha ông
+ “Nam ai, Nam bình” là 2 điệu hát truyền thống đầy ngọt ngào của Huế
+ Dụng cụ dân tộc "phách tiền”
→ Bài thơ thể hiện lòng yêu thiên nhiên, đất nước con người, sự cống hiến thầm lặng, mối quan hệ cá nhân và cộng đồng.
Bài thơ ca ngợi vẻ đẹp mùa xuân của thiên nhiên, đất trời và suy tư về tuổi trẻ của đời người. Khát vọng muốn cống hiến những gì đẹp nhất cho đời.
- Thể thơ năm chữ
- Nhạc điệu trong sáng, vui tươi
- Sử dụng bút pháp so sánh, ẩn dụ
- Sử dụng phép điệp từ ngữ
Bài tập: Từ “lộc” trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải được sử dụng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển? Hãy giải thích tại sao tác giả lại miêu tả người lính là “lộc dắt đầy trên lưng”?
Hướng dẫn giải:
- Đọc kĩ văn bản Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải, SGK Ngữ văn 7 Tập 1 Kết Nối Tri Thức
- Có thể tham khảo tài liệu báo, internet để hiểu rõ tác phẩm
- Phân tích nghĩa gốc và nghĩa chuyển của từ "lộc"
- Giải thích ý nghĩa câu "lộc dắt đầy trên lưng”
Lời giải chi tiết:
Từ “lộc” là sự sáng tạo độc đáo của tác giả:
+ Lộc của “người ra đồng”: nói về những người lao động, những người ươm mầm cho sự sống, ươm màm non trên những cách đồng quê hương. Từ “lộc” cho ta liên tưởng tới những cánh đồng mênh mông với những chồi non nhú lên xanh biếc từ những hạt thóc giống mùa xuân. Từ “lộc” còn mang sức sống, sức mạnh của con người. Có thể nói chính con người tạo nên sức sống mùa xuân thiên nhiên đất nước.
+ “Mùa xuân người cầm súng/ Lộc giắt đầy trên lưng”: liên tưởng đến những người chiến sĩ, những người cầm súng khi ra trận trên vai trên lưng có cành lá ngụy trang. Những cành lá ấy mang lộc biếc, chồi non, mang theo cả mùa xuân của thiên nhiên, cây cỏ. Từ “lộc” làm cho người ta thấy tràn ngập niềm tin, hy vọng đã tiếp thêm sức mạnh ý chí để họ vươn xa ra, bảo vệ đất nước.
→ Con người chính là nhân tố quyết định tạo ra, thúc đẩy sự phát triển của xã hội, đất nước. Hình ảnh “lộc” xuân tràn theo người ra đồng là đẹp ý thơ với cuộc sống lao động và chiến đấu. Xây dựng và bảo vệ, là hai nhiệm vụ không thể tách rời, họ đem mùa xuân mọi nơi trên đất nước.
- Học xong bài Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải, các em cần:
+ Phân tích bức tranh mùa xuân của đất trời và của đất nước
+ Cảm nhận được tình cảm của tác giả với đất nước và sự cống hiến thầm lặng
+ Phân tích ý nghĩa văn bản
Văn bản Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải đã thể hiện mong muốn được cống hiến thầm lặng cho đời thông qua bức tranh mùa xuân của xứ Huế và đất nước. Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn dưới đây:
Soạn bài chi tiết Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
Qua bài Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải đã mang đến cho người đọc bức tranh thiên nhiên mùa xuân của xứ Huế và đất nước, qua đó giúp người đọc hiểu hơn về tấm lòng của tác giả. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
- Khát vọng dâng hiến cho đời của nhà thơ Thanh Hải trong bài thơ Mùa xuân nho nhỏ
- Phân tích khổ 2, 3 bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của nhà thơ Thanh Hải
- Lời nhắn gửi của tác giả trong Mùa xuân nho nhỏ và Nói với con
- Phân tích bài thơ Mùa xuân nho nhỏ của nhà thơ Thanh Hải
-- Mod Ngữ văn 7 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
- Trong khổ thơ đầu, nhà thơ miêu tả mùa xuân qua những hình ảnh: dòng sông xanh, bông hoa tím biếc, tiếng chim chiền chiện hót vang trời.
- Những hình ảnh đó gợi cho em một mùa xuân tươi đẹp, tràn đầy sức sống.
Ơi con chim chiền chiện/ Hót chi mà vang trời/ Từng giọt long lan rơi/ Tôi đưa tay tôi hứng?
Câu trả lời của bạn
Cảm xúc của tác giả trước mùa xuân của thiên nhiên:
+ Nhà thơ có cái nhìn trìu mến với cảnh vật
+ Đưa tay ra “hứng” “giọt long lanh”: là giọt sương, cũng có thể là ẩn dụ chuyển đổi cảm giác chỉ tiếng chim “hót vang trời”
⇒ Cảm xúc ngây ngất trước vẻ đẹp của mùa xuân của thiên nhiên, khao khát hòa mình với thiên nhiên đất trời
Đất nước bốn ngàn năm
Vất vả gian nan
Đất nước như vì sao
Cứ đi lên phía trước
Câu trả lời của bạn
Đặc điểm về cách gieo vần và ngắt nhịp trong khổ thơ:
- Vần chân: lao - sao.
- Ngắt nhịp: 2/3, 3/2
Đất nước/ bốn ngàn năm
Vất vả và/ gian lao
Đất nước/ như vì sao
Cứ đi lên/ phía trước
Câu trả lời của bạn
Khi nói về mùa xuân của đất nước, nhà thơ lại nhắc đến hai hình ảnh người cầm súng và người ra đồng vì:
+ Người cầm súng: hình ảnh đại diện cho những bộ phận chiến đấu và bào vệ đất nước,
+ Người ra đồng: chỉ người nông dân, những người đang miệt mài lao động để góp phần xây dựng đất nước giàu đẹp.
Câu trả lời của bạn
- Tác giả muốn làm "con chim", "một cành hoa", "một nốt trầm" vì đó là khát vọng hòa nhập vào thiên nhiên vô hạn của con người hữu hạn, khát vọng hòa nhập, cống hiến phần tốt đẹp dù nhỏ bé của mình cho cuộc đời chung, cho đất nước.
- Tác giả sáng tác bài thơ này khi nằm trên giường bệnh, một tháng trước khi qua đời thể hiện ngay cả đến phút cuối đời, tác giả vẫn khát sống, khát khao cống hiến một cách lặng lẽ "Dù là tuổi hai mươi/ Dù là khi tóc bạc".
Câu trả lời của bạn
"Mùa xuân nho nhỏ" có cấu tạo danh từ (mùa xuân) kết hợp với tính từ (nho nhỏ) tạo ra sự hòa kết độc đáo mang ẩn dụ sáng tạo, giàu ý nghĩa góp phần thể hiện nội dung tư tưởng của tác phẩm, cùng ước nguyện chân thành của nhà thơ Thanh Hải dành cho cuộc đời.
+ Mùa xuân: mang nghĩa thực, chỉ mùa khởi đầu của năm, đây là mùa của sự sinh sôi, phát triển.
+ Mùa xuân còn mang ý nghĩa ẩn dụ khi chỉ những thứ đẹp, tinh túy nhất của sự sống và cuộc đời mỗi người, mùa xuân còn tượng trưng cho tuổi trẻ, trí tuệ và sức trẻ nhiệt huyết.
+ Từ láy nho nhỏ thể hiện sự giản dị, khiêm nhường.
=> Đặt nhan đề tác phẩm là "Mùa xuân nho nhỏ", tác giả muốn thể hiện sự khiêm nhường, chân thành trong nguyện ước giản dị và tha thiết được cống hiến sức của mình vào những điều tốt đẹp của đất nước. Nhan đề cũng thể hiện sự hòa quyện cái chung và cái riêng, giữa cá nhân với cộng đồng.
Câu trả lời của bạn
Trong phần đầu bài thơ, tác giả xưng “tôi” nhưng sang phần sau lại xưng “ta” . Theo em, việc thay đổi cách xưng hô như thế thể hiện tư tưởng, dụng ý nghệ thuật của tác giả:
+ “Tôi đưa tay tôi hứng”: “tôi” thể hiện cảm xúc cá nhân, sự rung động của tác giả trước vẻ đẹp của thiên nhiên, đất trời.
+ “Ta” thể hiện khao khát được cống hiến và dâng cho đời, nhưng giờ đây không còn là khao khát của riêng cá nhân tác giả nữa mà còn là khao khát của nhiều cái “ta” lý tưởng khác.
Câu trả lời của bạn
"Mùa xuân nho nhỏ" là bài ca đẹp đẽ và sâu lắng về ước nguyện cống hiến chân thành của nhà thơ muốn được sống đẹp, sống có ích với cuộc đời chung. Khao khát đó cháy bỏng, tự nhiên và thuần phác khi nhà thơ lựa chọn những hình ảnh của tự nhiên giản dị để diễn tả:
Ta làm con chim hót
Ta làm một nhành hoa
Ta nhập vào hòa ca
Một nốt trầm xao xuyến
Làm con chim, làm một cành hoa dâng hương thơm, tiếng hót làm đẹp cho đời. Đặc biệt ước nguyện muốn thóa thành thành “một nốt trầm” hòa nhịp, nâng đỡ bản đàn muôn điệu của cuộc đời. Nếu như phần mở đầu, tác giả phác họa hình ảnh mùa xuân của tự nhiên bằng hình ảnh bông hoa và tiếng hót thì tới đoạn thơ này, hình ảnh đó được lặp lại như một sự đối ứng chặt chẽ, sự thống nhất trong tâm tưởng. Điệp từ “ta” một lần nữa khẳng định và nói thay ước nguyện mong muốn được cống hiến của rất nhiều người trong thời kì đất nước bước vào đổi mới. Nhưng trên hết, ước nguyện muốn được hóa thân của tác giả cháy bỏng và thật đẹp khi tác giả sử dụng từ “lặng lẽ” đây là cách nói khiêm tốn, chân thành mà giản dị lối sống cao đẹp. Tác giả muốn được cống hiến âm thầm, lặng lẽ điều này làm cho người đọc xúc động trước lời tâm sự của con người từng trải qua hai cuộc kháng chiến trường kì của dân tộc, đã cống hiến và sống có ích cho tới cuối đời - Thanh Hải!
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *