Tia hồng ngoại và tia tử ngoại có cùng bản chất với ánh sáng thông thường, chỉ khác ở một điểm là chúng không kích thích được thần kinh thị giác, là vì có bước sóng (đúng hơn là tần số) khác với ánh sáng khả kiến. Bài học ngày hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm hiểu sâu hơn về bản chất, tính chất của tia hồng ngoại và tia tử ngoại và nguồn phát ra chúng.
Qua tác dụng lên cặp nhiệt điện và sự phát sáng huỳnh quang người ta nhận ra:
Ở ngoài quang phổ ánh sáng nhìn thấy được, ở cả hai đầu đỏ và tím, còn có những bức xạ mà mắt không trông thấy, nhưng nhờ mối hàn của cặp nhiệt điện và bột huỳnh quang mà ta phát hiện được.
Bức xạ không trông thấy ở ngoài vùng màu đỏ của quang phổ gọi là bức xạ (hay tia) hồng ngoại, ở ngoài vùng màu tím gọi là bức xạ (hay tia) tử ngoại.
Tia hồng ngoại và tia tử ngoại có cùng bản chất với ánh sáng và đều là sóng điện từ.
Tia hồng ngoại có bước sóng dài hơn 0,76mm đến khoảng vào mm.
Tia tử ngoại có bước sóng ngắn hơn 0,38mm đến cở 10−9m.
Tia hồng ngoại và tia tử ngoại cũng tuân theo các định luật: truyền thẳng, phản xạ, khúc xạ, và cũng gây được hiện tượng nhiễu xạ, giao thoa như ánh sáng thông thường.
Những vật có nhiệt độ cao hơn nhiệt độ môi trường đều phát ra tia hồng ngoại.
Để tạo ra chùm tia hồng ngoại định hướng, dung trong kĩ thuật, người ta thường dùng đèn điện dây tóc nhiệt độ thấp hoặc dùng điôt phát quang hồng ngoại.
Tính chất nỗi bật nhất là có tác dụng nhiệt rất mạnh, được dùng để sấy khô, sưởi ấm.
Tia hồng ngoại có thể gây ra một số phản ứng hóa học. Nhờ đó người ta chế tạo được phim để chụp ảnh hồng ngoại vào ban đêm.
Tia hồng ngoại cũng có thể biến điệu được như sóng điện từ cao tần. Tính chất này cho phép chế tạo được những bộ điều khiển từ xa.
Tia hồng ngoại được ứng dụng nhiều trong quân sự: Ống dòm hồng ngoại, camêra hồng ngoại, tên lửa điều khiển bằng tia hồng ngoại, …
Những vật có nhiệt độ cao từ 20000C trở lên đều phát tia tử ngoại. Nhiệt độ của vật càng cao thì phổ tử ngoại của vật càng kéo dài về phía sóng ngắn.
Hồ quang điện, bề mặt của Mặt Trời là những nguồn tử ngoại mạnh.
Nguồn tử ngoại trong phòng thí nghiệm, nhà máy thực phẩm, bện viện, … là đèn hơi thủy ngân.
Tác dụng lên phim ảnh, do đó thường dùng phim ảnh để nghiên cứu tia tử ngoại.
Kích thích sự phát quang của nhiều chất. Được áp dụng trong đèn huỳnh quang.
Kích thích nhiều phản ứng hóa học. Được dùng làm tác nhân cho phản ứng hóa học.
Làm ion hóa không khí và nhiều chất khí khác. Gây tác dụng quang điện.
Có tác dụng sinh học: hủy hoại tế bào da, tế bào võng mạc, diệt khuẩn, diệt nấm mốc.
Bị nước, thủy tinh … hấp thụ rất mạnh nhưng lại có thể truyền qua được thạch anh.
Thủy tinh thông thường hấp thụ mạnh các tia tử ngoại. Thạch anh, nước và không khí hấp thụ mạnh các tia có bước sóng ngắn hơn 200nm.
Tầng ôzôn hấp thụ hầu hết các tia có bước sóng dưới 300nm phát ra từ Mặt Trời.
Trong y học tia tử ngoại được dùng để tiệt trùng các dụng cụ phẩu thuật, để chữa một số bệnh như bệnh còi xương.
Trong công nghiệp thực phẩm, tia tử ngoại được dùng để tiệt trùng cho thực phẩm.
Trong công nghiệp cơ khí, tia tử ngoại được dùng để tìm các vết nứt trên các bề mặt kim loại.
Một đèn phát ra bức xạ có tần số \(f=10^{14} Hz\). Bức xạ này thuộc vùng nào của thang sóng điện từ?
Ta có: \(\lambda =\frac{c}{f}=3.10^{-7}m\).
→ Bức xạ này thuộc vùng tử ngoại của thang sóng điện từ.
Tia hồng ngoại không có tính chất nào sau đây ?
A. Do các vật bị nung nóng phát ra.
B. Làm phát quang một số chất.
C. Có tác dụng lên kính ảnh hồng ngoại.
D. Có tác dụng nhiệt mạnh .
Tính chất nào sau đây là tính chất chung của tia hồng ngoại và tia tử ngoại ?
A. Có tác dụng huỷ diệt tế bào.
B. Làm phát quang một số chất.
C. Làm ion hóa không khí.
D. Có tác dụng lên kính ảnh.
Các nguồn nào sau đây không phát ra tia tử ngoại :
A. Mặt Trời
B. Hồ quang điện
C. Dây tóc bóng đèn cháy sáng
D. Đèn cực tím.
Qua bài giảng Tia hồng ngoại và tia tử ngoại này, các em cần hoàn thành 1 số mục tiêu mà bài đưa ra như :
Nêu được bản chất, tính chất của tia hồng ngoại và tia tử ngoại.
Vận dụng các kiến thức cơ bản vào giải các bài tập về tia hồng ngoại và tia tử ngoại
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Vật lý 12 Bài 27 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Phát biểu nào sau đây là đúng?
Điều nào sau đây là sai khi so sánh tia hồng ngoại là tia tử ngoại?
Tia tử ngoại được phát ra rất mạnh từ nguồn nào sau đây?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Vật lý 12 Bài 27để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 1 trang 142 SGK Vật lý 12
Bài tập 2 trang 142 SGK Vật lý 12
Bài tập 3 trang 142 SGK Vật lý 12
Bài tập 4 trang 142 SGK Vật lý 12
Bài tập 5 trang 142 SGK Vật lý 12
Bài tập 6 trang 142 SGK Vật lý 12
Bài tập 7 trang 142 SGK Vật lý 12
Bài tập 8 trang 142 SGK Vật lý 12
Bài tập 9 trang 142 SGK Vật lý 12
Bài tập 27.1 trang 76 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.2 trang 76 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.3 trang 76 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.4 trang 76 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.5 trang 76 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.6 trang 76 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.7 trang 77 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.8 trang 77 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.9 trang 77 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.10 trang 77 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.11 trang 77 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.12 trang 77 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.13 trang 77 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.14 trang 77 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.15 trang 78 SBT Vật lý 12
Bài tập 27.16 trang 78 SBT Vật lý 12
Bài tập 1 trang 209 SGK Vật lý 12 nâng cao
Bài tập 2 trang 209 SGK Vật lý 12 nâng cao
Bài tập 3 trang 209 SGK Vật lý 12 nâng cao
Bài tập 4 trang 209 SGK Vật lý 12 nâng cao
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Vật lý DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Vật Lý 12 DapAnHay
Phát biểu nào sau đây là đúng?
Điều nào sau đây là sai khi so sánh tia hồng ngoại là tia tử ngoại?
Tia tử ngoại được phát ra rất mạnh từ nguồn nào sau đây?
Khẳng định nào sau đây về tia hồng ngoại là không đúng?
Một đèn phát ra bức xạ có tần số \(f=10^{14}Hz\) . Bức xạ này thuộc vùng nào của thang sóng điện từ?
Tia hồng ngoại không có tính chất nào sau đây ?
Trong các nguồn bức xạ đang hoạt động: hồ quang điện, màn hình máy vô tuyến, lò sưởi điện, lò vi sóng; nguồn phát ra tia tử ngoại mạnh nhất là
Tia hồng ngoại và tia Rơnghen đều có bản chất là sóng điện từ, có bước sóng dài ngắn khác nhau nên
Tia không do các vật bị nung nóng phát ra là
Chọn câu phát biểu sai khi nói về đặc điểm của tia tử ngoại
Căn cứ vào đâu mà khẳng định được rằng tia hồng ngoại và tia tử ngoại có cùng bản chất với ánh sáng thông thường ?
Dựa vào thí nghiệm ở hình 27.1 có thể kết luận gì về bước sóng của tia hồng ngoại và tia tử ngoại?
Một cái phích tốt, chứa đầy nước sôi, có phải là một nguồn hồng ngoại không? Một cái ấm trà thì sao?
Dây tóc bóng đèn điện thường có nhiệt độ chừng 2 200oC. Tại sao ngồi trong buồng chiếu sáng bằng đèn dây tóc, ta hoàn toàn không bị nguy hiểm vì tác dụng của tia tử ngoại?
Ánh sáng đèn hơi thủy ngân để chiếu sáng các đường phố có tác dụng diệt khuẩn không? Tại sao?
Chọn câu đúng.
Tia hồng ngoại có
A. Bước sóng lớn hơn so với ánh sáng nhìn thấy.
B. Bước sóng nhỏ hơn so với ánh sáng nhìn thấy.
C. Bước sóng nhỏ hơn so với tia tử ngoại.
D. Tần số lớn hơn so với tia tử ngoại.
Chọn câu đúng.
Tia tử ngoại
A. Không có tác dụng nhiệt.
B. Cũng có tác dụng nhiệt.
C. Không làm đen phim ảnh.
D. Làm đen phim ảnh nhưng không làm đen mạnh bằng ánh sáng nhìn thấy.
Giả sử ta làm thí nghiệm Y-âng với hai khe cách nhau một khoảng a = 2mm, và màn quan sát cách hai khe D= 1,2m. Dịch chuyển một mối hàn của cặp nhiệt điện trên màn D theo một đường vuông góc với hai khe, thì thấy cứ sau 0,5mm thì kim điện kể lại lệch nhiều nhất. Tính bước sóng của bức xạ.
Trong một thí nghiệm Y-âng, hai khe F1, F2 cách nhau một khoảng a = 0,8mm, khe F được chiếu sáng bằng bức xạ tử ngoại, bước sóng 360nm. Một tấm giấy ảnh đặt song song với hai khe, cách chúng 1,2m. Hỏi sau khi tráng trên giấy hiện lên hình gì? Tính khoảng cách giữa hai vạch đen trên giấy.
Trong ánh sáng do một bóng đèn pin phát ra không có loại tia nào dưới đây ?
A. Tia hồng ngoại.
B. Tia đỏ.
C. Tia vàng.
D. Tia tử ngoại.
Bức xạ (hay tia) hồng ngoại là bức xạ
A. đơn sắc, có màu hồng.
B. đơn sắc, không màu ở ngoài đầu đỏ của quang phổ ánh sáng trắng,
C. có bước sóng nhỏ dưới 0,4 μm.
D. có bước sóng từ 0,75 μm tới cỡ milimét.
Một vật phát được tia hồng ngoại vào môi trường xung quanh phải có nhiệt độ
A. cao hơn nhiệt độ môi trường.
B. trên 0oC.
C. trên 100oC.
D. trên 0 K.
Bức xạ (hay tia) tử ngoại là bức xạ
A. đơn sắc, có màu tím sẫm.
B. không màu, ở ngoài đầu tím của quang phổ ánh sáng trắng.
C. có bước sóng từ 400 nm đến vài nanômét.
D. có bước sóng từ 750 nm đến 2 mm.
Tia tử ngoại
A. không làm đen kính ảnh.
B. kích thích sự phát quang của nhiều chất.
C. bị lệch trong điện trường và từ trường.
D. truyền được qua giấy, vải, gỗ.
Hãy chọn phát biểu đúng.
A. Tia hồng ngoại có tần số cao hơn tia sáng vàng của natri.
B. Tia tử ngoại có bước sóng lớn hơn các tia Hα... của hiđrô.
C. Bước sóng của bức xạ hồng ngoại nhỏ hơn bước sóng bức xạ tử ngoại.
D. Bức xạ tử ngoại có tần số cao hom bức xạ hồng ngoại.
Khi nói về tia hồng ngoại, phát biểu nào sau đây là sai ?
A. Tia hồng ngoại có tần số nhỏ hơn tần số của ánh sáng tím.
B. Các vật ở nhiệt độ cao trên 2000o C chỉ phát ra tia hồng ngoại.
C. Tác dụng nổi bật của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt.
D. Tia hồng ngoại có bản chất là sóng điện từ.
Tia tử ngoại được dùng
A. để tìm vết nứt trên bề mặt sản phẩm bằng kim loại.
B. trong y tế để chụp điện, chiếu điện.
C. để chụp ảnh bề mặt Trái Đất từ vệ tinh.
D. để tìm khuyết tật bên trong sản phẩm bằng kim loại.
Chỉ ra ý sai.
Tia hồng ngoại được dùng
A. trong y tế để chữa bệnh.
B. trong quân sự để quan sát ban đêm.
C. trong công nghiệp để dò các vết nứt trên mặt sản phẩm.
D. để sấy khô các sản phẩm.
Sóng điện từ có bước sóng nào dưới đây thuộc về tia hồng ngoại ?
A. 7.10-2m. B. 7.10-6m.
C. 7.10-9m. D. 7.10-12m.
Vạch quang phổ nào nêu dưới đây trong quang phổ hiđrô nằm trong vùng tử ngoại ?
A. 0,4861 μm. B. 0,4340 μm.
C. 0,4120 μm. D. 0,1216 μm.
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
A.Bức xạ tử ngoại có tần số lớn hơn và lớn hơn 40 lần.
B.Bức xạ tử ngoại có tần số lớn hơn và lớn hơn 50 lần.
C.Bức xạ tử ngoại có tần số lớn hơn và lớn hơn 45 lần.
D.Bức xạ tử ngoại có tần số lớn hơn và lớn hơn 60 lần.
Câu trả lời của bạn
Chọn B.Bức xạ tử ngoại có tần số lớn hơn và lớn hơn 50 lần.
A. đơn sắc, có màu hồng.
B. đơn sắc, không màu ở ngoài đầu đỏ của quang phổ ánh sáng trắng.
C. có bước sống nhỏ dưới 0,4μm.
D. có bước sóng từ 0,75μm tới cỡ milimét.
Câu trả lời của bạn
Bức xạ (hay tia) hồng ngoại là bức xạ có bước sóng từ 0,75μm tới cỡ milimét.
Chọn D
A. Tia hồng ngoại.
B. Tia đỏ.
C. Tia vàng.
D. Tia tử ngoại.
Câu trả lời của bạn
Trong ánh sáng do bóng đèn pin phát ra không thể có tia tử ngoại vì nguồn sáng phát ra tia tử ngoại phải có nhiệt độ cao từ 20000C trở lên
Chọn D
A.trong y tế để chụp điện, chiếu điện.
B.tìm vết nứt trên bề mặt sản phẩm bằng kim loại.
C.để tìm khuyết tật trên các sản phẩm đúc.
D.để chụp ảnh Trái Đất từ vệ tinh.
Câu trả lời của bạn
Chọn B. tìm vết nứt trên bề mặt sản phẩm bằng kim loại.
A. cao hơn nhiệt độ môi trường.
B. trên 00C.
C. trên 1000C.
D. trên 0K.
Câu trả lời của bạn
Một vật phát được tia hồng ngoại vào môi trường xung quanh phải có nhiệt độ trên 0K0K
Chọn D
A. không làm đen kính ảnh
B. kích thích sự phát quang của nhiều chất.
C. bị lệch trong điện trường và từ trường.
D. truyền được qua giấy, vải, gỗ.
Câu trả lời của bạn
Tia tử ngoại kích thích sự phát quang của nhiều chất.
Chọn B
A. đơn sắc, có màu tím sẫm.
B. không màu, ở ngoài đầu tím của quang phổ ánh sáng trắng.
C. có bước sóng từ 400nm đến vài nanômét.
D. có bước sóng từ 750nm đến 2mm.
Câu trả lời của bạn
Bức xạ (hay tia) tử ngoại là bức xạ có bước sóng từ 400nm400nm đến vài nanômét.
Chọn C
A. Tia hồng ngoại có tần số nhỏ hơn tần số của ánh sáng tím.
B. Các vật ở nhiệt độ cao trên 20000C chỉ phát ra tia hồng ngoại.
C. Tác dụng nổi bật của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt.
D. Tia hồng ngoại có bản chất là sóng điện từ.
Câu trả lời của bạn
B – sai vì: Các vật ở nhiệt độ cao trên 20000C phát ra tia hồng ngoại và cả tia tử ngoại
Chọn B
A. Tia hồng ngoại có tần số cao hơn tia sáng vàng của natri.
B. Tia tử ngoại có bước sóng lớn hơn có tia Hα,...Hα,... của hiđrô.
C. Bước sóng của bức xạ hồng ngoại nhỏ hơn bước sóng bức xạ tử ngoại.
D. Bức xạ tử ngoại có tần số cao hơn bức xạ hồng ngoại.
Câu trả lời của bạn
A – sai vì: Tia hồng ngoại có tần số thấp hơn tia sáng vàng của natri.
B – sai vì: Tia tử ngoại có bước sóng nhỏ hơn có tia Hα,...Hα,... của hiđrô.
C – sai vì: Bước sóng của bức xạ hồng ngoại lớn hơn bước sóng bức xạ tử ngoại.
D – đúng
Chọn D
A. để tìm vết nứt trên bề mặt sản phẩm bằng kim loại.
B. trong y tế để chụp điện, chiếu điện.
C. để chụp ảnh bề mặt Trái Đất từ vệ tinh.
D. để tìm khuyết tật bên trong sản phẩm bằng kim loại.
Câu trả lời của bạn
Tia tử ngoại được dùng để tìm vết nứt trên bề mặt sản phẩm bằng kim loại.
Chọn A
A. 7.10−2m.
B. 7.10−6m.
C. 7.10−9m.
D. 7.10−12m.
Câu trả lời của bạn
Sóng điện từ có bước sóng 7.10−6m thuộc về tia hồng ngoại
Chọn B
A. trong y tế để chữa bệnh.
B. trong quân sự để quan sát ban đêm.
C. trong công nghiệp để dò các vết nứt trên mặt sản phẩm.
D. để sấy khô các sản phẩm.
Câu trả lời của bạn
C sai vì tia hồng ngoại không dùng để dò các vết nứt trên mặt các sản phẩm
Chọn C
Một nguồn điểm S phát một bức xạ tử ngoại đơn sắc chiếu sáng hai khe hẹp F1,F2 cách nhau một khoảng a=3mm. Màn hứng vân giao thoa là một phim ảnh, đặt cách F1,F 2 một khoảng D=45cm. Sau khi tráng phim, ta trông thấy trên phim có một loạt vạch đen song song, cách đều nhau. Đo khoảng cách từ vạch thứ nhất đến vạch thứ 37 ở bên trái nó, ta được giá trị 1,39mm.
Câu trả lời của bạn
Khoảng cách từ vạch thứ nhất đến cạnh thứ 37 là 36i⇒36i=1,39⇒i=1,39/36mm
Ta có khoảng vân:
\(i = \frac{{\lambda D}}{a} \Rightarrow \lambda = \frac{{ia}}{D} = \frac{{\frac{{1,39}}{{36}}{{.10}^{ - 3}}{{.3.10}^{ - 3}}}}{{0,45}} = 0,257\mu m\)
Câu trả lời của bạn
Ta có:
\(\begin{array}{l} i = \frac{{\lambda D}}{a}\\ \Rightarrow a = \frac{{\lambda D}}{i} = \frac{{{{12.10}^{ - 6}}.0,8}}{{{{2.10}^{ - 3}}}} = {4,8.10^{ - 3}}m = 4,8mm \end{array}\)
A. 0,4861μm.
B. 0,4340μm.
C. 0,4120μm.
D. 0,1216μm.
Câu trả lời của bạn
Vạch quang phổ có bước sóng 0,1216μm thuộc vùng tử ngoại.
Chọn D
Câu trả lời của bạn
Khi nghiên cứu quang phổ trong vùng tử ngoại, người ta không dùng các máy quang phổ có lăng kính và thấu kính bằng thuỷ tinh mà dùng các máy quang phổ có lăng kính và thấu kính bằng thạch anh. Đó là vì thủy tinh hấp thụ rất mạnh các tia tử ngoại, còn thạch anh thì hấp thụ ít các tia tử ngoại.
Nếu chiếu một chùm tia sáng mặt trời qua một bình đựng chất lỏng này thì sẽ có những loại tia nào sẽ đi qua được bình?
Câu trả lời của bạn
Chỉ có các tia hồng ngoại xa, tia tím và các tia tử ngoại, tia X... đi qua được bình chất lỏng này
Câu trả lời của bạn
Các phim chống nóng dán ở cửa kính ôtô hoặc cửa kính phòng làm việc phải hấp thụ mạnh ánh sáng trong vùng hồng ngoại, vì ánh sáng trong vùng này có tác dụng nhiệt rất mạnh.
A. Tia hồng ngoại.
B. Tia đỏ.
C. Tia tử ngoại.
D. Tia X.
Câu trả lời của bạn
Tia tử ngoại dùng dể chữa bệnh còi xương
Chọn C
A. Đèn LED đỏ.
B. Đèn ống.
C. Bóng đèn pin.
D. Chiếc bàn là.
Câu trả lời của bạn
Chiếc bàn là phát ra tia hồng ngoại mạnh nhất trong các vật trên
Chọn D
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *