Trong cuộc sống, để có thể thích nghi với mọi hoàn cảnh, chúng ta phải biết học hỏi thêm về thế giới bên ngoài, những người chỉ hiểu biết hạn chế, chủ quan sẽ trở nên tụt hậu và không thể thành công. Bài học Những cái nhìn hạn hẹp thuộc sách Chân Trời Sáng Tạo dưới đây sẽ giúp các em có thêm nhiều kiến thức bổ ích về vấn đề trên thông qua hai truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng và Thầy bói xem voi. Chúc các em có nhiều kiến thức thật bổ ích!
- Truyện ngụ ngôn là những truyện kể ngắn gọn, hàm súc, bằng văn xuôi hoặc văn vần. Truyện thường đưa ra bài học về cách nhìn sự việc, cách ưng xử của con người trong cuộc sống.
- Đề tài trong truyện ngụ ngôn: thường là những vấn đề đạo đức hay những cách ứng xử trong cuộc sống.
- Nhân vật trong truyện ngụ ngôn có thể là loài vật, đồ vật hoặc con người. Các nhân vật hầu như không có tên riêng, thường được người kể chuyện gọi bằng danh từ chung như: rùa, thỏ, sói, cừu, cây sậy, thầy bói, bác nông dân, ...Từ suy nghĩ, hành động, lời nói của nhân vật ngụ ngôn, người nghe, người đọc có thể rút ra những bài học sâu sắc.
- Sự kiện (hay sự việc) là yếu tố quan trọng góp phần làm nên câu chuyện. Trong truyện ngụ ngôn, một câu chuyện thường xoay quanh một sự kiện chính. Chẳng hạn, ở truyện Thỏ và rùa, sự kiện chính là cuộc chạy thi giữa hai nhân vật thỏ và rùa.
- Cốt truyện của truyện ngụ ngôn thường xoay quanh một sự kiện (một hành vi ứng xử, một quan niệm, một nhận thức phiến diện, sai lầm, ... ) nhằm đưa ra bài học hay lời khuyên nào đó.
- Tình huống truyện là tình thế làm nảy sinh câu chuyện khiến nhân vật bộc lộ đặc điểm, tính cách của mình. Qua đó, ý nghĩa của câu chuyện được một khơi sâu. Chẳng hạn, tình huống truyện trong Thỏ và rùa là cuộc chạy đua giữa hai con vật và kết quả có tính bất ngờ, làm lộ rõ đặc điểm của mỗi nhân vật và bài học từ câu chuyện.
- Không gian trong truyện ngụ ngôn là khung cảnh, môi trường hoạt động của nhân vật ngụ ngôn, nơi xảy ra sự kiện, câu chuyện (một khu chợ, một giếng nước, một khu rừng)
- Thời gian trong truyện ngụ ngôn là một thời điểm, khoảnh khắc nào đó mà sự việc, câu chuyện xảy ra, thường không xác định cụ thể.
a. Xuất xứ
Tác phẩm được in trong Tổng tập văn học dân gian người Việt, tập 10, truyện ngụ ngôn.
b. Thể loại: truyện ngụ ngôn
c. Bố cục
- Phần 1 (Từ đầu….như một vị chúa tể): Ếch ra vẻ ta đây, kiêu ngạo
- Phần 2 (Còn lại): Cái kết của ếch
d. Tóm tắt tác phẩm Ếch ngồi đáy giếng
Kể về con ếch sống trong cái giếng nhỏ hẹp nên ếch cứ nghĩ bầu trời bằng cái vung, mà nó là chúa tể. Vì thế, khi ra ngoài bầu trời rộng lớn ếch bị con trâu giẫm bẹp.
a. Xuất xứ
Tác phẩm được in trong Tổng tập văn học dân gian người Việt, tập 10, truyện ngụ ngôn.
b. Thể loại: truyện ngụ ngôn
c. Bố cục
- Phần 1 (Từ đầu …. thầy thì sờ đuôi): giới thiệu việc năm ông thầy bói xem voi
- Phần 2 (Tiếp theo…. như cái chổi sể cùn): Các thầy bói xem voi và phán về hình thù con voi
- Phần 3 (Còn lại): Kết quả việc xem voi
d. Tóm tắt tác phẩm Thầy bói xem voi
a. Tình huống truyện
- Một con ếch sông lâu ngày trong giếng:
+ Cái giếng nhỏ bé chật hẹp
+ Miệng giếng nhỏ bằng cái vung
+ Nên ếch nghĩ bầu trời nhỏ bé
+ Các con vật sống chung nhỏ bé ếch nhái, cua, ốc bé nhỏ
+ Ếch cho mình là lớn nhất
- Ếch kêu ngạo, ra vẻ ta đây
Con ếch tự đắc nghĩ mình là lớn nhất trong cái giếng
- Khi được ra ngoài bầu trời rộng lớn:
+ Ếch vẫn giữ thói huênh hoang, tự đắc
+ Ếch nghênh ngang đi lại khắp nơi
+ Nhâng mắt lên trời xanh
- Cuối cùng bị con trâu dẫm bẹp
→ Cái kết đáng cho kẻ có hiểu hiểu biết hạn hẹp nhưng lại cho mình là to lớn.
Con ếch nghênh ngang đi lại khắp nơi bị con trâu dẫm bẹp
b. Bài học cuộc sống
- Phê phán sự hiểu biết hạn hẹp của một bộ phận người:
+ Thế giới này kiến thức là vô tận, con người khó có thể khám phá hết
+ Con người luôn phải nâng cao, trau dồi hiểu biết của mình
+ Có thể bạn to lớn với môi trường mình đang sống, nhưng với môi trường khác thì không hẳn
- Không nên kêu ngạo, chủ quan, nếu không sẽ lãnh giá đắt.
a. Tình huống truyện
Năm thầy rủ nhau đi xem voi
- Năm ông thầy bói mù chưa biết con voi như thế nào
- Họ rủ nhau đi xem voi:
+ Mỗi người được sờ một bộ phận khác nhau
+ Vòi, ngà, tai,chân, đuôi
- Vì chưa từng biết về voi trước đó
- Năm người có những phán xét về voi khác nhau
+ Người sờ vòi cho rằng voi sun sun như con đỉa
+ Thầy sờ ngà thì bác bỏ voi chần chẫn như đòn càn
+ Đối với thầy sờ tai thì cảm nhận voi bè bè như quạt thóc
+ Thầy sờ chân thì miêu tả giống như cái cột đình
+ Người cuối cùng sờ đuôi thì cho rằng nó như cái chổi sể cùn
- Mỗi người có ý kiến khác nhau, không ai chịu ai gây gỗ lẫn nhau
→ Đây là cái kết của việc chỉ xem xét sự việc một chiều, không xét trước sau.
b. Bài học cuộc sống
- Đưa ra bài học sâu sắc về cách ứng xử của con người trong cuộc sống
+ Khi đánh giá một sự vật, hiện tượng cần quan sát toàn diện, dựa trên tổng thể
+ Tránh đưa ý kiến chủ quan, hạn chế để đánh giá tổng thể
- Thận trọng trước những lời đánh giá, nhận xét để tránh những sai lầm
- Để đánh giá sự vật, hiện tượng cần kết hợp giữa nhiều yếu tố: Nghe, nhìn, cảm nhận tuyệt đối không kết luận vội vàng, phiến diện, chủ quan
- Phải học cách lắng nghe, tiếp thu ý kiến của người khác để tiến bộ
- Truyện Ếch ngồi đáy giếng: Phê phán cách nhìn thế giới hạn hẹp của ếch, chỉ vì huênh hoang, kiêu ngạo nên phải chịu kết cục bi thảm
- Truyện Thầy bói xem voi: Từ câu chuyện chế giễu cách xem và phán về voi của năm ông thầy bói, truyện khuyên người ta: muốn hiểu biết sự vật, sự việc phải xem xét chúng một cách toàn diện
- Ngôn từ bình dị, gần gũi
- Lối viết hấp dẫn, thú vị
Bài tập: Đọc lại hai truyện ngụ ngôn trong văn bản Những cái nhìn hạn hẹp, SGK Ngữ văn 7 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo và trả lời các câu hỏi:
a. Em có suy nghĩ gì về chi tiết “ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ như một cái vung ... chúa tể” ?
b. Cách xem voi của các thầy có gì đặc biệt?
Hướng dẫn giải:
- Đọc kĩ hai truyện ngụ ngôn trong văn bản Những cái nhìn hạn hẹp, SGK Ngữ văn 7 Tập 1 Chân Trời Sáng Tạo
- Kết hợp trải nghiệm, hiểu biết của bản thân để trả lời câu hỏi:
a. Chi tiết “ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ như một cái vung ... chúa tể”:
+ Phê phán những kẻ hiểu biết hạn hẹp mà huyênh hoang
+ Khuyên chúng ta cần cố gắng mở rộng tầm hiểu biết
b. Cách xem voi của các thầy đặc biệt:
+ Các thầy là những người mù
+ Mỗi người chỉ sờ được một bộ phận của voi nhưng họ đều tưởng đã biết tất cả
Lời giải chi tiết:
a. Chi tiết “ếch cứ tưởng bầu trời trên đầu chỉ như một cái vung ... chúa tể” khiến ta rút ra bài học hoàn cảnh sống ở nơi nhỏ bé, hạn hẹp, không được tiếp xúc với bên ngoài nên khiến ếch ngạo mạn, chủ quan từ đó phê phán những kẻ hiểu biết hạn hẹp mà huyênh hoang và khuyên chúng ta cần cố gắng mở rộng tầm hiểu biết không được chủ quan, kiêu ngạo.
b. Cách xem voi của các thầy đặc biệt:
Vì mù nên các thầy không thấy được cả con voi mà mỗi người chỉ sờ được một bộ phận của voi nhưng họ đều tưởng đã biết tất cả. Khi họ phán về những bộ phận của voi mà họ sờ được đều rất đúng, họ đã dùng lối so sánh ví von để diễn tả về bộ phận.
- Học xong bài Những cái nhìn hạn hẹp, các em cần:
+ Phân tích được tình huống của các truyện ngụ ngôn
+ Hiểu được ý nghĩa của từng truyện trong văn bản
Qua bài Những cái nhìn hạn hẹp, người đọc có những trải nghiệm lí thú thông qua hai câu chuyện ngụ ngôn, từ đó hiểu hơn về ý nghĩa của việc mở rộng tầm hiểu biết, tránh đánh giá sự việc một cách chủ quan. Nhằm giúp các em hiểu hơn về bài soạn này, các em có thể tham khảo thêm bài soạn dưới đây:
Soạn bài chi tiết Những cái nhìn hạn hẹp
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
Những cái nhìn hạn hẹp đã cho người đọc hiểu hơn về tầm quan trọng của kiến thức trong cuộc sống thông qua cái kết của con ếch kiêu ngạo và sự đánh giá chủ quan của các thầy khi đi xem voi. Để hiểu hơn về bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
- Hình tượng con ếch trong truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng
- Ý nghĩa của truyện ngụ ngôn Thầy bói xem voi
- Phát biểu cảm nghĩ của em khi đọc truyện Ếch ngồi đáy giếng
- Nhập vai chú ếch con và kể lại câu chuyện Ếch ngồi đáy giếng
- Phân tích truyện Ếch ngồi đáy giếng
- Nhập vai một người thầy bói trong truyện Thầy bói xem voi và kể lại câu chuyện
- Phân tích truyện Thầy bói xem voi
- Kể lại câu chuyện Thầy bói xem voi
- Phát biểu cảm nghĩ của em sau khi đọc truyện Thầy bói xem voi
-- Mod Ngữ văn 7 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
- Tóm tắt nội dung câu chuyện:
+ Ếch ngồi đáy giếng: Có một con ếch sống lâu ngày trong một cái giếng, xung quanh chỉ có nhái, cua, ốc, chúng rất sợ tiếng kêu của ếch. Ếch tưởng mình oai như vị chúa tể và coi trời bé bằng cái vung. Năm trời mưa to khiến nước mưa ngập giếng và đưa ếch ra ngoài, quen thói cũ ếch đi lại nghênh ngang đã bị một con trâu đi ngang dẫm bẹp.
+ Thầy bói xem voi: Năm ông thầy bói mù góp tiền biếu người quan voi để cho xem con voi có hình thù thế nào. Mỗi ông sờ một bộ phận của voi. Ông sờ vòi bảo con voi sun sun như con đỉa; ông sờ ngà bảo con voi chần chẫn như cái đòn càn; ông sờ tai bảo con voi như cái quạt thóc; ông sờ chân nói con voi như cái cột đình; ông sờ đuôi lại bảo con voi tun tủn như các chổi sể cùn. Năm ông cãi nhau rồi đánh nhau toác đầu chảy máu.
- Đề tài của hai văn bản:
+ Ếch ngồi đáy giếng: tính tự cao, tự đại có thể làm hại bản thân.
+ Thầy bói xem voi: Để biết rõ về sự vật, sự việc, phải xem xét chúng một cách toàn diện.
Câu trả lời của bạn
- Tình huống trong Ếch ngồi đáy giếng: Ếch coi trời chỉ là cái vung con và mình oai như một vị chúa tể. Cuộc sống xung quanh nó chỉ toàn những con vật nhỏ bé như: nhái, cua, ốc. Khi nó cất tiếng kêu làm vang động cả giếng đều khiến các con vật kia hoảng sợ.
- Tình huống trong Thầy bói xem voi: Cả năm ông thầy bói đều không biết hình thù của một con voi như thế nào và khi sờ voi, mỗi ông lại sờ một bộ phận khác nhau của con voi.
Câu trả lời của bạn
- Ếch ngồi đáy giếng: câu chuyện ngầm phê phán những người có vốn hiểu biết hạn hẹp nhưng lại thường ra vẻ ta đây tài giỏi, tự cao và khoác lác. Thế giới vốn dĩ rộng lớn nên mỗi người cần phải khiêm tốn và không ngừng mở mang kiến thức, hiểu biết.
- Thầy bói xem voi: nên nhận định sự việc, sự vật với cách nhìn tổng thể, không nên lấy bộ phận thay cho toàn thể. Mỗi người cần phải biết lắng nghe, tiếp thu ý kiến của nhau nhằm đánh giá sự việc, sự vật một cách tổng thể, khách quan và chính xác nhất.
Câu trả lời của bạn
Ấn tượng của em về nhân vật con ếch (Ếch ngồi đáy giếng) : Nhân vật huênh hoang, tự cao với cái nhìn cao ngạo coi thường dẫn đến bị trâu nhẫm bẹp.
Năm ông thầy bói (Thầy bói xem voi) : Thiếu hiểu biết với sự vật xung quanh.
Các nhân vật này thể hiện những đặc điểm gì của nhân vật trong truyện ngụ ngôn: Nhân vật có tính xấu để đưa ra những bài học từ tình huống trong cuộc sống.
Câu trả lời của bạn
- Truyện ngụ ngôn: cần nắm bắt đặc trưng của truyện mượn truyện của loài vật để nói về chuyện người. Nhân vật thường là những con vật. Nhưng cũng có khi kể chuyện người để rút ra bài học triết lí được gửi gắm trong đó.
- Truyện cổ tích: cần chú ý đến yếu tố siêu nhiên, thần kì, những sự việc kì lạ, tính ngẫu nhiên, hoặc những yếu tố tình cờ xen vào câu chuyện.
Câu trả lời của bạn
Phân tích truyện Thầy bói xem voi
Mỗi truyện ngụ ngôn luôn hàm chứa những bài học sâu sắc mà ông cha muốn gửi gắm lại cho thế hệ sau. Nếu như truyện ngụ ngôn Ếch ngồi đáy giếng khuyên chúng ta không được huênh hoang, kiêu ngạo phải luôn trau dồi kiến thức bản thân thì truyện Thầy bói xem voi lại đem đến cho người đọc những bài học bổ ích khác: khi xem xét sự vật hiện tượng cần có cái nhìn toàn diện, tránh cách đánh giá vấn đề phiến diện, một chiều.
Truyện kể về năm ông thầy bói rảnh rỗi, nhân một buổi ế hàng đã góp tiền với nhau để xem hình thù con voi thế nào. Cách xem voi và nhận xét về chúng của các ông thầy bói hết sức đặc biệt. Vì bị mù nên các ông chỉ có thể dựa vào xúc giác để biết con voi hình thù ra sao. Năm người sờ năm bộ phận và mỗi người lại đưa ra những kết luận khác về con voi. Ông thứ nhất thì cho con voi sun sun như con đỉa khi sờ vào vòi; ông thì cho nó chần chẫn như cái đòn càn khi sờ ngà; ông lại phán con voi nó phải bè bè như cái quạt thóc khi sờ tai; ông nghe được lại cãi nó phải như cái cột đình khi sờ vào chân và ông cuối cùng cũng nhất quyết bảo vệ ý kiến của mình khi cho rằng con voi phải tun tủn như cái chổi sể cùn khi sờ vào đuôi. Mỗi người một ý kiến và họ kiên quyết cho rằng nhận xét của mình là đúng, không ai nhường ai nên đã xảy ra một cuộc hỗn chiến khiến các ông toác đầu, chảy máu. Năm ông thầy bói đã cho những người chứng kiến một trận cười ra nước mắt.
Câu chuyện kết lại đã để lại cho người đọc nhiều bài học ý nghĩa. Trước hết, truyện chế giễu những thầy bói nói dựa , mới chỉ sờ vào bộ phận của con vật nhưng đã phán toàn thể về nó, đồng thời đây cũng là lời khuyên không nên tin vào những điều mê tín, bói toán. Không chỉ vậy truyện còn nêu lên bài học sâu sắc trong cách chúng ta nhìn nhận mọi sự vật, hiện tượng trong đời sống. Khi xem xét bất cứ điều gì cũng cần phải có cái nhìn bao quát, toàn diện để đánh giá được đúng đối tượng, sự việc. Tránh cái nhìn phiến diện, một chiều dẫn đến nhận thức sai lầm, lạc hướng giống như các “Thầy bói xem voi” .
Cũng giống như những truyện ngụ ngôn khác, Thầy bói xem voi có lời kể ngắn gọn, mọi câu chữ đều được rút gọn đến mức tối đa. Sử dụng hình ảnh so sánh đặc sắc, rất phù hợp với đặc điểm của đối tượng. Kết thúc truyện bất ngờ, hợp lí vừa tạo ra tiếng cười vui vẻ cho người đọc, người nghe về một cuộc ẩu đả bi hài, vừa đẩy tính bảo thủ của các ông thầy bói lên cao nhất.
Qua cách tạo dựng tình huống huống đặc sắc, truyện Thầy bói xem voi trước hết đã đem lại tiếng cười vui vẻ cho người đọc. Nhưng đằng sau tiếng cười ấy, chúng ta còn tự rút ra bài học cho riêng mình về cách xem xét các sự việc, hiện tượng trong cuộc sống. Phải luôn có cái nhìn đa diện, nhiều chiều khi nhìn nhận bất cứ vấn đề gì, tránh cái nhìn một chiều dẫn đến đánh giá sai vấn đề.
Phân tích truyện Ếch ngồi đáy giếng
Trong kho tàng truyện dân gian Việt Nam truyện ngụ ngôn là một thể loại đặc sắc, đem lại cho người đọc những bài học, những lời khuyên nhủ bổ ích. “Ếch ngồi đáy giếng” là một truyện ngụ ngôn có dung lượng ngắn, nhưng để lại cho người đọc bài học sâu sắc, khuyên nhủ con người không được chủ quan, kiêu ngạo phải không ngừng nỗ lực trau dồi bản thân.
Nhân vật chính của câu chuyện là một con ếch – một loài lưỡng cư có thể sống cả dưới nước và trên cạn. Trong văn bản, ếch được giới thiệu sống trong một cái giếng, bạn bè hàng xóm của nó chỉ là những con cua, ốc,… nhỏ bé. Bởi vậy nó trở thành con vật to lớn nhất ở đó, cùng với tiếng kêu ồm ộp vang xa khiến các con vật khác đều phải khiếp sợ. Mọi sự hiểu biết của ếch chỉ giới hạn trong khoảng không gian nhỏ hẹp, thế giới bên ngoài với ếch chỉ là chiếc miệng giếng bé bằng cái vung. Bởi vậy, bản thân ếch luôn tự cho mình là chúa tể.
Nhưng năm ấy trời mưa lớn, nước dâng cao đã đưa ếch ra khỏi miệng giếng nhỏ bé chật hẹp. Bản tính vốn là một kẻ kiêu ngạo, hiểu biết nông cạn, lại luôn tự cho mình là nhất nên khi đến một môi trường mới ếch ta vẫn chẳng đề phòng, suy xét tiếp tục giữ tính ngông cuồng như trước. Ếch đi lại nghênh ngang nên đã bị một con trâu đi ngang qua dẫm bẹp. Đó là cái chết thảm thương nhưng cũng hoàn toàn thích đáng cho những kẻ có tầm nhìn hạn hẹp nhưng lại luôn hợm hĩnh, huênh hoang.
Câu chuyện đã đem đến cho người đọc những bài học hết sức ý nghĩa. Truyện trước hết phê phán thói chủ quan, kiêu ngạo, hiểu biết nông cạn, hạn hẹp nhưng lại luôn tự cho bản thân mình là tài giỏi, coi thường những người xung quanh. Không chỉ vậy, truyện con đưa ra lời khuyên bổ ích cho mọi người, nếu muốn giỏi, muốn tiến bộ thì không thể ngồi mãi mới đáy giếng bé nhỏ mà phải vươn ra ngoài thế giới, không ngừng tích lũy tri thức, trau dồi năng lực của bản thân. Mỗi người phải ý thức được giới hạn, điểm yếu của mình và đưa ra những phương pháp vượt qua những giới hạn đó.
Truyện kể hết sức ngắn gọn, cô đọng, súc tích dường như không có bất cứ một chi tiết thừa nào trong tác phẩm. Tình tiết và mạch truyện logic, chặt chẽ. Bên cạnh đó nhân vật ngụ ngôn được nhân hóa cùng với tình huống truyện phù hợp với chủ đề truyện đã tạo nên thành công cho văn bản.
Từ câu chuyện trên, người đọc đã tự rút ra cho mình những bài học khác nhau. Ếch ngồi đáy giếng không chỉ phê phán những kẻ hiểu biết nông cạn mà lại huênh hoang, mà còn đem đến lời khuyên nhủ phải luôn nỗ lực, cố gắng mở rộng tầm hiểu biết của bản thân.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *