Trong bài học này các em được biết kiến thức về thoát hơi nước chính ở thực vật như: Vai trò của thoát hơi nước, các con đường thoát hơi nước ở lá, các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước từ đó áp dụng vào thực tiễn cân bằng nước và tưới tiêu cho cây trồng.
Thoát hơi nước là sự mất nước từ bề mặt lá qua hệ thống khí khổng là chủ yếu và một phần từ thân, cành...
Nhờ có thoát hơi nước ở lá, nước được cung cấp tới từng tế bào của cây.
Thoát hơi nước là động lực đầu trên của dòng mạch gỗ có vai trò: giúp vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá đến các bộ phận khác ở trên mặt đất của cây; tạo môi trường liên kết các bộ phận của cây; tạo độ cứng cho thực vật thân thảo.
Thoát hơi nước có tác dụng hạ nhiệt độ của lá vào những ngày nắng nóng đảm bảo cho các quá trình sinh lý xảy ra bình thường.
Thoát hơi nước giúp cho khí CO2 khuếch tán vào bên trong lá cung cấp cho quang hợp.
⇒ Mối liên quan giữa quá trình thoát hơi nước và quá trình quang hợp: Lá cây thoát hơi nước qua khí khổng tạo lực hút nước và tạo điều kiển để CO2 khuếch tán vào nước. Nước và CO2 được lấy vào lá là nguyên liệu để cây quang hợp.
Khí khổng gồm:
2 tế bào hình hạt đậu nằm cạnh nhau tạo thành lỗ khí, trong các tế bào này chứa hạt lục lạp, nhân và ti thể.
Thành bên trong của tế bào dày hơn thành bên ngoài của tế bào
Số lượng khí khổng ở mạt dưới của lá thường nhiều hơn ở mặt trên của lá
Thoát hơi nước qua khí khổng | Thoát hơi nước qua cutin trên biểu bì lá | |
Đặc điểm | Vận tốc lớn Được điều chỉnh bằng việc đóng mở khí khổng | Vận tốc nhỏ Không được điều chỉnh |
Cơ chế | Nước thoát ra khỏi lá chủ yếu qua khí khổng vì vậy cơ chế điều chỉnh quá trình thoát hơi nước chính là cơ chế điều chỉnh sự đóng- mở khí khổng + Khi no nước, thành mỏng của tế bào khí khổng căng ra làm cho thành dày cong theo → khí khổng mở. (Hình a) + Khi mất nước, thành mỏng hết căng và thành dày duỗi thẳng → khí khổng đóng lại. Khí khổng không bao giờ đóng hoàn toàn. (Hình b) |
|
Các tác nhân từ môi trường ảnh hưởng đến độ mở khí khổng sẽ ảnh hưởng đến sự thoát hơi nước:
Nước:
Điều kiện cung cấp nước càng cao sự hấp thụ nước càng mạnh, thoát hơi nước càng thuận lợi.
Độ ẩm không khí thấp dẫn tới thoát hơi nước càng mạnh.
Ánh sáng:
Ánh sáng làm tăng nhiệt độ của lá → khí khổng mở (điều chỉnh nhiệt độ) → tăng tốc độ thoát hơi nước.
Độ mở của khí khổng tăng từ sáng đến trưa và nhỏ nhất lúc chiều tối, ban đêm khí khổng vẫn hé mở.
Nhiệt độ: ảnh hưởng đến hoạt động hô hấp của rễ → rễ hấp thụ nhiều nước → thoát hơi nước nhiều
Ion khoáng: Các ion khoáng ảnh hưởng đến hàm lượng nước trong tế bào khí khổng → gây điều tiết độ mở của khí khổng (Ví dụ: ion K+ làm tăng lường nước trong tế bào khí khổng, tăng độ mở của khí khổng dẫn đến thoát hơi nước.)
Cân bằng nước được tính bằng sự so sánh lượng nước do rễ hút vào (A) và lượng nước thoát ra (B)
Khi A = B : mô của cây đủ nước à cây phát triển bình thường.
Khi A > B : mô của cây thừa nước à cây phát triển bình thường.
Khi A < B : mất cân bằng nước, lá héo, lâu ngày cây sẽ bị hư hại và cây chết
Cần tưới tiêu hợp lý cho cây:
Cơ sở khoa học:
Dựa vào đặc điểm di truyền pha sinh trưởng, phát triển của giống, loại cây
Dựa vào đặc điêmt cảu đất và điều kiện thời tiết
Nhu cầu nước của cây được chẩn đoán theo 1 số tiêu chí sinh lý: áp suất thẩm thấu, hàm lượng nước và sức hút nước của lá cây.
Qua bài học này các em cần:
Mô tả được cấu tạo của lá thích nghi với chức năng thoát hơi nước.
Trình bày được cơ chế điều tiết độ mở, đóng của khí khổng. Các tác nhân ảnh hưởng đến quá trình thoát nước.
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Bài 3 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Phát biểu nào sau đây sai?
I. Khi nồng độ ôxi trong đất giảm thì khả năng hút nước của cây sẽ giảm.
II. Khi sự chênh lệch giữa nồng độ dung dịch đất và dịch của tế bào rễ thấp, thì khả năng hút nước của cây sẽ yếu.
III. Khả năng hút nước của cây không phụ thuộc vào lực giữ nước của đất
IV. Bón phân hữu cơ góp phần chống hạn cho cây
Dưới bóng cây mát hơn dưới mái che bằng vật liệu xây dựng vì:
Ở một số cây (cây thường xuân - Hedera helix), mặt trên của lá không có khí khổng thì có sự thoát hơi nước qua mặt trên của lá hay không?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Bài 3để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 1 trang 19 SGK Sinh 11
Bài tập 2 trang 19 SGK Sinh 11
Bài tập 3 trang 19 SGK Sinh 11
Bài tập 4 trang 7 SBT Sinh học 11
Bài tập 9 trang 16 SBT Sinh học 11
Bài tập 13 trang 17 SBT Sinh học 11
Bài tập 1 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 2 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 3 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 4 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 5 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 1 trang 87 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 5 trang 90 SGK Sinh học 11 NC
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Sinh Học 11 DapAnHay
Phát biểu nào sau đây sai?
I. Khi nồng độ ôxi trong đất giảm thì khả năng hút nước của cây sẽ giảm.
II. Khi sự chênh lệch giữa nồng độ dung dịch đất và dịch của tế bào rễ thấp, thì khả năng hút nước của cây sẽ yếu.
III. Khả năng hút nước của cây không phụ thuộc vào lực giữ nước của đất
IV. Bón phân hữu cơ góp phần chống hạn cho cây
Dưới bóng cây mát hơn dưới mái che bằng vật liệu xây dựng vì:
Ở một số cây (cây thường xuân - Hedera helix), mặt trên của lá không có khí khổng thì có sự thoát hơi nước qua mặt trên của lá hay không?
Cây hấp thụ 1000g nước thì có khoảng bao nhiêu g nước bay hơi, bao nhiêu g nước được giữ lại?
Ý nào dưới đây không đúng khi nói về vai trò của sự thoát hơi nước qua lá?
Trong những lí do sau, có bao nhiêu lí do làm cho nhiệt độ trên bề mặt quá dưa chuột thường thấp hơn nhiệt độ không khí xung quanh 1 - 2 độ?
(I) Quá dưa chuột hấp thụ nhiệt tốt.
(II.) Vì khổi lượng quả dưa chuột lớn.
(III) Vì tỷ lệ diện tích thoát hơi nước so với thể tích của quả dưa chuột là rất lớn.
(IV) Vì hàm lượng nước cùa quà dưa chuột rất cao, khả năng điều hòa nhiệt độ tổt và khả năng thoát hơi nước cao
Phát biểu nào sau đây sai?
Cơ chế đỏng mở khí khổng là do
Phát biểu nào dưới đây không đúng về hiện tượng ứ giọt ở các thực vật?
Khi tế bào khí khổng no nước thì
Cây trong vườn và cây trên đồi, cây nào có cường độ thoát hơi nước qua cutin mạnh hơn ?
Năm 1859, Garô (Gareau) đã thiết kế một dụng cụ đo được lượng hơi nước thoát ra qua hai mặt lá. Sử dụng dụng cụ đó, ông đã đo được lượng hơi nước thoát ra qua hai mặt lá như bảng dưới đây.
KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM CỦA GARÔ
Tên cây
- Cây thược dược: (Dahliava riabilis)
- Cây đoạn: (Tilia sp.)
- Cây thường xuân: (Hedera helix)
a) Những số liệu nào trong bảng cho phép khẳng định, số lượng khí khổng có vai trò quan trọng trong sự thoát hơi nước của lá cây?
b) Số liệu về số lượng khí khổng và cường độ thoát hơi nước ở mặt trên của lá cây đoạn nói lên điều gì? Hãy giải thích.
Hãy giải thích những loài cây trong vườn và những loài cây trên đồi, cây nào có cường độ thoát hơi nước qua cutin mạnh hơn?
Hãy bố trí thí nghiệm để so sánh tốc độ thoát hơi nước ở hai mặt lá?
Nêu ý nghĩa của quá trình thoát hơi nước ở lá?
Hãy trình bày con đường thoát hơi nước và đặc điểm của chúng?
Nêu các cơ sở khoa học của việc tưới nước hợp lí cho cây trồng?
Hãy nêu đặc điểm cấu trúc của tế bào khí khổng trong mối liên quan đến cơ chế đóng mở của nó?
Hãy chọn phương án trả lời đúng. Quá trình thoát hơi nước của cây sẽ bị ngừng khi:
A. Đưa cây ra ngoài sáng.
B. Tưới nước cho cây.
C. Tưới nước mặn cho cây.
D. Đưa cây vào trong tối.
E. Bón phân cho cây.
TT | Các quá trình | Các con đường |
1 | Hấp thụ nước | |
2 | Vận chuyến nước | |
3 | Thoát hơi nước |
Sự thoát hơi nước qua lá có ý nghĩa gì đối với cây?
A. Làm cho không khí ấm và dịu mát, nhất là trong những ngày nắng nóng.
B. Làm cho cây dịu mát, không bị đốt cháy dưới ánh mặt trời.
C. Tạo ra sức hút để vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên lá.
D. Câu B và C.
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
a. Con đường qua bề một lá, qua cutin.
b. Con đường qua bì khổng.
c. Con đường qua cành và lá.
d. Con đường qua khí khổng.
Câu trả lời của bạn
Thoát hơi nước qua khí khổng có đặc điểm vận tốc lớn và được điều chỉnh bằng việc đóng mở khí khổng.
a. Cắt ngang thân hoặc cành cây sẽ có những giọt nhựa đọng lại ở chỗ cắt.
b. Khi cây thừa nước sẽ tạo các giọt nhỏ để thải ra ngoài.
c. Khi không khí bão hòa hơi nước, cây thoát nước thành giọt ở mép lá.
d. Nước hút vào rễ nhưng không vận chuyển được lên trên.
Câu trả lời của bạn
Ứ giọt thường xảy ra qua những đêm ẩm ướt vào buổi sáng.
Hiện tượng ứ giọt là khi không khí bão hòa hơi nước, cây thoát nước thành giọt ở mép lá.
a. Lá.
b. Rễ.
c. Thân.
d. Hoa
Câu trả lời của bạn
Ở ngô, quá trình thoát hơi nước chủ yếu diễn ra ở lá
a. Giảm nhiệt độ bề mặt lá
b. Để mở khí khổng
c. Để hút khoáng
d. Để có động lực hút nước
Câu trả lời của bạn
Vai trò quan trọng của thoát hơi nước là tạo động lực hút nước.
a. Kích thích quá trình quang hợp và hô hấp diễn ra với tốc độ bình thường.
b. Tạo ra trạng thái hơi thiếu nước của mô, tạo điều kiện cho các quá trình trao đổi chất diễn ra mạnh mẽ.
c. Là động lực bên trên của quá trình hút và vận chuyển nước.
d. Tránh sự đốt nóng lá cây bởi ánh sáng mặt trời.
Câu trả lời của bạn
Thoát hơi nước có những vai trò là:
Câu trả lời của bạn
Sự thoát nước ở lá đã tạo ra một sức hút nước, một sự chênh lệch về thế nước theo chiều hướng giảm dần từ rễ đến lá và nước có thể chuyển từ rễ lên lá một cách dễ dàng. Người ta gọi đó là động lực trên của con đường vận chuyển nước.
Mặt khác, khi thoát một lượng nước lớn như vậy, nhiệt độ của bề mặt lá giảm xuống, chỉ cao hơn nhiệt độ trong bóng râm một chút. Thoát hơi nước có tác dụng chống nóng cho cây.
Khi khí khổng mở, hơi nước thoát ra đồng thời CO2 khuếch tán vào trong lá cung cấp nguyên liệu cho quang hợp.
Câu trả lời của bạn
″ Tất yếu″ là muốn nói thực vật cần phải thoát một lượng nước lớn như thế,vì có thoát nước mới lấy được nước. Sự thoát hơi nước đã tạo ra một sức hút nước, tạo sự chênh lệch về thế nước theo chiều giảm dần từ rễ lên lá, nước có thể dễ dàng di chuyển từ rễ lên lá.
Đồng thời, thoát hơi nước giúp bề mặt lá được điều hòa. Mặt khác, thoát hơi nước thì khí khổng mở dòng CO2 sẽ đi từ ngoài vào lá, cung cấp nguyên liệu cho quang hợp.
Câu trả lời của bạn
″Tai họa″ tức là trong suốt quá trình sinh trưởng và phát triển của mình, thực vật phải mất đi một lượng nước lớn → nó phải hấp thụ một lượng nước lớn hơn lượng nước mất đi. Đó là điều không dễ dàng gì trong điều kiện môi trường luôn thay đổi.
Câu trả lời của bạn
* Các con đường thoát hơi nước:
- Con đường qua khí khổng (là chính).
- Con đường qua bề mặt lá (qua cutin).
* Đặc điểm:
- Con đường qua khí khổng có vận tốc lớn và điều chỉnh bằng cơ chế đóng, mở khí khổng.
- Con đường qua cutin có vận tốc nhỏ và không có cơ chế điều chỉnh.
Câu trả lời của bạn
Độ mở của khí khổng phụ thuộc chủ yếu vào hàm lượng nước trong các tế bào khí khổng còn gọi là tế bào hạt đậu.
- Khi no nước, vách mỏng của tế bào khí khổng căng ra làm cho vách dày cong theo vách mỏng và lỗ khí mở ra.
- Khi mất nước, vách mỏng hết căng và vách dày uốn thẳng ra, lỗ khí khép lại.
Câu trả lời của bạn
Khí khổng được tạo thành bởi 2 tế bào hình hạt đậu úp vào nhau, mỗi tế bào có vách mỏng và vách dày.
Câu trả lời của bạn
Cơ sở khoa học của việc tưới nước hợp lí cho cây trồng.
- Dựa vào sự cân bằng nước của cây trồng (tương quan giữa sự hấp thụ và quá trình thoát hơi nước). Nếu trạng thái cân bằng nước âm thì phải tưới nước cho cây.
- Tưới nước hợp lí cho cây:
+ Xác định được khi nào cần tưới nước (dựa vào chỉ tiêu sinh lí về nước).
+ Xác định được lượng nước tưới (dựa vào nhu cầu nước của cây và tính chất lí hóa của đất).
+ Xác định được cách tưới phù hợp với từng nhóm cây.
Câu trả lời của bạn
- Qua khí khổng
- Qua bề mặt lá - qua cutin
A. Đưa cây ra ngoài sáng.
B. Tưới nước cho cây.
C. Tưới nước mặn cho cây.
D. Đưa cây vào trong tối.
E. Bón phân cho cây.
Câu trả lời của bạn
c, tưới nc mặn nồng độ chất tan đặc =>cây khó hút nước
d, đưa cây vào trong tối thì quang hợp giảm => thoát hơi nước giảm
e, bón phân nhiều => đất bị hút hết nước ko có nc cho cây hút => ko quang hợp => ko thoát hơi nuowscngoaif ra bón phân làm chua đất lông hút tiêu biến => cây chết => ko thoát đc hơi nước
Đưa cây vào trong tối thì quá trình quang hợp ngừng → hàm lượng đường giảm → giảm áp suất thẩm thấu ở tế bào bảo vệ → giảm sức trương nước → khí khổng đóng → quá trình thoát hơi nước bị ngừng lại.
Đáp án: D
A. Lá. B. Rễ. C. Thân. D. Hoa.
Câu trả lời của bạn
Quá trình thoát hơi nước ở thực vật hầu hết diễn ra chủ yếu ở lá.
a. Tạo độ mềm cho thực vật thân thảo.
b. Tạo lực hút phía trên để hút nước và chất khoáng từ rễ lên.
c. Giúp thải khí CO2 qua lá nhanh hơn.
d. Tạo điều kiện cho chất hữu cơ vận chuyển xuống rễ cây.
Câu trả lời của bạn
Quá trình thoát hơi nước có vai trò tạo lực hút phía trên để hút nước và chất khoáng từ rễ lên.
(1) Cho cây ra ngoài ánh sáng (2) Tưới thật nhiều, dư thừa nước cho cây | (3) Bón phân làm tăng nồng độ ion kali (4) Kích thích cho rễ tiết ra nhiều axit abxixic | |||||||
A. | 1 và 2 | B. | 2 và 3 | C. | 1 và 3 | D. | 2 và 4 |
Câu trả lời của bạn
Đáp án C
Để tăng độ mở khí khổng của lá người ta thực hiện:
(1) Cho cây ra ngoài ánh sáng (vì khí khổng mở khi có ánh sáng)
(3) Bón phân làm tăng nồng độ ion kali (vì K+ là ion ảnh hưởng đến sự đóng mở khí khổng)
a. Sức trương nước của tế bào
b. Sự thay đổi nhiệt độ
c. Cường độ ánh sáng
d. Các xung thần kinh
Câu trả lời của bạn
Hiện tượng đóng mở khí khổng là ứng động không sinh trưởng.
Hiện tượng đóng mở khí khổng có cơ chế là sự thay đổi sức trương nước của tế bào.
a. Sự thay đổi cường độ ánh sáng
b. Sự tăng cường quá trình tổng hợp các chất hữu cơ của diệp lục
c. Thay đổi nồng độ ion K+ của không bào
d. Thay đổi vị trí của các bào quan trong tế bào
Câu trả lời của bạn
Sự thay đổi áp suất trương nước làm lá cây có cơ chế tương tự sự khép lá của cây trinh nữ
Sự thay đổi áp suất trương nước ở sự đóng mở khí khổng là do thay đổi nồng độ ion K+ trong tế bào. Khi nồng độ K+ thấp, tế bào khí khổng bị mất nước làm cho khí khổng khép lại và ngược lại.
A. Độ ẩm không khí không liên quan chặt chẽ với sự thoát hơi nước.
B. Độ ẩm không khí càng thấp, sự thoát hơi nước càng mạnh.
C. Độ ẩm không khí càng cao, sự thoát hơi nước càng mạnh.
D. Độ ẩm không khi càng thấp, sự thoát hơi nước càng yếu.
Câu trả lời của bạn
Độ ẩm không khí liên quan đến quá trình thoát hơi nước ở lá có độ ẩm không khí càng thấp, sự thoát hơi nước càng mạnh.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *