Trong bài học này các em được biết kiến thức về thoát hơi nước chính ở thực vật như: Vai trò của thoát hơi nước, các con đường thoát hơi nước ở lá, các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước từ đó áp dụng vào thực tiễn cân bằng nước và tưới tiêu cho cây trồng.
Thoát hơi nước là sự mất nước từ bề mặt lá qua hệ thống khí khổng là chủ yếu và một phần từ thân, cành...
Nhờ có thoát hơi nước ở lá, nước được cung cấp tới từng tế bào của cây.
Thoát hơi nước là động lực đầu trên của dòng mạch gỗ có vai trò: giúp vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá đến các bộ phận khác ở trên mặt đất của cây; tạo môi trường liên kết các bộ phận của cây; tạo độ cứng cho thực vật thân thảo.
Thoát hơi nước có tác dụng hạ nhiệt độ của lá vào những ngày nắng nóng đảm bảo cho các quá trình sinh lý xảy ra bình thường.
Thoát hơi nước giúp cho khí CO2 khuếch tán vào bên trong lá cung cấp cho quang hợp.
⇒ Mối liên quan giữa quá trình thoát hơi nước và quá trình quang hợp: Lá cây thoát hơi nước qua khí khổng tạo lực hút nước và tạo điều kiển để CO2 khuếch tán vào nước. Nước và CO2 được lấy vào lá là nguyên liệu để cây quang hợp.
Khí khổng gồm:
2 tế bào hình hạt đậu nằm cạnh nhau tạo thành lỗ khí, trong các tế bào này chứa hạt lục lạp, nhân và ti thể.
Thành bên trong của tế bào dày hơn thành bên ngoài của tế bào
Số lượng khí khổng ở mạt dưới của lá thường nhiều hơn ở mặt trên của lá
Thoát hơi nước qua khí khổng | Thoát hơi nước qua cutin trên biểu bì lá | |
Đặc điểm | Vận tốc lớn Được điều chỉnh bằng việc đóng mở khí khổng | Vận tốc nhỏ Không được điều chỉnh |
Cơ chế | Nước thoát ra khỏi lá chủ yếu qua khí khổng vì vậy cơ chế điều chỉnh quá trình thoát hơi nước chính là cơ chế điều chỉnh sự đóng- mở khí khổng + Khi no nước, thành mỏng của tế bào khí khổng căng ra làm cho thành dày cong theo → khí khổng mở. (Hình a) + Khi mất nước, thành mỏng hết căng và thành dày duỗi thẳng → khí khổng đóng lại. Khí khổng không bao giờ đóng hoàn toàn. (Hình b) |
|
Các tác nhân từ môi trường ảnh hưởng đến độ mở khí khổng sẽ ảnh hưởng đến sự thoát hơi nước:
Nước:
Điều kiện cung cấp nước càng cao sự hấp thụ nước càng mạnh, thoát hơi nước càng thuận lợi.
Độ ẩm không khí thấp dẫn tới thoát hơi nước càng mạnh.
Ánh sáng:
Ánh sáng làm tăng nhiệt độ của lá → khí khổng mở (điều chỉnh nhiệt độ) → tăng tốc độ thoát hơi nước.
Độ mở của khí khổng tăng từ sáng đến trưa và nhỏ nhất lúc chiều tối, ban đêm khí khổng vẫn hé mở.
Nhiệt độ: ảnh hưởng đến hoạt động hô hấp của rễ → rễ hấp thụ nhiều nước → thoát hơi nước nhiều
Ion khoáng: Các ion khoáng ảnh hưởng đến hàm lượng nước trong tế bào khí khổng → gây điều tiết độ mở của khí khổng (Ví dụ: ion K+ làm tăng lường nước trong tế bào khí khổng, tăng độ mở của khí khổng dẫn đến thoát hơi nước.)
Cân bằng nước được tính bằng sự so sánh lượng nước do rễ hút vào (A) và lượng nước thoát ra (B)
Khi A = B : mô của cây đủ nước à cây phát triển bình thường.
Khi A > B : mô của cây thừa nước à cây phát triển bình thường.
Khi A < B : mất cân bằng nước, lá héo, lâu ngày cây sẽ bị hư hại và cây chết
Cần tưới tiêu hợp lý cho cây:
Cơ sở khoa học:
Dựa vào đặc điểm di truyền pha sinh trưởng, phát triển của giống, loại cây
Dựa vào đặc điêmt cảu đất và điều kiện thời tiết
Nhu cầu nước của cây được chẩn đoán theo 1 số tiêu chí sinh lý: áp suất thẩm thấu, hàm lượng nước và sức hút nước của lá cây.
Qua bài học này các em cần:
Mô tả được cấu tạo của lá thích nghi với chức năng thoát hơi nước.
Trình bày được cơ chế điều tiết độ mở, đóng của khí khổng. Các tác nhân ảnh hưởng đến quá trình thoát nước.
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Bài 3 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Phát biểu nào sau đây sai?
I. Khi nồng độ ôxi trong đất giảm thì khả năng hút nước của cây sẽ giảm.
II. Khi sự chênh lệch giữa nồng độ dung dịch đất và dịch của tế bào rễ thấp, thì khả năng hút nước của cây sẽ yếu.
III. Khả năng hút nước của cây không phụ thuộc vào lực giữ nước của đất
IV. Bón phân hữu cơ góp phần chống hạn cho cây
Dưới bóng cây mát hơn dưới mái che bằng vật liệu xây dựng vì:
Ở một số cây (cây thường xuân - Hedera helix), mặt trên của lá không có khí khổng thì có sự thoát hơi nước qua mặt trên của lá hay không?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Bài 3để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 1 trang 19 SGK Sinh 11
Bài tập 2 trang 19 SGK Sinh 11
Bài tập 3 trang 19 SGK Sinh 11
Bài tập 4 trang 7 SBT Sinh học 11
Bài tập 9 trang 16 SBT Sinh học 11
Bài tập 13 trang 17 SBT Sinh học 11
Bài tập 1 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 2 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 3 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 4 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 5 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 1 trang 87 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 5 trang 90 SGK Sinh học 11 NC
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Sinh Học 11 DapAnHay
Phát biểu nào sau đây sai?
I. Khi nồng độ ôxi trong đất giảm thì khả năng hút nước của cây sẽ giảm.
II. Khi sự chênh lệch giữa nồng độ dung dịch đất và dịch của tế bào rễ thấp, thì khả năng hút nước của cây sẽ yếu.
III. Khả năng hút nước của cây không phụ thuộc vào lực giữ nước của đất
IV. Bón phân hữu cơ góp phần chống hạn cho cây
Dưới bóng cây mát hơn dưới mái che bằng vật liệu xây dựng vì:
Ở một số cây (cây thường xuân - Hedera helix), mặt trên của lá không có khí khổng thì có sự thoát hơi nước qua mặt trên của lá hay không?
Cây hấp thụ 1000g nước thì có khoảng bao nhiêu g nước bay hơi, bao nhiêu g nước được giữ lại?
Ý nào dưới đây không đúng khi nói về vai trò của sự thoát hơi nước qua lá?
Trong những lí do sau, có bao nhiêu lí do làm cho nhiệt độ trên bề mặt quá dưa chuột thường thấp hơn nhiệt độ không khí xung quanh 1 - 2 độ?
(I) Quá dưa chuột hấp thụ nhiệt tốt.
(II.) Vì khổi lượng quả dưa chuột lớn.
(III) Vì tỷ lệ diện tích thoát hơi nước so với thể tích của quả dưa chuột là rất lớn.
(IV) Vì hàm lượng nước cùa quà dưa chuột rất cao, khả năng điều hòa nhiệt độ tổt và khả năng thoát hơi nước cao
Phát biểu nào sau đây sai?
Cơ chế đỏng mở khí khổng là do
Phát biểu nào dưới đây không đúng về hiện tượng ứ giọt ở các thực vật?
Khi tế bào khí khổng no nước thì
Cây trong vườn và cây trên đồi, cây nào có cường độ thoát hơi nước qua cutin mạnh hơn ?
Năm 1859, Garô (Gareau) đã thiết kế một dụng cụ đo được lượng hơi nước thoát ra qua hai mặt lá. Sử dụng dụng cụ đó, ông đã đo được lượng hơi nước thoát ra qua hai mặt lá như bảng dưới đây.
KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM CỦA GARÔ
Tên cây
- Cây thược dược: (Dahliava riabilis)
- Cây đoạn: (Tilia sp.)
- Cây thường xuân: (Hedera helix)
a) Những số liệu nào trong bảng cho phép khẳng định, số lượng khí khổng có vai trò quan trọng trong sự thoát hơi nước của lá cây?
b) Số liệu về số lượng khí khổng và cường độ thoát hơi nước ở mặt trên của lá cây đoạn nói lên điều gì? Hãy giải thích.
Hãy giải thích những loài cây trong vườn và những loài cây trên đồi, cây nào có cường độ thoát hơi nước qua cutin mạnh hơn?
Hãy bố trí thí nghiệm để so sánh tốc độ thoát hơi nước ở hai mặt lá?
Nêu ý nghĩa của quá trình thoát hơi nước ở lá?
Hãy trình bày con đường thoát hơi nước và đặc điểm của chúng?
Nêu các cơ sở khoa học của việc tưới nước hợp lí cho cây trồng?
Hãy nêu đặc điểm cấu trúc của tế bào khí khổng trong mối liên quan đến cơ chế đóng mở của nó?
Hãy chọn phương án trả lời đúng. Quá trình thoát hơi nước của cây sẽ bị ngừng khi:
A. Đưa cây ra ngoài sáng.
B. Tưới nước cho cây.
C. Tưới nước mặn cho cây.
D. Đưa cây vào trong tối.
E. Bón phân cho cây.
TT | Các quá trình | Các con đường |
1 | Hấp thụ nước | |
2 | Vận chuyến nước | |
3 | Thoát hơi nước |
Sự thoát hơi nước qua lá có ý nghĩa gì đối với cây?
A. Làm cho không khí ấm và dịu mát, nhất là trong những ngày nắng nóng.
B. Làm cho cây dịu mát, không bị đốt cháy dưới ánh mặt trời.
C. Tạo ra sức hút để vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên lá.
D. Câu B và C.
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
a. Hàm lượng N trong tế bào khi khổng
b. Hàm lượng H2O trong tế bào khí khổng
c. Hàm lượng CO2 trong tế bào khí khổng
d. Hàm lượng O2 trong tế bào khí khổng
Câu trả lời của bạn
Tác nhân chủ yếu điều tiết độ mở của khí khổng là hàm lượng H2O trong tế bào khí khổng.
(1) Tạo ra lực hút phía trên để hút nước và chất khoáng từ rễ lên.
(2) Tạo điều kiện cho sự vận chuyển của các chất hữu cơ đi xuống rễ.
(3) Tạo điều kiện cho CO2 khuyếch tán vào lá cung cấp cho quang hợp.
(4) Giúp hạ nhiệt độ của lá cây vào những ngày nắng nóng.
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
Câu trả lời của bạn
Thoát hơi nước có những vai trò là:
- Là động lực đầu trên của dòng mạch gỗ
- Có tác dụng hạ nhiệt độ của lá vào những ngày nắng nóng
- Giúp cho khí CO2 khuếch tán vào bên trong lá cần cho quang hợp
a. Mái che ít bóng mát hơn.
b. Lá cây thoát hơi nước làm hạ nhiệt độ môi trường xung quanh.
c. Cây có khả năng hấp thụ nhiệt.
d. Cây tạo bóng mát.
Câu trả lời của bạn
Cây là vật sống còn mái che vật liệu là vật không sống.
Dưới bóng cây mát hơn mái che bằng vật liệu xây dựng vì có lá cây thoát hơi nước làm hạ nhiệt độ môi trường xung quanh.
I. Các ion khoáng II. Ánh sáng
III. Nhiệt độ IV. Gió V. Nước
a. 3
b. 2
c. 4
d. 5
Câu trả lời của bạn
Tất cả các nhân tố trên đều ảnh hưởng tới quá trình thoát hơi nước ở cây.
a. Làm cho không khí ẩm và dịu mát nhất là trong những ngày nắng nóng
b. Làm cho cây dịu mát không bị đốt cháy dưới ánh mặt trời
c. Tạo ra sức hút để vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên lá
d. Làm cho cây dịu mát không bị đốt cháy dưới ánh mặt trời và tạo ra sức hút để vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên lá
Câu trả lời của bạn
Sự thoát hơi nước qua lá làm cho cây dịu mát không bị đốt cháy dưới ánh mặt trời và tạo ra sức hút để vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên lá.
a. Khi lượng nước hập thụ vào bằng lượng nước thoát ra thì cây cân bằng nước.
b. Khi lượng nước hấp thụ vào lớn hơn lượng nước thoát ra thì cây chết.
c. Khi lượng nước hấp thụ vào nhỏ hơn lượng nước thoát ra thì cây mất cân bằng nước, lá héo.
d. Cân bằng nước được duy trì bởi tưới tiêu nước hợp lí: Tưới đủ lượng, đúng lúc, đúng cách.
Câu trả lời của bạn
Ý B sai, Khi lượng nước hấp thụ vào lớn hơn lượng nước thoát ra thì cây phát triển bình thường.
a. Qua khí khổng là chủ yếu và lớp cutin là thứ yếu
b. Qua khí khổng là thứ yếu và lớp cutin là chủ yếu
c. Qua lớp biểu bì là chủ yếu và qua lông hút là thứ yếu
d. Qua mạch gỗ là chủ yếu và qua mạch rây là thứ yếu
Câu trả lời của bạn
Thoát hơi nước qua lá qua 2 con đường: Qua khí khổng là chủ yếu và lớp cutin là thứ yếu
1. Mỗi khí khổng có hai tế bào bình hạt đậu xếp úp vào nhau.
2. Mồi tế bào của khí khổng có chứa rất nhiều lục lạp.
3. Tế bào khí khổng có vách dày mỏng không đều; thành trong sát lỗ khí dày hơn nhiều so với thành ngoài.
4. Các tế bào hạt đậu của khí khổng xếp gần tế bào nhu mô của lá.
Hai đặc điểm cấu tạo quan trọng nào phù hợp với chức năng đóng mở của khí khổng?
a. 1, 3
b. 2, 3
c. 1,2
d. 3,4
Câu trả lời của bạn
Mỗi khí khổng gồm hai tế bào bình hạt đậu xếp úp vào nhau; thành trong dày hơn rất nhiều so với thành ngoài. Cấu tạo này giúp khí khổng thực hiện được chức năng đóng mở của mình một cách dễ dàng.
a. 0,009 g/dm2/giờ.
b. 0,56 g/dm2/giờ.
c. 0,64 g/dm2/giờ.
d. 0,01 g/dm2/giờ.
Câu trả lời của bạn
Sử dụng công thức tính cường độ thoát hơi nước: khối lượng nước thoát ra/ diện tích/thời gian
Sử dụng công thức tính cường độ thoát hơi nước: khối lượng nước thoát ra/ diện tích/thời gian
Đổi đơn vị:
T = 15 phút = 0,25h
Cường độ thoát hơi nước là: 0,64 g/dm2/giờ
a. tương quan giữa lượng nước cây hấp thụ vào so với lượng nước thoát của cây.
b. tương quan giữa lượng nước tưới vào cho đất so với lượng nước thoát ra cho cây.
c. tương quan giữa lượng nước thoát ra so với lượng nước hút vào.
d. tương quan giữa lượng nước làm sản phẩm cho quang hợp so với lượng nước thải ra qua quang hợp.
Câu trả lời của bạn
Cân bằng nước là sự tương quan giữa lượng nước do rễ hút vào (A) và lượng nước thoát ra qua lá (B).
(1) Cây thoát hơi nước quá nhiều.
(2) Rễ cây hút nước quá ít.
(3) Cây hút nước ít hơn thoát hơi nước.
(4) Cây thoát nước ít hơn hút nước
a. 3
b. 2
c. 4
d. 1
Câu trả lời của bạn
Cây bị mất cân bằng nước khi lượng nước hút vào ít hơn lượng thoát ra
a. K+
b. Mg2+
c. Fe2+
d. Na+
Câu trả lời của bạn
Các ion khoáng ảnh hưởng đến hàm lượng nước trong tế bào khí khổng → gây điều tiết độ mở của khí khổng
Ion khoáng có tác dụng làm tăng quá trình thoát hơi nước là K+
a. Số lượng khí khổng
b. Sự đóng mở khí khổng
c. Độ dày của tầng cutin
d. Tuổi của lá
Câu trả lời của bạn
Sự thoát hơi nước phụ thuộc vào sự đóng mở của khí khổng.
a. Tuổi lá
b. Diện tích lá.
c. Độ dày của cutin
d. Cả A, B và C
Câu trả lời của bạn
Sự thoát hơi nước qua cutin có vận tốc nhỏ và không được điều chỉnh, phụ thuộc vào tuổi lá, diện tích lá; độ dày của cutin, …
a. không thay đổi.
b. càng yếu.
c. ngừng hẳn.
d. càng mạnh.
Câu trả lời của bạn
Độ ẩm không khí càng thấp, sự thoát hơi nước càng mạnh
a. càng lớn.
b. ngừng.
c. không thay đổi.
d. càng thấp.
Câu trả lời của bạn
Độ ẩm đất càng cao, sự hấp thụ nước càng lớn
a. nhiệt độ.
b. ánh sáng.
c. hàm lượng nước.
d. ion khoáng.
Câu trả lời của bạn
Tác nhân chủ yếu điều tiết độ mở khí khổng là hàm lượng nước. Nhân tố liên quan đến điều tiết độ mở khí khổng là: nhiệt độ, ánh sáng, ion khoáng.
a. Ứ giọt xuất hiện ở mọi loài thực vật.
b. Rễ hấp thụ nhiều nước và thoát hơi nước kém gây ra hiện tượng ứ giọt.
c. Ứ giọt xảy ra khi nhiệt độ không khí tương đối thấp.
d. Chất lỏng hình thành từ hiện tượng ứ giọt là nhựa cây.
Câu trả lời của bạn
Qua những đêm ẩm ướt vào buổi sáng thường có những giọt nước xuất hiện trên đầu tận cùng của lá (đặc biệt, thường thấy ở lá cây một lá mầm) → hiện tượng đó gọi là sự ứ giọt.
Ý A sai vì Ứ giọt xuất hiện ở một số loài thực vật (cây thân thảo).
Ý C sai vì Hiện tượng ứ giọt là khi không khí bão hòa hơi nước
Ý D sai vì Ứ giọt là những giọt nước được hình thành ở đầu tận cùng của lá chứ không phải là nhựa cây.
I. Lượng nước thừa trong tế bào lá thoát ra
II. Có sự bão hòa hơi nước trong không khí
III. Hơi nước thoát từ lá rơi lại trên phiến lá
IV. Lượng nước bị đẩy từ mạch gỗ của rễ lên lá, không thoát được thành hơi qua khí khổng đã ứ thành giọt ở mép lá
a. I, II.
b. I, III.
c. II, III.
d. II, IV.
Câu trả lời của bạn
Qua những đêm ẩm ướt vào buổi sáng thường có những giọt nước xuất hiện trên đầu tận cùng của lá (đặc biệt, thường thấy ở lá cây một lá mầm) → hiện tượng đó gọi là sự ứ giọt.
Nguyên nhân của hiện tượng ứ giọt là do:
+ Có sự bão hòa hơi nước trong không khí
+ Lượng nước bị đẩy từ mạch gỗ của rễ lên lá, không thoát được thành hơi qua khí khổng đã ứ thành giọt ở mép lá
1. Ở cây thân gỗ, áp suất rễ không đẩy được nước lên phần lá trên cao.
2. Cây bụi và thân thảo thường thấp, gần mặt đất dễ xảy ra bão hòa hơi nước vào ban đêm, nhất là khi trời lạnh.
3. Cây bụi và cây thân thảo thường thấp nên động lực áp suất rễ đủ đẩy nước đến mép phiến lá.
4. Cây bụi và cây thân thảo không có bó mạch gỗ nên lực thoát nước yếu dẩn đến hiện tượng ứ giọt xuất hiện.
a. 2, 4.
b. 2, 3, 4.
c. 1, 2. 3.
d. 2, 3.
Câu trả lời của bạn
Hiện tượng ứ giọt thường xảy ra ở điều kiện độ ẩm cao.
Hiện tượng ứ giọt chỉ xuất hiên ở cây thân thảo vì : các cây này thấp, gần mặt đất dễ xảy ra bão hòa hơi nước vào ban đêm nhất là khi trời lạnh và áp suất rễ đủ đẩy nước lên mép lá.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *