Trong bài học này các em được biết kiến thức về thoát hơi nước chính ở thực vật như: Vai trò của thoát hơi nước, các con đường thoát hơi nước ở lá, các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình thoát hơi nước từ đó áp dụng vào thực tiễn cân bằng nước và tưới tiêu cho cây trồng.
Thoát hơi nước là sự mất nước từ bề mặt lá qua hệ thống khí khổng là chủ yếu và một phần từ thân, cành...
Nhờ có thoát hơi nước ở lá, nước được cung cấp tới từng tế bào của cây.
Thoát hơi nước là động lực đầu trên của dòng mạch gỗ có vai trò: giúp vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá đến các bộ phận khác ở trên mặt đất của cây; tạo môi trường liên kết các bộ phận của cây; tạo độ cứng cho thực vật thân thảo.
Thoát hơi nước có tác dụng hạ nhiệt độ của lá vào những ngày nắng nóng đảm bảo cho các quá trình sinh lý xảy ra bình thường.
Thoát hơi nước giúp cho khí CO2 khuếch tán vào bên trong lá cung cấp cho quang hợp.
⇒ Mối liên quan giữa quá trình thoát hơi nước và quá trình quang hợp: Lá cây thoát hơi nước qua khí khổng tạo lực hút nước và tạo điều kiển để CO2 khuếch tán vào nước. Nước và CO2 được lấy vào lá là nguyên liệu để cây quang hợp.
Khí khổng gồm:
2 tế bào hình hạt đậu nằm cạnh nhau tạo thành lỗ khí, trong các tế bào này chứa hạt lục lạp, nhân và ti thể.
Thành bên trong của tế bào dày hơn thành bên ngoài của tế bào
Số lượng khí khổng ở mạt dưới của lá thường nhiều hơn ở mặt trên của lá
Thoát hơi nước qua khí khổng | Thoát hơi nước qua cutin trên biểu bì lá | |
Đặc điểm | Vận tốc lớn Được điều chỉnh bằng việc đóng mở khí khổng | Vận tốc nhỏ Không được điều chỉnh |
Cơ chế | Nước thoát ra khỏi lá chủ yếu qua khí khổng vì vậy cơ chế điều chỉnh quá trình thoát hơi nước chính là cơ chế điều chỉnh sự đóng- mở khí khổng + Khi no nước, thành mỏng của tế bào khí khổng căng ra làm cho thành dày cong theo → khí khổng mở. (Hình a) + Khi mất nước, thành mỏng hết căng và thành dày duỗi thẳng → khí khổng đóng lại. Khí khổng không bao giờ đóng hoàn toàn. (Hình b) |
|
Các tác nhân từ môi trường ảnh hưởng đến độ mở khí khổng sẽ ảnh hưởng đến sự thoát hơi nước:
Nước:
Điều kiện cung cấp nước càng cao sự hấp thụ nước càng mạnh, thoát hơi nước càng thuận lợi.
Độ ẩm không khí thấp dẫn tới thoát hơi nước càng mạnh.
Ánh sáng:
Ánh sáng làm tăng nhiệt độ của lá → khí khổng mở (điều chỉnh nhiệt độ) → tăng tốc độ thoát hơi nước.
Độ mở của khí khổng tăng từ sáng đến trưa và nhỏ nhất lúc chiều tối, ban đêm khí khổng vẫn hé mở.
Nhiệt độ: ảnh hưởng đến hoạt động hô hấp của rễ → rễ hấp thụ nhiều nước → thoát hơi nước nhiều
Ion khoáng: Các ion khoáng ảnh hưởng đến hàm lượng nước trong tế bào khí khổng → gây điều tiết độ mở của khí khổng (Ví dụ: ion K+ làm tăng lường nước trong tế bào khí khổng, tăng độ mở của khí khổng dẫn đến thoát hơi nước.)
Cân bằng nước được tính bằng sự so sánh lượng nước do rễ hút vào (A) và lượng nước thoát ra (B)
Khi A = B : mô của cây đủ nước à cây phát triển bình thường.
Khi A > B : mô của cây thừa nước à cây phát triển bình thường.
Khi A < B : mất cân bằng nước, lá héo, lâu ngày cây sẽ bị hư hại và cây chết
Cần tưới tiêu hợp lý cho cây:
Cơ sở khoa học:
Dựa vào đặc điểm di truyền pha sinh trưởng, phát triển của giống, loại cây
Dựa vào đặc điêmt cảu đất và điều kiện thời tiết
Nhu cầu nước của cây được chẩn đoán theo 1 số tiêu chí sinh lý: áp suất thẩm thấu, hàm lượng nước và sức hút nước của lá cây.
Qua bài học này các em cần:
Mô tả được cấu tạo của lá thích nghi với chức năng thoát hơi nước.
Trình bày được cơ chế điều tiết độ mở, đóng của khí khổng. Các tác nhân ảnh hưởng đến quá trình thoát nước.
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Bài 3 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Phát biểu nào sau đây sai?
I. Khi nồng độ ôxi trong đất giảm thì khả năng hút nước của cây sẽ giảm.
II. Khi sự chênh lệch giữa nồng độ dung dịch đất và dịch của tế bào rễ thấp, thì khả năng hút nước của cây sẽ yếu.
III. Khả năng hút nước của cây không phụ thuộc vào lực giữ nước của đất
IV. Bón phân hữu cơ góp phần chống hạn cho cây
Dưới bóng cây mát hơn dưới mái che bằng vật liệu xây dựng vì:
Ở một số cây (cây thường xuân - Hedera helix), mặt trên của lá không có khí khổng thì có sự thoát hơi nước qua mặt trên của lá hay không?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Bài 3để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 1 trang 19 SGK Sinh 11
Bài tập 2 trang 19 SGK Sinh 11
Bài tập 3 trang 19 SGK Sinh 11
Bài tập 4 trang 7 SBT Sinh học 11
Bài tập 9 trang 16 SBT Sinh học 11
Bài tập 13 trang 17 SBT Sinh học 11
Bài tập 1 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 2 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 3 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 4 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 5 trang 16 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 1 trang 87 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 5 trang 90 SGK Sinh học 11 NC
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Sinh Học 11 DapAnHay
Phát biểu nào sau đây sai?
I. Khi nồng độ ôxi trong đất giảm thì khả năng hút nước của cây sẽ giảm.
II. Khi sự chênh lệch giữa nồng độ dung dịch đất và dịch của tế bào rễ thấp, thì khả năng hút nước của cây sẽ yếu.
III. Khả năng hút nước của cây không phụ thuộc vào lực giữ nước của đất
IV. Bón phân hữu cơ góp phần chống hạn cho cây
Dưới bóng cây mát hơn dưới mái che bằng vật liệu xây dựng vì:
Ở một số cây (cây thường xuân - Hedera helix), mặt trên của lá không có khí khổng thì có sự thoát hơi nước qua mặt trên của lá hay không?
Cây hấp thụ 1000g nước thì có khoảng bao nhiêu g nước bay hơi, bao nhiêu g nước được giữ lại?
Ý nào dưới đây không đúng khi nói về vai trò của sự thoát hơi nước qua lá?
Trong những lí do sau, có bao nhiêu lí do làm cho nhiệt độ trên bề mặt quá dưa chuột thường thấp hơn nhiệt độ không khí xung quanh 1 - 2 độ?
(I) Quá dưa chuột hấp thụ nhiệt tốt.
(II.) Vì khổi lượng quả dưa chuột lớn.
(III) Vì tỷ lệ diện tích thoát hơi nước so với thể tích của quả dưa chuột là rất lớn.
(IV) Vì hàm lượng nước cùa quà dưa chuột rất cao, khả năng điều hòa nhiệt độ tổt và khả năng thoát hơi nước cao
Phát biểu nào sau đây sai?
Cơ chế đỏng mở khí khổng là do
Phát biểu nào dưới đây không đúng về hiện tượng ứ giọt ở các thực vật?
Khi tế bào khí khổng no nước thì
Cây trong vườn và cây trên đồi, cây nào có cường độ thoát hơi nước qua cutin mạnh hơn ?
Năm 1859, Garô (Gareau) đã thiết kế một dụng cụ đo được lượng hơi nước thoát ra qua hai mặt lá. Sử dụng dụng cụ đó, ông đã đo được lượng hơi nước thoát ra qua hai mặt lá như bảng dưới đây.
KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM CỦA GARÔ
Tên cây
- Cây thược dược: (Dahliava riabilis)
- Cây đoạn: (Tilia sp.)
- Cây thường xuân: (Hedera helix)
a) Những số liệu nào trong bảng cho phép khẳng định, số lượng khí khổng có vai trò quan trọng trong sự thoát hơi nước của lá cây?
b) Số liệu về số lượng khí khổng và cường độ thoát hơi nước ở mặt trên của lá cây đoạn nói lên điều gì? Hãy giải thích.
Hãy giải thích những loài cây trong vườn và những loài cây trên đồi, cây nào có cường độ thoát hơi nước qua cutin mạnh hơn?
Hãy bố trí thí nghiệm để so sánh tốc độ thoát hơi nước ở hai mặt lá?
Nêu ý nghĩa của quá trình thoát hơi nước ở lá?
Hãy trình bày con đường thoát hơi nước và đặc điểm của chúng?
Nêu các cơ sở khoa học của việc tưới nước hợp lí cho cây trồng?
Hãy nêu đặc điểm cấu trúc của tế bào khí khổng trong mối liên quan đến cơ chế đóng mở của nó?
Hãy chọn phương án trả lời đúng. Quá trình thoát hơi nước của cây sẽ bị ngừng khi:
A. Đưa cây ra ngoài sáng.
B. Tưới nước cho cây.
C. Tưới nước mặn cho cây.
D. Đưa cây vào trong tối.
E. Bón phân cho cây.
TT | Các quá trình | Các con đường |
1 | Hấp thụ nước | |
2 | Vận chuyến nước | |
3 | Thoát hơi nước |
Sự thoát hơi nước qua lá có ý nghĩa gì đối với cây?
A. Làm cho không khí ấm và dịu mát, nhất là trong những ngày nắng nóng.
B. Làm cho cây dịu mát, không bị đốt cháy dưới ánh mặt trời.
C. Tạo ra sức hút để vận chuyển nước và muối khoáng từ rễ lên lá.
D. Câu B và C.
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
A. Vì áp suất thẩm thấu của đất giảm
B. Vì áp suất thẩm thấu của rễ giảm
C. Vì áp suất thẩm thấu của đất tăng
D. Vì áp suất thẩm thấu của rễ tăng
Câu trả lời của bạn
Sau khi bón phân -> nồng độ chất tan trong đất tăng -> rễ cây khó hấp thụ nước.
A. Tạo cho các ion đi vào khí khổng.
B. Kích thích các bơm ion hoạt động.
C. Làm tăng sức trương nước trong tế bào khí khổng.
D. Làm cho các tế bào khí khổng tăng áp suất thẩm thấu.
Câu trả lời của bạn
Khi cây bị hạn, hàm lượng ABA trong tế bào khí khổng tăng có tác dụng: Kích thích các bơm ion hoạt động.
A. Giảm sức trương P
B. Mất cân bằng nước trong cây
C. Hút nước quá ít
D. Thoát nước quá nhiều
Câu trả lời của bạn
Cây héo là do mất cân bằng nước trong cây
A. Hút nước bằng thoát hơi nước
B. Hút nước ít hơn thoát hơi nước
C. Hút nước nhiều hơn thoát hơi nước
D. Có quan điểm khác
Câu trả lời của bạn
Cây đạt trạng thái cân bằng nước khi lượng nước hút vào bằng lượng thoát ra.
A. Hút nước quá ít
B. Thoát nước quá mạnh
C. Hút nước nhiều hơn thoát nước
D. Hút nước ít hơn thoát nước
Câu trả lời của bạn
Cây bị mất cân bằng nước khi lượng nước hút vào ít hơn lượng thoát ra.
Câu trả lời của bạn
Con đường qua bề mặt lá - qua cutin:
+ Vận tốc nhó, không được điều chinh.
+ Con đường này chu yếu xảy ra ở lá còn non. Ở lá già, lớp cutin dày, thoát hơi nước xáy ra chủ yếuở khí khống.
Câu trả lời của bạn
Do có rất nhiều khí khổng nên thoát hơi nước là quá trình tất yếu phải xảy ra: cứ 1000 g nước, cây chỉ sử dụng đế tạo chất khô từ 1 - 2 gam. Hầu hết số còn lại thoát hơi qua bề mtặt lá. Do vậy, một nhà sinh lý học gọi đó là “tai họa”. Thực chất quá trình thoát hơi nước có các ý nghĩa quan trọng sau đây:
- Tạo một lực hút nước, một sự chênh lệch về thế nước theo chiều hướng giảm dần từ rễ lên lá và nước có thể chuyển tư rề lên lá một cách dễ dàng, gọi là động lực phía trên của quá trình vận chuyển nước.
- Làm nhiệt độ bề mặt lá giảm xuống.
- Khí khổng mở và đồng thời với hơi nước thoát ra, dònig khí CO2 sẽ đi từ không khí vào lá, đảm bảo cho quá trình quang hợp thực hiện một cách bình thường.
- Tạo trạng thái hơi thiếu hụt nước của mô, giúp quá trình trao đổi chất xảy ra mãnh liệt hơn. Các quá trình quang hợp hiô hấp tiến hành thuận lợi nhất khi chất nguyên sinh hơi thiếu nước.
- Giúp cho chất hữu cơ được cô đặc từ quá trình quang hợp.
A. Cây thừa nước và được sử dụng đến khi có sự bão hoà nước trong cây.
B. Xảy ra khi cây luôn luôn được bão hoà nước.
C. Tương quan về tỷ lệ hút nước và thoát hơi nước dẫn đến bão hoà nước trong cây.
D. Cây thiếu nước được bù lại do quá trình hút nước.
Câu trả lời của bạn
Tương quan về tỷ lệ hút nước và thoát hơi nước dẫn đến bão hòa nước trong cây.
Câu trả lời của bạn
Mỗi khí khổng gồm hai tế bào hình hạt đậu úp vào nhau. Đó là những tế bào sống, chứa rất nhiều lục lạp, mỗi tế bào có vách dày không đồng đều, phần trong vách dày, phần ngoài móng.
Do vậy, khi các tế bào này trương nước, vách phía ngoài giãn nở nhiều hơn vách phía trong, làm độ cong của tê bào tăng và khe mở rộng ra. Ngược lại lúc tê bào không trương nước, khe nhỏ hoặc đóng lại
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
a. Mở quang chủ động:
b. Đóng thủy chủ động:
c. Đóng và mở thủy bị động:
Câu trả lời của bạn
Quá trình thoát hơi nước qua bộ lá về cơ bản giống như quá trình bốc hơi nước từ các bề mặt thoáng trong tự nhiên. Trong các điều kiện của môi trường thì ánh sáng, nhiệt độ, gió là nhíng nhân tố có ảnh hưởng rõ nhất đến quá trình thoát hơi nước. Cưíng độ ánh sáng càng cao thì không khí càng bị đốt nóng và khô do đó sức thoát hơi nước của cây càng mạnh.
Gió thường làm thoát hơi nước manh thòm (lo mang đi từ mặt lá các lớp không khí âm và thê bàng lớp không khí khò hơn. Dặc biệt, gió lào khô nóng mùa hè thường lam cho cây bị mất nước rất mau và có thê bị héo ngay cá lúc đất còn â m.
Điều kiện nhiệt độ có tác dụng rát nhiêu mặt đến quá trình thoat hơi nước như anh hương đốn độ hụt no hơi nước cua không khí, đến hệ sô khuếch tán cua hơi nước, đôn tính thâm cúa tẽ bao.. Nói chung nhiệt độ tăng, cây thoát hơi nước càng mạnh.
Chế độ phân bón cũng ánh hưởng rõ rệt đối với quá trình thoát hơi nước. Chẳng hạn lúc thiếu kali, do lực giữ nước của cây bị giảm nèn cường độ thoát hơi nước thường tăng mạnh. Lúc có nhiều clo tror.g môi trường, quá trình thoát hơi nước thường bị ức chế. Nói chung, phân bón là một nhàn tô có tác dụng làm cây sử dụng nước một cách tiết kiệm hơn, có hiệu quá hơn. Các nguyên tố vi lượng (Mr., Mo, B, Co, Cu...) cũng thường có ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình trao đối nước của cây. Lúc được bón đầy đủ các loại phân náy. khả năng giữ nước của nó được tăng cao, cây bị mất ít nước hơn trong những lúc hạn hán.
+ Lượng co2 giám, pll kiềm, tinh bột biến thành đường, á’- suất thẩm thấu tế bào khí khống tàng, tê bào trương nước, khí khống mở và thoát hơi nước.
+ Lượng co2 tàng, pll axit, đường biến thành tinh bột, áp suất thấm thấu tê bào khí khổng giảm, tê bèo mất sức trương nước, khí khổng đóng và ngừng thoát hơi nước.
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
I. Quá trình thoát hơi nước ở lá chủ yếu được thực hiện qua lớp vỏ cutin.
II. Quá trình thoát hơi nước ở mặt dưới của lá diễn ra mạnh hơn so với mặt trên.
III. Vào những ngày trời nắng, nóng, lượng hơi nước thoát ra ở lá nhiều hơn.
IV. Quá trình thoát hơi nước ở lá diễn ra mạnh nhất vào ban đêm.
A. 4
B. 3
C. 2
D. 1
Câu trả lời của bạn
C
Đáp án C
I Sai. Chủ yếu qua khí khổng.
II Đúng. Mặt dưới lá có nhiều tế bào khí khổng hơn.
III Đúng.
IV Sai. Khí khổng mở khi cây được chiếu sáng, độ mở của khí khổng tăng từ sáng đến trưa và nhỏ nhất lúc chiều tối, ban đêm hé mở. Thoát hơi nước diễn ra mạnh nhất vào ban ngày.
Câu trả lời của bạn
Vì: Khi nhiệt độ thấp
=> trong điều kiện quá trình hút nước được ít và thoát hợ nước nhiều thì cây rụng lá để giảm bớt quá trình thoát hơi nước
A. khoảng 30 gam nước
B. khoảng 50 gam nước
C. khoảng 98 gam nước
D. khoảng 10 gam nước
Câu trả lời của bạn
C
Đáp án C
Khoảng 98% lượng nước mà rễ cây hấp thụ bị thải ra qua con đường thoát hơi nước. Chỉ có 2% còn lại được cây sử dụng để tạo môi trường cho các hoạt động sống.
Câu trả lời của bạn
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *