Trong bài này các em được học về các dòng vận chuyển vật chất trong cây, cụ thể là dòng mạch rây và dòng mạch gỗ, tìm hiểu về cấu tạo, thành phần và các động lực đẩy của hai dòng vận chuyển này
Khái niệm: Dòng mạch gỗ (còn gọi là Xilem hay dòng đi lên): vận chuyển nước và ion khoáng từ đất vào mạch gỗ của rễ và tiếp tục dâng lên theo mạch gỗ trong thân để lan tỏa đến lá và các phần khác của cây.
Đặc điểm: vận chuyển ngược chiều trọng lực và có lực cản thấp
Tế bào mạch gỗ gồm các tế bào chết, có 2 loại là: quản bào và mạch ống.
Hình thái cấu tạo:
Quản bào là các tế bào dài hình con chỉ suốt, xếp thành hàng thẳng đứng và gối đầu lên nhau
Tế bào mạch ống: chỉ có ở thực vật hạt kín và một số hạt trần, là các tế bào ngắn, có vách 2 đầu đục lỗ
Đặc điểm cấu tạo
Tế bào không có màng và bào quan tạo nên các tế bào rỗng → làm cho lực cản dòng chất thấp.
Vách thứ cấp được linhin hóa bền vững chắc → giúp chịu được áp suất nước
Vách sơ cấp mỏng và thủng lỗ → giúp dòng chất được vậ chuyển qua các tế bào
Các tế bào cùng loại nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên lá để dòng mạch gỗ di chuyển bên trong.
Cách sắp xếp của quản bào và mạch ống:
Các tế bào cùng loại nối với nhau theo cách đầu của tế bào này gắn vào đầu của tế bào kia tạo thành những ống dài từ rễ lên lá
Các tế bào khác loại nối với nhau theo cách: lỗ bên của tế bào này ghép sít vào lỗ bên của tế bào khác tạo nên các cặp lỗ là con đường vận chuyển ngang
Chủ yếu là nước và ion khoáng. Ngoài ra còn có các chất hữu cơ được tổng hợp từ rễ (axit amin, amit, vitamin, hoocmon...)
Là sự phối hợp của 3 lực:
⇒ Áp lực sinh ra do hoạt động trao đổi chất ở rễ đẩy nước lên cao
⇒ Tế bào khí khổng thoát hơi nước vào không khí dẫn tới các tế bào này bị mất nước do đó nó sẽ hút nước của các tế bào lân cận để bù đắp vào, dần suất hiện lực hút nước từ lá đến tận rễ
Do giữa các phân tử nước tồn lại 1 lực liên kết hidro yếu → tạo thành 1 chuỗi liên tục các phân tử nước kéo theo nhau đi lên
Mạch rây gồm các tế bào sống là ống rây và tế bào kèm.
Hình thái cấu tạo:
Tế bào ống rây: là các tế bào chuyên hóa cao cho sự vận chuyển các chất với đặc điểm không nhân, ít bào quan, chất nguyên sinh còn lại là các sợi mảnh
Nhiệm vụ: tham gia trực tiếp vận chuyển dịch mạch rây
Tế bào kèm: là các tế bào nằm cạnh tế bào ống rây với đặc điêm nhân to, nhiều ti thể, chất nguyên sinh đặc, không bào nhỏ
Nhiệm vụ: cung cấp năng lượng cho các tế bào ống rây
Cách sắp xếp của các tế bào ống rây và tế bào kèm
Các tế bào ống rây nối với nhau qua các bản rây tạo thành ống xuyên suất từ các tế bào quang hợp tới cơ quan dự trữ
Các tế bào kèm nằm sát, xung quanh các tế bào ống rây
Chủ yếu là đường saccarozơ (chiếm 95%) và các chất khác như: các axít amin, hoocmon thực vật, một số hợp chất hữu cơ khác (như ATP), một số ion khoáng được sử dụng lại, đặc biệt rất nhiều kali.
Động lực của dòng mạch rây là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn (lá- nơi saccarozo được tạo thành) có áp suất thẩm thấu cao và cơ quan chứa (rễ, củ, quả - nơi saccarozo được dự trữ hoặc sử dụng) có áp suất thẩm thấu thấp
So sánh mạch gỗ và mạch rây thông qua các tiêu chí: Cấu tạo, thành phần và động lực?
Tiêu chí so sánh | Mạch gỗ | Mạch rây |
Cấu tạo | Là những tế bào chết. Thành tế bào có chứa linhin. Các tế bào nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên lá. | Là những tế bào sống. Các ống rây nối đầu với nhau thành ống dài đi từ lá xuống rễ. |
Thành phần dịch | Nước, muối khoáng được hấp thụ ở rễ và các chất hữu cơ được tổng hợp ở rễ | Là các sản phẩm đổng hóa ở lá:
|
Động lực | Là sự phối hợp của 3 lực :
| Là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn và cơ quan chứa. |
Sau khi học xong bài này các em cần:
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Bài 2 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Dịch mạch rây di chuyển như thế nào trong cây?
Nước được vận chuyển trong thân theo mạch gỗ từ dưới lên, do nguyên nhân nào?
Hiện tượng ứ giọt chỉ xảy ra ở những loại cây nào?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Bài 2để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 1 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 2 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 3 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 4 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 3 trang 11 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 3 trang 6 SBT Sinh học 11
Bài tập 2 trang 13 SBT Sinh học 11
Bài tập 1 trang 16 SBT Sinh học 11
Bài tập 12 trang 19 SBT Sinh học 11
Bài tập 13 trang 19 SBT Sinh học 11
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Sinh Học 11 DapAnHay
Dịch mạch rây di chuyển như thế nào trong cây?
Nước được vận chuyển trong thân theo mạch gỗ từ dưới lên, do nguyên nhân nào?
Hiện tượng ứ giọt chỉ xảy ra ở những loại cây nào?
Quá trình vận chuyển nước qua lớp tế bào sống của rễ và của lá xảy ra nhờ:
Quá trình vận chuyển nước xảy ra qua các con đường nào?
Loại mạch dẫn nào sau đây làm nhiệm vụ dẫn nước và muối khoáng từ rễ lên lá?
Các phân tử H2O cỏ khả năng liên kết với nhau thành một dòng liên tục trong mạch dẫn của cây. Nguyên nhân là vì
Quá trình vận chuyển nước từ rễ lên lá không có sự tham gia của lực nào sau đây?
Lực đóng vai trò chính cho quá trình vận chuyển nước từ rễ lên lá là lực nào sau đây?
Dịch mạch rây có thành phần chủ yếu là
Chứng minh cấu tạo của mạch gỗ thích nghi với chức năng vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá.
Động lực nào giúp dòng nước và các ion khoáng di chuyển được từ rễ lên lá ở những cây gỗ cao lớn hàng chục mét?
Nếu một ống mạch gỗ bị tắc, dòng nhựa nguyên trong ống đó có thế tiếp tục đi lên được không? Vì sao?
Động lực nào đẩy được dòng mạch rây đi từ lá đến rễ và các cơ quan khác?
Quan sát hình dưới đây, cho biết có bao nhiêu con đường hấp thụ nước từ đất vào mạch gỗ? Mô tả mỗi con đường. Hãy nêu vị trí và vai trò của vòng đai Caspari?
Hãy mô tả con đường vận chuyển nước, chất kháng hòa tan và chất hữu cơ trong cây. Vẽ hình minh họa?
Thế nước của cơ quan nào trong cây là thấp nhất?
A. Các lông hút ở rễ.
B. Các mạch gỗ ở thân.
C. Lá cây.
D. Cành cây.
Nơi nước và chất khoáng hoà tan phải đi qua trước khi vào mạch gỗ của rễ là
A. khí khống. B. tế bào biểu bì.
C. tế bào nội bì. D. tế bào nhu mô vỏ.
E. tế bào lông hút
Trong trường hợp nào sau đây các tế bào bị trương nước?
A. Đưa cây ra ngoài sáng B. Bón phân cho cây.
C. Tưới nước cho cây. D. Đưa cây vào trong tối.
E. Tưởi nước mặn cho cây.
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
a. nước và vitamin
b. các ion khoáng và chất hữu cơ
c. nước và các ion khoáng
d. nước và các chất hữu cơ
Câu trả lời của bạn
Dòng mạch gỗ của cây hạt kín có thành phần chủ yếu là nước và các ion khoáng.
a. Áp suất rễ
b. Quá trình thoát hơi nước ở lá
c. Lực liên kết giữa các phân tử nước và giữa cột nước với thành mạch
d. Nồng độ dịch vận chuyển
Câu trả lời của bạn
Nồng độ dịch vận chuyển không phải là động lực vận chuyển nước từ rễ đến lá
(1) Lực đẩy của rễ có được là do quá trình hấp thụ nước.
(2) Nhờ lực lực đẩy của rễ nước được vận chuyển từ rễ lên lá.
(3) Hiện tượng ứ giọt là một thực nghiệm chứng minh lực đẩy của rễ.
(4) Lực hút của lá đảm bảo cho dòng mạch gỗ được vận chuyển liên tục trong cây.
Theo em, trong các ý kiến của bạn Sơn có bao nhiêu phát biểu đúng?
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
Câu trả lời của bạn
Các phát biểu đúng: 3, 4
(1) Các quản bào. (2) Mạch gỗ.
(3) Tế bào kèm. (4) Mạch ống. (5) ống rây.
a. 1
b. 2
c. 3
d. 4
Câu trả lời của bạn
Mạch gỗ được cấu tạo bởi các tế bào chết, có 2 loại là: quản bào và mạch ống
a. tế bào mô giậu
b. tế bào lông hút
c. mạch ống
d. tế bào biểu bì
Câu trả lời của bạn
Mạch gỗ được cấu tạo bởi các tế bào chết, có 2 loại là: quản bào và mạch ống
a. nước
b. các hợp chất hữu cơ tổng hợp ở rễ
c. các ion khoáng
d. nước và các ion khoáng
Câu trả lời của bạn
Thành phần chủ yếu của dịch mạch gỗ là nước và các ion khoáng.
a. các tế bào sống
b. các tế bào chết
c. các tế bào non
d. các tế bào già
Câu trả lời của bạn
Mạch rây gồm các tế bào sống là ống rây và tế bào kèm
a. Các quản bào và ống rây
b. Mạch gỗ và tế bào kèm
c. Ống rây và mạch gỗ
d. Ống rây và tế bào kèm
Câu trả lời của bạn
Mạch rây gồm các tế bào sống là ống rây và tế bào kèm
a. Ống rây và tế bào kèm
b. Quản bào và tế bào kèm
c. Ống rây và quản bào
d. Quản bào và mạch ống
Câu trả lời của bạn
Mạch gỗ được cấu tạo bởi các tế bào chết, có 2 loại là: quản bào và mạch ống
1. Tạo dòng di chuyển chậm của các chất.
2. Dễ dàng kiểm soát, phân phối các chất.
3. Các tế bào này sẽ không hút nước và ion khoáng của những tế bào bên cạnh.
4. Bảo vệ ống dẫn trước áp lực sinh ra do lực hút từ sự thoát hơi nước ở lá.
a. 4
b. 3
c. 1
d. 2
Câu trả lời của bạn
Dòng mạch rây (dòng đi xuống): vận chuyển các chất hữu cơ được quang hợp từ lá đến nơi cần sử dụng hoặc dự trữ trong rễ, hạt, củ, quả …
Các tế bào mạch rây mang chức năng tạo dòng vận chuyển các chất hữu cơ, phù hợp với việc trao đổi chất dinh dưỡng một cách chậm ở các tế bào lân cận đến khắp cơ thể để nuôi sống cây
a. qua các kẽ gian bào
b. qua thành tế bào
c. qua mạch cây
d. qua chất nguyên sinh và không bào
Câu trả lời của bạn
Dòng nước và ion khoáng đi từ đất vào mạch gỗ của rễ theo 2 con đường: gian bào và tế bào chất.
Mạch dây vận chuyển chất hữu cơ.
a. Sức hút của trọng lực.
b. Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa các tế bào sản xuất và tiêu thụ saccaro.
c. Sự chênh lệch nồng độ giữa các tế bào phần vỏ và phần ruột.
d. Lực liên kết giữa dòng chất lỏng với thành mạch.
Câu trả lời của bạn
Mạch libe vận chuyển các chất hữu cơ từ cơ quan tổng hợp (lá) tới các cơ quan dự trữ. Động lực chủ yếu của mạch libe là sự chênh lệch nồng độ giữa các tế bào sản xuất và tiêu thụ saccaro
a. Vận chuyển trong mạch gỗ là chủ động, còn trong mạch rây là bị động.
b. Dòng mạch gỗ luôn vận chuyển các chất vô cơ, dòng mạch rây luôn vận chuyển các chất hữu cơ.
c. Mạch gỗ vận chuyển đường glucôzơ, mạch rây vận chuyển chất hữu cơ khác.
d. Mạch gỗ vận chuyển các chất từ rễ lên lá, mạch rây thì vận chuyển các chất từ lá xuống rễ.
Câu trả lời của bạn
Hệ mạch gỗ là các tế bào chết, rỗng, còn hệ mạch rây là các tế bào sống
Ý A sai vì vận chuyển trong mạch rây là chủ động
Ý B sai vì dòng mạch gỗ cũng có thể mang theo các chất hữu cơ, đó là các chất được rễ tổng hợp vận chuyển lên cho thân cây, lá cây. Ngoài ra, ở những cây như củ cải đường, đến giai đoạn ra hoa thì chất dinh dưỡng được vận chuyển từ củ theo mạch gỗ lên để nuôi hoa, hạt.
Ý C sai vì mạch gỗ chủ yếu vận chuyển nước và ion khoáng, hầu như không vận chuyển đường glucôzơ.
1. Giảm lượng dinh dưỡng và nước để nuôi các tế bào này.
2. Giảm lực cản khi vận chuyển dòng mạch gỗ ngược chiều trọng lực.
3. Các tế bào này sẽ không hút nước và ion khoáng của những tế bào bên cạnh.
4. Thành của các tế bào này dày giúp bảo vệ ống dẫn trước áp lực sinh ra do lực hút từ sự thoát hơi nước ở lá.
a. 4
b. 3
c. 1
d. 2
Câu trả lời của bạn
Dòng mạch gỗ (Xilem - dòng đi lên): vận chuyển nước và ion khoáng từ đất vào mạch gỗ của rễ và tiếp tục dâng lên theo mạch gỗ trong thân để lan tỏa đến lá và các phần khác của cây.
Mạch gỗ là các tế bào chết có tác dụng giảm lực cản của dòng nước khi vận chuyển dòng mạch gỗ ngược chiều trọng lực. Đồng thời thành của các tế bào này dày giúp bảo vệ ống dẫn trước áp lực sinh ra do lực hút từ sự thoát hơi nước ở lá.
Chọn d
a. Lực liên kết trong dung dịch keo của chất nguyên sinh.
b. Lực hút của lá do quá trình thoát hơi nước.
c. Lực đẩy của rễ do áp suất rễ
d. Lực hút của lá do quá trình thoát hơi nước và lực đẩy của rễ do áp suất rễ.
Câu trả lời của bạn
Nước được vận chuyển trong thân theo mạch gỗ từ dưới lên, do sự phối hợp của 3 lực: lực đẩy của rễ do áp suất rễ; lực hút do thoát hơi nước ở lá và lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và lực bám với thành mạch gỗ
a. Nhựa do rễ đẩy từ mạch gỗ của rễ lên mạch gỗ ở thân.
b. Nước từ khoảng gian bào tràn ra.
c. Nước được rễ đẩy lên phần trễn bị tràn ra.
d. Nhựa rỉ ra từ các tế bào bị dập nát.
Câu trả lời của bạn
Hiện tượng ứ giọt xảy ra khi không có sự thoát hơi nước ở lá hoặc thoát hơi nước yếu.
Áp suất rễ được thể hiện qua hiện tượng ứ giọt và rỉ nhựa, nước được rễ đẩy lên.
= > Nhựa do rễ đẩy từ mạch gỗ của rễ, lên mạch gỗ ở thân.
Chọn a
a. Gồm những tế bào chết.
b. Thành tế bào được linhin hóa.
c. Đầu của tế bào này gắn với đầu của tế bào kia thành những ống dài từ rễ lên lá.
d. Cả A, B và C.
Câu trả lời của bạn
Mạch gỗ có các đặc điểm: Gồm những tế bào chết; thành tế bào được linhin hóa; đầu của tế bào này gắn với đầu của tế bào kia thành những ống dài từ rễ lên lá.
a. nước và các ion khoáng.
b. các chất dự trữ.
c. glucozơ và tinh bột.
d. các chất hữu cơ.
Câu trả lời của bạn
Thành phần chủ yếu của dịch mạch gỗ là nước và các ion khoáng.
Câu trả lời của bạn
Nước được vận chuyển 1 chiều từ rễ lễn lá chủ yếu thông qua mạch gỗ, tuy nhiên nước có thể di chuyển xuống dưới trong mạch rây hoặc có thể di chuyển ngang từ mạch gỗ sang mạch rây và ngược lại.
a. Gồm các tế bào chết.
b. Gồm các tế bào sống nối thông với nhau.
c. Gồm các tế bào sống và các tế bào chết xen kẽ nhau.
d. Gồm nhiều lớp tế bào có vách dày.
Câu trả lời của bạn
Khác với mạch libe, mạch gỗ được cấu tạo bởi các tế bào chết, có 2 loại là: quản bào và mạch ống.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *