Trong bài này các em được học về các dòng vận chuyển vật chất trong cây, cụ thể là dòng mạch rây và dòng mạch gỗ, tìm hiểu về cấu tạo, thành phần và các động lực đẩy của hai dòng vận chuyển này
Khái niệm: Dòng mạch gỗ (còn gọi là Xilem hay dòng đi lên): vận chuyển nước và ion khoáng từ đất vào mạch gỗ của rễ và tiếp tục dâng lên theo mạch gỗ trong thân để lan tỏa đến lá và các phần khác của cây.
Đặc điểm: vận chuyển ngược chiều trọng lực và có lực cản thấp
Tế bào mạch gỗ gồm các tế bào chết, có 2 loại là: quản bào và mạch ống.
Hình thái cấu tạo:
Quản bào là các tế bào dài hình con chỉ suốt, xếp thành hàng thẳng đứng và gối đầu lên nhau
Tế bào mạch ống: chỉ có ở thực vật hạt kín và một số hạt trần, là các tế bào ngắn, có vách 2 đầu đục lỗ
Đặc điểm cấu tạo
Tế bào không có màng và bào quan tạo nên các tế bào rỗng → làm cho lực cản dòng chất thấp.
Vách thứ cấp được linhin hóa bền vững chắc → giúp chịu được áp suất nước
Vách sơ cấp mỏng và thủng lỗ → giúp dòng chất được vậ chuyển qua các tế bào
Các tế bào cùng loại nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên lá để dòng mạch gỗ di chuyển bên trong.
Cách sắp xếp của quản bào và mạch ống:
Các tế bào cùng loại nối với nhau theo cách đầu của tế bào này gắn vào đầu của tế bào kia tạo thành những ống dài từ rễ lên lá
Các tế bào khác loại nối với nhau theo cách: lỗ bên của tế bào này ghép sít vào lỗ bên của tế bào khác tạo nên các cặp lỗ là con đường vận chuyển ngang
Chủ yếu là nước và ion khoáng. Ngoài ra còn có các chất hữu cơ được tổng hợp từ rễ (axit amin, amit, vitamin, hoocmon...)
Là sự phối hợp của 3 lực:
⇒ Áp lực sinh ra do hoạt động trao đổi chất ở rễ đẩy nước lên cao
⇒ Tế bào khí khổng thoát hơi nước vào không khí dẫn tới các tế bào này bị mất nước do đó nó sẽ hút nước của các tế bào lân cận để bù đắp vào, dần suất hiện lực hút nước từ lá đến tận rễ
Do giữa các phân tử nước tồn lại 1 lực liên kết hidro yếu → tạo thành 1 chuỗi liên tục các phân tử nước kéo theo nhau đi lên
Mạch rây gồm các tế bào sống là ống rây và tế bào kèm.
Hình thái cấu tạo:
Tế bào ống rây: là các tế bào chuyên hóa cao cho sự vận chuyển các chất với đặc điểm không nhân, ít bào quan, chất nguyên sinh còn lại là các sợi mảnh
Nhiệm vụ: tham gia trực tiếp vận chuyển dịch mạch rây
Tế bào kèm: là các tế bào nằm cạnh tế bào ống rây với đặc điêm nhân to, nhiều ti thể, chất nguyên sinh đặc, không bào nhỏ
Nhiệm vụ: cung cấp năng lượng cho các tế bào ống rây
Cách sắp xếp của các tế bào ống rây và tế bào kèm
Các tế bào ống rây nối với nhau qua các bản rây tạo thành ống xuyên suất từ các tế bào quang hợp tới cơ quan dự trữ
Các tế bào kèm nằm sát, xung quanh các tế bào ống rây
Chủ yếu là đường saccarozơ (chiếm 95%) và các chất khác như: các axít amin, hoocmon thực vật, một số hợp chất hữu cơ khác (như ATP), một số ion khoáng được sử dụng lại, đặc biệt rất nhiều kali.
Động lực của dòng mạch rây là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn (lá- nơi saccarozo được tạo thành) có áp suất thẩm thấu cao và cơ quan chứa (rễ, củ, quả - nơi saccarozo được dự trữ hoặc sử dụng) có áp suất thẩm thấu thấp
So sánh mạch gỗ và mạch rây thông qua các tiêu chí: Cấu tạo, thành phần và động lực?
Tiêu chí so sánh | Mạch gỗ | Mạch rây |
Cấu tạo | Là những tế bào chết. Thành tế bào có chứa linhin. Các tế bào nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên lá. | Là những tế bào sống. Các ống rây nối đầu với nhau thành ống dài đi từ lá xuống rễ. |
Thành phần dịch | Nước, muối khoáng được hấp thụ ở rễ và các chất hữu cơ được tổng hợp ở rễ | Là các sản phẩm đổng hóa ở lá:
|
Động lực | Là sự phối hợp của 3 lực :
| Là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn và cơ quan chứa. |
Sau khi học xong bài này các em cần:
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Bài 2 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Dịch mạch rây di chuyển như thế nào trong cây?
Nước được vận chuyển trong thân theo mạch gỗ từ dưới lên, do nguyên nhân nào?
Hiện tượng ứ giọt chỉ xảy ra ở những loại cây nào?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Bài 2để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 1 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 2 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 3 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 4 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 3 trang 11 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 3 trang 6 SBT Sinh học 11
Bài tập 2 trang 13 SBT Sinh học 11
Bài tập 1 trang 16 SBT Sinh học 11
Bài tập 12 trang 19 SBT Sinh học 11
Bài tập 13 trang 19 SBT Sinh học 11
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Sinh Học 11 DapAnHay
Dịch mạch rây di chuyển như thế nào trong cây?
Nước được vận chuyển trong thân theo mạch gỗ từ dưới lên, do nguyên nhân nào?
Hiện tượng ứ giọt chỉ xảy ra ở những loại cây nào?
Quá trình vận chuyển nước qua lớp tế bào sống của rễ và của lá xảy ra nhờ:
Quá trình vận chuyển nước xảy ra qua các con đường nào?
Loại mạch dẫn nào sau đây làm nhiệm vụ dẫn nước và muối khoáng từ rễ lên lá?
Các phân tử H2O cỏ khả năng liên kết với nhau thành một dòng liên tục trong mạch dẫn của cây. Nguyên nhân là vì
Quá trình vận chuyển nước từ rễ lên lá không có sự tham gia của lực nào sau đây?
Lực đóng vai trò chính cho quá trình vận chuyển nước từ rễ lên lá là lực nào sau đây?
Dịch mạch rây có thành phần chủ yếu là
Chứng minh cấu tạo của mạch gỗ thích nghi với chức năng vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá.
Động lực nào giúp dòng nước và các ion khoáng di chuyển được từ rễ lên lá ở những cây gỗ cao lớn hàng chục mét?
Nếu một ống mạch gỗ bị tắc, dòng nhựa nguyên trong ống đó có thế tiếp tục đi lên được không? Vì sao?
Động lực nào đẩy được dòng mạch rây đi từ lá đến rễ và các cơ quan khác?
Quan sát hình dưới đây, cho biết có bao nhiêu con đường hấp thụ nước từ đất vào mạch gỗ? Mô tả mỗi con đường. Hãy nêu vị trí và vai trò của vòng đai Caspari?
Hãy mô tả con đường vận chuyển nước, chất kháng hòa tan và chất hữu cơ trong cây. Vẽ hình minh họa?
Thế nước của cơ quan nào trong cây là thấp nhất?
A. Các lông hút ở rễ.
B. Các mạch gỗ ở thân.
C. Lá cây.
D. Cành cây.
Nơi nước và chất khoáng hoà tan phải đi qua trước khi vào mạch gỗ của rễ là
A. khí khống. B. tế bào biểu bì.
C. tế bào nội bì. D. tế bào nhu mô vỏ.
E. tế bào lông hút
Trong trường hợp nào sau đây các tế bào bị trương nước?
A. Đưa cây ra ngoài sáng B. Bón phân cho cây.
C. Tưới nước cho cây. D. Đưa cây vào trong tối.
E. Tưởi nước mặn cho cây.
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
A. Thẩm thấu.
B. Vận chuyển chủ động.
C. Vận chuyển thụ động.
D. Khuếch tán.
Câu trả lời của bạn
Nồng độ Ca2+ dịch mô < trong tế bào → tế bào sẽ lấy bằng cách vận chuyển chủ động vì ngược chiều nồng độ
Chọn B
A. quản bào và tế bào kèm.
B. ống rây và tế bào kèm.
C. quản bào và mạch ống.
D. mạch ống và tế bào ống rây.
Câu trả lời của bạn
2 loại tế bào cấu tạo mạch gỗ là: quản bào và mạch ống (SGK Sinh học 11 – Trang 10)
Chọn C
A. Có thể thay thế được bởi bất kỳ nguyên tố nào
B. Nguyên tố mà thiếu nó cây không hoàn thành được chu trình sống.
C. Không thể thay thế được bởi bất kì nguyên tố nào khác.
D. Phải tham gia trực tiếp vào quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể.
Câu trả lời của bạn
Ý A không phải đặc điểm của nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu trong cây
Chọn A
A. APG.
B. CO2.
C. AlPG.
D. RiDP.
Câu trả lời của bạn
CO2 không được tạo ra ở chu trình Calvin.
Chọn B
I. lực đẩy (áp suất rễ).
II. lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành tế bào mạch gỗ.
III. lực hút do thoát hơi nước qua khí khổng ở lá.
IV. lực hút do thoát hơi nước qua cutin ở lá.
Có bao nhiêu phát biểu trên là đúng?
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4
Câu trả lời của bạn
Cả 4 phát biểu trên đều đúng
Chọn D
Cho các nội dung sau:
(1). Lực đẩy của rễ.
(2). Lực hút do thoát hơi nước ở lá.
(3). Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ.
(4). Sự chênh lệch áp suât thẩm thấu giữa cơ quan nguồnvà cơ quan đích .
(5). Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa môi trường rễ và môi trường đất.
A. (1), (2), (4 )
B. (1), (2), (3)
C. (1), (3), (4)
D. (1), (3), (5)
Câu trả lời của bạn
Động lực vận chuyển của dòng mạch gỗ bao gồm:
(1). Lực đẩy của rễ.
(2). Lực hút do thoát hơi nước ở lá.
(3). Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ.
(4) là động lực của dòng mạch rây.
(5) động lực của quá trình hút nước.
Chọn B
A. hô hấp tạo ra nhiệt.
B. hô hấp tạo ra nước.
C. hô hấp tạo ra năng lượng ATP.
D. hô hấp tạo ra khí CO2.
Câu trả lời của bạn
Khi cho que diêm đang cháy vào bình chứa hạt nảy mầm thì ngọn lửa sẽ tắt ngay do hạt nảy mầm hô hấp mạnh tạo ra khí CO2 và hút khí O2.
Chọn D
A. quản bào và tế bào biểu bì.
B. quản bào và tế bào lông hút.
C. quản bào và mạch ống.
D. quản bào và tế bào nội bì.
Câu trả lời của bạn
Tế bào mạch gỗ của cây gồm quản bào và mạch ống.
Chọn C
A. lực hút của lá (quá trình thoát hơi nước)
B. lực đẩy của rễ (do quá trình hấp thụ nước).
C. lực liên kết giữa các phân tử nước.
D. lực bám giữa các phân tử nước với thành mạch dẫn.
Câu trả lời của bạn
Lực đóng vai trò chính trong quá trình vận chuyển nước ở thân là lực hút của lá (quá trình thoát hơi nước).
Chọn A
a. quá trình cung cấp năng lượng của hô hấp
b. sự chênh lệch áp suât thâm thấu giữa cơ quan cho và cơ quan nhận
c. lực hút của thoát hơi nước và lực đấy của rễ
d. lực đẩy của áp suất rễ và thoát hơi nước
Câu trả lời của bạn
Động lực nào đẩy dòng mạch rây là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn và cơ quan chứa.
(1) Cung cấp năng lượng ATP để vận chuyển chủ động.
(2) Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với mạch gỗ.
(3) Lực hút của thoát hơi nước và sức đẩy của rễ.
(4) Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn và cơ quan chứa.
a. 1,2,3,4
b. 2,3,4
c. 1,4
d. 2,3
Câu trả lời của bạn
Dịch mạch rây được vận chuyển íừ lá xuống rễ hoặc từ cơ quan này đến cơ quan khác nhờ:
- Năng lượng ATP để vận chuyển chủ động
- Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn và cơ quan chứa
A. Mạch rây.
B. Mạch gỗ.
C. Cành cây.
D. Rễ cây.
Câu trả lời của bạn
Các tế bào chết là quản bào và mạch ống là thành phần cấu tạo của mạch gỗ
Chọn B
a. Trọng lực của trái đất
b. Áp suất của lá
c. Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan rễ với môi trường đất
d. Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn và cơ quan chứa
Câu trả lời của bạn
Động lực nào đẩy dòng mạch rây là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn và cơ quan chứa.
a. nước
b. ion khoáng
c. nước và ion khoáng
d. Saccarôza và axit amin
Câu trả lời của bạn
Dịch mạch rây gồm chủ yếu saccarôzơ, axit amin, vitamin, phitohormone...
a. Chất hữu cơ được tổng hợp ở lá và một số ion khoáng mới hấp thu
b. Chất hữu cơ được tổng hợp ở lá và một số ion khoáng ở rễ.
c. Chất hữu cơ được tổng hợp ở rễ và một số ion khoáng được sử dụng lại
d. Chất hữu cơ và nhiều ion khoáng khác làm pH dịch mạch rây từ 8,0 - 8,5
Câu trả lời của bạn
Thành phần dịch mạch rây thường chủ yếu gồm: chất hữu cơ và nhiều ion khoáng khác làm pH dịch mạch rây từ 8,0 - 8,5.
a. hoocmôn thực vật
b. axit amin, vitamin và ion kali
c. saccarôzơ
d. cả A, B và C
Câu trả lời của bạn
Dịch mạch rây có thành phần chủ yếu là đường saccarozơ, các axít amin, hoocmon thực vật, một số hợp chất hữu cơ khác
a. lực đẩy của rể (do quá trình hấp thụ nước).
b. lực hút của lá (do quá trình thoát hơi nước).
c. lực liên kết giữa các phân tử nước và lực bám giữa các phân tử nước với thành mạch dẫn.
d. lực hút của quả đất tác động lên thành mạch gỗ.
Câu trả lời của bạn
Lực hút của quả đất tác động lên thành mạch gỗ không đóng vai trò trong quá trình vận chuyển nước ở thân.
a. Toàn bộ là chất hữu cơ
b. Gồm nước, khoáng và axit amin, hormone
c. Toàn bộ là nước và muối khoáng
d. Toàn bộ là nước được rễ cây hút lên từ đất
Câu trả lời của bạn
Các giọt nhựa rỉ ra là do áp suất rễ.
Các giọt nhựa rỉ ra là do áp suất rễ, chiều vận chuyển của các chất là từ rễ → thân → lá. Đây là dịch vận chuyển trong mạch gỗ và chủ yếu là nước, khoáng và chất hữu cơ.
a. lực đẩy của rễ
b. lực liên kết giữa các phân tử nước
c. lực liên kết giữa các phân tử nước với thành mạch gỗ
d. lực hút do thoát hơi nước ở lá
Câu trả lời của bạn
Lực đóng vai trò chính trong quá trình vận chuyển nước ở thân là lực hút do thoát hơi nước ở lá.
1. Lực đẩy (áp suất rễ)
2. Lực hút do thoát hơi nước ở lá
3. Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ
4. Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn (lá) và cơ quan chứa (quả, củ…)
5. Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa môi trường rễ và môi trường đất
a. 1-3-5
b. 1-2-4
c. 1-2-3
d. 1-3-4
Câu trả lời của bạn
Dòng mạch gỗ được vận chuyên nhờ:
1. Lực đẩy (áp suất rễ)
2. Lực hút do thoát hơi nước ở lá
3. Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *