Trong bài này các em được học về các dòng vận chuyển vật chất trong cây, cụ thể là dòng mạch rây và dòng mạch gỗ, tìm hiểu về cấu tạo, thành phần và các động lực đẩy của hai dòng vận chuyển này
Khái niệm: Dòng mạch gỗ (còn gọi là Xilem hay dòng đi lên): vận chuyển nước và ion khoáng từ đất vào mạch gỗ của rễ và tiếp tục dâng lên theo mạch gỗ trong thân để lan tỏa đến lá và các phần khác của cây.
Đặc điểm: vận chuyển ngược chiều trọng lực và có lực cản thấp
Tế bào mạch gỗ gồm các tế bào chết, có 2 loại là: quản bào và mạch ống.
Hình thái cấu tạo:
Quản bào là các tế bào dài hình con chỉ suốt, xếp thành hàng thẳng đứng và gối đầu lên nhau
Tế bào mạch ống: chỉ có ở thực vật hạt kín và một số hạt trần, là các tế bào ngắn, có vách 2 đầu đục lỗ
Đặc điểm cấu tạo
Tế bào không có màng và bào quan tạo nên các tế bào rỗng → làm cho lực cản dòng chất thấp.
Vách thứ cấp được linhin hóa bền vững chắc → giúp chịu được áp suất nước
Vách sơ cấp mỏng và thủng lỗ → giúp dòng chất được vậ chuyển qua các tế bào
Các tế bào cùng loại nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên lá để dòng mạch gỗ di chuyển bên trong.
Cách sắp xếp của quản bào và mạch ống:
Các tế bào cùng loại nối với nhau theo cách đầu của tế bào này gắn vào đầu của tế bào kia tạo thành những ống dài từ rễ lên lá
Các tế bào khác loại nối với nhau theo cách: lỗ bên của tế bào này ghép sít vào lỗ bên của tế bào khác tạo nên các cặp lỗ là con đường vận chuyển ngang
Chủ yếu là nước và ion khoáng. Ngoài ra còn có các chất hữu cơ được tổng hợp từ rễ (axit amin, amit, vitamin, hoocmon...)
Là sự phối hợp của 3 lực:
⇒ Áp lực sinh ra do hoạt động trao đổi chất ở rễ đẩy nước lên cao
⇒ Tế bào khí khổng thoát hơi nước vào không khí dẫn tới các tế bào này bị mất nước do đó nó sẽ hút nước của các tế bào lân cận để bù đắp vào, dần suất hiện lực hút nước từ lá đến tận rễ
Do giữa các phân tử nước tồn lại 1 lực liên kết hidro yếu → tạo thành 1 chuỗi liên tục các phân tử nước kéo theo nhau đi lên
Mạch rây gồm các tế bào sống là ống rây và tế bào kèm.
Hình thái cấu tạo:
Tế bào ống rây: là các tế bào chuyên hóa cao cho sự vận chuyển các chất với đặc điểm không nhân, ít bào quan, chất nguyên sinh còn lại là các sợi mảnh
Nhiệm vụ: tham gia trực tiếp vận chuyển dịch mạch rây
Tế bào kèm: là các tế bào nằm cạnh tế bào ống rây với đặc điêm nhân to, nhiều ti thể, chất nguyên sinh đặc, không bào nhỏ
Nhiệm vụ: cung cấp năng lượng cho các tế bào ống rây
Cách sắp xếp của các tế bào ống rây và tế bào kèm
Các tế bào ống rây nối với nhau qua các bản rây tạo thành ống xuyên suất từ các tế bào quang hợp tới cơ quan dự trữ
Các tế bào kèm nằm sát, xung quanh các tế bào ống rây
Chủ yếu là đường saccarozơ (chiếm 95%) và các chất khác như: các axít amin, hoocmon thực vật, một số hợp chất hữu cơ khác (như ATP), một số ion khoáng được sử dụng lại, đặc biệt rất nhiều kali.
Động lực của dòng mạch rây là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn (lá- nơi saccarozo được tạo thành) có áp suất thẩm thấu cao và cơ quan chứa (rễ, củ, quả - nơi saccarozo được dự trữ hoặc sử dụng) có áp suất thẩm thấu thấp
So sánh mạch gỗ và mạch rây thông qua các tiêu chí: Cấu tạo, thành phần và động lực?
Tiêu chí so sánh | Mạch gỗ | Mạch rây |
Cấu tạo | Là những tế bào chết. Thành tế bào có chứa linhin. Các tế bào nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên lá. | Là những tế bào sống. Các ống rây nối đầu với nhau thành ống dài đi từ lá xuống rễ. |
Thành phần dịch | Nước, muối khoáng được hấp thụ ở rễ và các chất hữu cơ được tổng hợp ở rễ | Là các sản phẩm đổng hóa ở lá:
|
Động lực | Là sự phối hợp của 3 lực :
| Là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn và cơ quan chứa. |
Sau khi học xong bài này các em cần:
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Sinh học 11 Bài 2 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Dịch mạch rây di chuyển như thế nào trong cây?
Nước được vận chuyển trong thân theo mạch gỗ từ dưới lên, do nguyên nhân nào?
Hiện tượng ứ giọt chỉ xảy ra ở những loại cây nào?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Sinh học 11 Bài 2để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Bài tập 1 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 2 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 3 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 4 trang 14 SGK Sinh học 11
Bài tập 3 trang 11 SGK Sinh học 11 NC
Bài tập 3 trang 6 SBT Sinh học 11
Bài tập 2 trang 13 SBT Sinh học 11
Bài tập 1 trang 16 SBT Sinh học 11
Bài tập 12 trang 19 SBT Sinh học 11
Bài tập 13 trang 19 SBT Sinh học 11
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Sinh học DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Sinh Học 11 DapAnHay
Dịch mạch rây di chuyển như thế nào trong cây?
Nước được vận chuyển trong thân theo mạch gỗ từ dưới lên, do nguyên nhân nào?
Hiện tượng ứ giọt chỉ xảy ra ở những loại cây nào?
Quá trình vận chuyển nước qua lớp tế bào sống của rễ và của lá xảy ra nhờ:
Quá trình vận chuyển nước xảy ra qua các con đường nào?
Loại mạch dẫn nào sau đây làm nhiệm vụ dẫn nước và muối khoáng từ rễ lên lá?
Các phân tử H2O cỏ khả năng liên kết với nhau thành một dòng liên tục trong mạch dẫn của cây. Nguyên nhân là vì
Quá trình vận chuyển nước từ rễ lên lá không có sự tham gia của lực nào sau đây?
Lực đóng vai trò chính cho quá trình vận chuyển nước từ rễ lên lá là lực nào sau đây?
Dịch mạch rây có thành phần chủ yếu là
Chứng minh cấu tạo của mạch gỗ thích nghi với chức năng vận chuyển nước và các ion khoáng từ rễ lên lá.
Động lực nào giúp dòng nước và các ion khoáng di chuyển được từ rễ lên lá ở những cây gỗ cao lớn hàng chục mét?
Nếu một ống mạch gỗ bị tắc, dòng nhựa nguyên trong ống đó có thế tiếp tục đi lên được không? Vì sao?
Động lực nào đẩy được dòng mạch rây đi từ lá đến rễ và các cơ quan khác?
Quan sát hình dưới đây, cho biết có bao nhiêu con đường hấp thụ nước từ đất vào mạch gỗ? Mô tả mỗi con đường. Hãy nêu vị trí và vai trò của vòng đai Caspari?
Hãy mô tả con đường vận chuyển nước, chất kháng hòa tan và chất hữu cơ trong cây. Vẽ hình minh họa?
Thế nước của cơ quan nào trong cây là thấp nhất?
A. Các lông hút ở rễ.
B. Các mạch gỗ ở thân.
C. Lá cây.
D. Cành cây.
Nơi nước và chất khoáng hoà tan phải đi qua trước khi vào mạch gỗ của rễ là
A. khí khống. B. tế bào biểu bì.
C. tế bào nội bì. D. tế bào nhu mô vỏ.
E. tế bào lông hút
Trong trường hợp nào sau đây các tế bào bị trương nước?
A. Đưa cây ra ngoài sáng B. Bón phân cho cây.
C. Tưới nước cho cây. D. Đưa cây vào trong tối.
E. Tưởi nước mặn cho cây.
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
1 - Lỗ bên ; 2 - Mạch gỗ.
3 - Lỗ bên ; 4 - Mạch ống.
Học sinh đó đã chú thích theo phương án nào dưới đây?
A. 1 - Đ ; 2 - S ; 3 - Đ ; 4 - S.
B. 1 - Đ ; 2 - S ; 3 - S ; 4 - Đ.
C. 1 - Đ ; 2 - Đ ; 3 - S ; 4 - Đ.
D. 1 - Đ ; 2 - S ; 3 - Đ ; 4 - Đ.
Câu trả lời của bạn
D
Đáp án: D
A. mạch gỗ
B. mạch rây
C. tế bào lông hút
D. mạch gỗ và mạch rây
Câu trả lời của bạn
A
Đáp án A
Các chất trong cây được vận chuyển trong thân qua 2 loại mạch: Mạch rây và mạch gỗ. Trong đó:
A. Auxin.
B. Xitokinin.
C. Gibêrelin.
D. Êtilen.
Câu trả lời của bạn
D
Đáp án D
Câu trả lời của bạn
Cấu tạo của mạch gỗ thích nghi với chức năng vận chuyển nước và ion khoáng từ rễ lên lá:
Câu trả lời của bạn
Các động lực giúp cho dòng nước và các ion khoáng di chuyển được từ rễ lên lá ở những cây gỗ cao lớn là:
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
- Con đường gian bào: nước từ đất vào lông hút —> gian bào của các tế bào vỏ tới đai Caspari: nước qua tế bào nội bì vào trung trụ —> mạch gỗ.Con đường này nhanh, không chọn lọc.
- Con đường tế bào chất: nước từ đất vào lông hút —> tế bào vỏ —> tế bào nội bì —> vào trung trụ —> mạch gỗ. Con đường này chậm, có chọn lọc.
A. khí khống.
B. tế bào biểu bì.
C. tế bào nội bì.
D. tế bào nhu mô vỏ.
E. Cây lúa.
Câu trả lời của bạn
Nơi nước và chất khoáng hoà tan phải đi qua trước khi vào mạch gỗ của rễ là tế bào nội bì
Chọn C
Câu trả lời của bạn
Cấu tạo:
+ Tế bào mạch gỗ gồm các tế bào chết, có 2 loại là: quản bào và mạch ống. Chúng không có màng và bào quan. Các tế bào cùng loại nối với nhau thành những ống dài từ rễ lên lá để dòng mạch gỗ di chuyển bên trong.
+ Quản bào và mạch ống nối với nhau theo cách: đầu của tế bào này nối với đầu của tế bào kia thành những ống dài từ rễ đến lá cho dòng mạch gỗ di chuyển bên trong.
+ Thành của mạch gỗ được linhin hoá tạo cho mạch gỗ có độ bền chắc và chịu nước.
A. Các lông hút ở rễ.
B. Các mạch gỗ ở thân,
C. Lá cây.
D. Cành cây.
Câu trả lời của bạn
Thế nước ở lá cây là thấp nhất.
Chọn C.
Câu trả lời của bạn
Chủ yếu là nước và ion khoáng. Ngoài ra còn có các chất hữu cơ được tổng hợp từ rễ (axit amin, amit, vitamin…)
Câu trả lời của bạn
Là sự phối hợp của 3 lực:
* Lực đẩy (áp suất rễ)…
* Lực hút do thoát hơi nước ở lá…
* Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ…
Câu trả lời của bạn
Cấu tạo của mạch rây: Mạch rây gồm các tế bào sống là ống rây và tế bào kèm.
Câu trả lời của bạn
Chủ yếu là đường saccarozơ, các axít amin, hoocmon thực vật, một số hợp chất hữu cơ khác (như ATP), một số ion khoáng được sử dụng lại, đặc biệt rất nhiều kali.
Câu trả lời của bạn
Động lực của dòng mạch rây:
+ Là sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa cơ quan nguồn (lá) và cơ quan chứa (rễ, củ, quả…)
+ Mạch rây nối các tế bào của cơ quan nguồn với các tế bào của cơ quan chứa giúp dòng mạch rây chảy từ nơi có áp suất thẩm thấu cao đến nơi có áp suất thẩm thấu thấp.
1. Con đường vận chuyển nước qua hệ mạch dẫn của thân dài hơn rất nhiều lần so với vận chuyển nước qua lớp tế bào sống.
2. Cơ chế vận chuyển nước trong hệ mạch không phụ thuộc vào sự đóng hay mở của khí khổng.
3. Con đường vận chuyển nước qua tế bào sống ở rễ và lá tuy ngắn, nhưng khó khăn hơn so với vận chuyển nước qua bó mạch gỗ.
4. Nước và khoáng được vận chuyển qua mạch rây (phloem) còn chất hữu cơ được vận chuyển qua bó mạch gỗ (xilem).
A. 2, 3, 4
B. 1, 2, 4
C. 2, 4
D. 1, 2
Câu trả lời của bạn
Phát biểu sai là: 2, 4
Cơ chế vận chuyển nước trong hệ mạch dẫn phụ thuộc vào sự đóng mở của khí khổng.
Nước và khoáng được vận chuyển qua bó mạch gỗ còn chất hữu cơ được vận chuyển xuống, qua mạch rây.
Chọn C
Câu trả lời của bạn
- Nước luôn được vận chuyển theo mạch gỗ lên lá và 1 phần nước thoát ra ngoài lá dưới dạng hơi nước.
- Nhưng qua những đêm ẩm ướt, độ ẩm không khí tương đối cao gây bão hoà hơi nước, không thể hình thành hơi nước thoát ra ngoài không khí như ban ngày.
" Do đó, nước ứ thành giọt ở rìa lá, nơi có khí khổng.
A. Lực liên kết trong dung dịch keo của chất nguyên sinh.
B. Lực hút của lá do quá trình thoát hơi nước.
C. Lực đẩy của rễ do áp suất rễ.
D. Lực hút của lá do quá trình thoát hơi nước và lực đẩy của rễ do áp suất rễ.
Câu trả lời của bạn
Nước được vận chuyển trong thân theo mạch gỗ từ dưới lên, do áp suất rễ và lực hút của lá qua quá trình thoát hơi nước.
Chọn D
A. Ion khoáng
B. ATP
C. Glucozơ
D. Saccarozơ
Câu trả lời của bạn
Dịch mạch rây gồm chủ yếu saccarôzơ , axit amin, vitamin, phitohormone...
Chọn D
(1) Mạch rây là dòng đi lên trong cây.
(2) Tốc độ vận chuyển các chất trong mạch rây là nhanh hơn rất nhiều so với tốc độ vận chuyển các chất trong mạch gỗ.
(3) Sự chênh lệch áp suất thẩm thấu giữa tế bào quang hợp và tế bào tích luỹ các chất hữu cơ trong cây là động lực duy trì dòng mạch rây.
(4) Các chất được tạo ra bởi quá trình quang hợp như saccarôzơ, hoocmôn thực vật, axit amin, một số chất hữu cơ và một số ion khoáng sử dụng lại là các chất được luận chuyên chủ yếu trong mạch rây.
(5) Sản phẩm quang hợp được dòng mạch rây vận chuyển đến các cơ quan như: củ, quả, hạt, đỉnh cành, rễ của cây.
A. 2
B. 3
C. 4
D. 5
Câu trả lời của bạn
(1) sai, mạch rây là dòng đi xuống.
(2) sai, tốc độ vận chuyển trong mạch gỗ nhanh hơn.
(3) đúng
(4) đúng
(5) đúng, sản phẩm quang hợp được vận chuyển tới cơ quan dự trữ hoặc sử dụng.
Chọn B
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *