1.1. Sự thành lập nhà Lê Sơ
- Tháng 4 – 1428, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, khôi phục quốc hiệu Đại Việt, đóng đô ở Đông Kinh (Thăng Long).
- Nhà Lê Sơ tiến hành nhiều chính sách nhằm khắc phục hậu quả chiến tranh, khôi phục kinh tế - xã hội, ổn định đời sống nhân dân.
Hình 20.1. Bia Vĩnh Lăng tại khu di tích Lam Kinh (Thanh Hóa)
1.2. Tình hình chính trị
Tổ chức bộ máy chính quyền
- Ở Trung ương: Đứng đầu là vua, trực tiếp nắm mọi quyền hành.
- Ở địa phương:
- Thời Lê Thánh Tông: cả nước chia thành 13 đạo thừa tuyên.
- Dưới đạo là: Phủ, huyện/ châu, xã.
Quân đội
- Tổ chức theo chế độ "Ngụ binh ư nông".
- Ban hành nhiều chính sách xây dung quân đội, có kỉ luật cao
- Quân đội đặt dưới sự chỉ huy tối cao nhà vua.
Luật pháp
- Lê Thánh Tông cho biên soạn và ban hành Quốc triều hình luật (Hồng Đức).
- Nội dung chính:
- Bảo vệ quyền lợi của vua, hoàng tộc
- Bảo vệ quyền lợi của giai cấp thống trị.
- Bảo vệ chủ quyền quốc gia.
- Bảo vệ phụ nữ…
1.3. Tình hình kinh tế
Nông nghiệp
- Ban hành chế độ “quân điền” để chia lại ruộng đất cho nhân dân.
- Đặt ra các chức quan lo sản xuất nông nghiệp, như: Khuyến nông sứ, Hà đê sứ, Đồn điền sứ.
- Chú trọng công tác thủy lợi.
⇒ Nhờ những chính sách tích cực của nhà nước, nông nghiệp được phục hồi và phát triển, đời sống của nhân dân được cải thiện.
Công thương nghiệp
- Thủ công nghiệp dân gian: có nhiều làng nghề nổi tiếng như Chu Đậu (Hải dương), Bát Tràng (Hà Nội).
- Các xưởng thủ công nhà nước gọi là cục Bách tác, chuyên sản xuất đồ dùng cho nhà vua, vũ khí, đóng thuyền, đúc tiền,..
Thương nghiệp
- Trong nước: khuyến khích lập chợ, họp chợ.
- Ngoại thương: buôn bán với nước ngoài được duy trì, tuy nhiên được kiểm soát chặt chẽ.
Hình 20.2. Tượng nữ quý tộc bằng gốm men nhiều màu thời Lê sơ từ lò gốm Chu Đậu (Hải Dương)
Hình 20.3. Tiền cổ thời Lê sơ (phát hiện năm 2018 tại Vĩnh Lộc, Can Lộc, Hà Tĩnh)
1.4. Tình hình xã hội
- Tầng lớp trên của xã hội là: quý tộc, quan lại, địa chủ
- Tầng lớp bình dân: xuất thân từ nho sĩ, nông dân, thợ thủ công và thương nhân. Nông dân chiếm đại đa số, họ phải cày cấy ruộng công, nộp tô thuế và thực hiện nghĩa vụ lao dịch với nhà nước.
- Nô tì là tầng lớp thấp kém nhất, số lượng nô tì giảm dần.
1.5. Phát triển văn hóa, giáo dục
Văn hóa
- Tư tưởng, tôn giáo:
- Nho giáo chiếm vị trí độc tôn.
- Phật giáo và Đạo giáo bị hạn chế.
- Văn học:
- Văn học chữ Hán chiêm ưu thế với tác phẩm: Bình Ngô Đại cáo, Quân Trung từ mệnh tập.
- Văn học chữ Nôm ghi dấu ấn với các tác phẩm: Quốc âm thi tập, Hồng Đức quốc âm thi tập..
- Khoa học: có tác phẩm nổ tiếng như Đại Việt sử kí toàn thư (sử học); Hồng đức bản đồ (Địa lí)…
- Nghệ thuật
- Nghệ thuật sân khấu : chèo, tuồng, ca hát…. được phục hồi và phát triển.
- Nghệ thuật điêu khắc đặc sắc, kĩ thuật điêu luyện : Cung điện Lam Kinh, Bia Vĩnh Lăng,...
Giáo dục
- Chú trọng tuyển chọn nhân tài.
- Năm 1482, mở lại Quốc Tử Giám và các trường học.
- Năm 1442, mở khoa thi Hội đầu tiên lấy đỗ tiến sĩ.
- Tổ chức thi cử chặt chẽ qua 3 kì thi : Hương, Hội, Đình.
- Thời Lê tổ chức thi được 26 khoa thi, lấy đỗ 989 tiến sĩ, 20 trạng nguyên.
Hình 20.4. Đôi rồng đá ở bậc thềm điện Kính Thiên (khu di tích Hoàng thành Thăng Long, Hà Nội)
Hình 20.5. Khu di tích Lam Kinh (Thanh Hóa)
Hình 20.6. Bia đá tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội)
1.6. Một số danh nhân văn hóa tiêu biểu thời Lê sơ
Nguyễn Trãi (1380 - 1442)
Hình 20.7. Đền thờ Nguyễn Trãi (Hà Nội)
- Là bậc công thần hàng đầu nhà Lê sơ, danh nhân văn hóa thế giới.
- Có nhiều tác phẩm giá trị: Bình Ngô sách, Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Quốc âm thi tập, ...
Lê Thánh Tông (1442 - 1497)
- Là vị vua thứ tư nhà Lê sơ anh minh, tài năng xuất sắc trên nhiều lĩnh vực, kinh tế, chính trị, quân sự và thơ văn.
- Ông có nhiều tác phẩm có giá trị: Quỳnh uyển cửu ca, Châu cơ thắng thưởng, Hồng Đức quốc âm thi tập...
Ngô Sỹ Liên (Thế kỷ XV)
Hình 20.8. Đền thờ Ngô Sĩ Liên (Hà Nội)
- Từng giữ chức Đô ngự sử dưới thời Lê sơ
- Là nhà sử học nổi tiếng ở thế kỷ XV.
- Tác giả cuốn “Đại Việt sử kí toàn thư”.
Lương Thế Vinh ( 1442 - 1496)
Hình 20.9. Đền thờ Lương Thế Vinh (Nam Định)
- Người đứng đầu Viện hàn lâm thời Lê Thánh Tông.
- Là người tài năng trên nhiều lĩnh vực đặc biệt môn Toán học.
- Có nhiều công trình có giá trị như: Đại thành toán pháp, Thiền môn giáo khoa, ...
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *