Vì sao ta có thể thấy ban ngày, ban đêm? Tại sao hay xuất hiện hiện tượng chênh lệch múi giờ khi bay từ các nước như: Mỹ, Canada, ... về Việt Nam? Cùng DapAnHay tìm hiểu nguyên nhân nào gây nên các hiện tượng này qua nội dung Bài 5: Hệ quả địa lí các chuyển động của Trái Đất chương trình SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức.
Hình 5.1. Chuyển động tự quay và hiện tượng ngày đêm trên Trái Đất
a) Sự luân phiên ngày đêm
- Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng là do: có hình khối cầu, nên Trái Đất luôn được Mặt Trời chiếu sáng một nửa còn một nửa chưa được chiếu sáng, sinh ra ngày và đêm.
- Trái Đất tự quay quanh trục, dẫn đến tất cả mọi nơi trên bề mặt Trãi Đất đều lần lượt được Mặt Trời chiếu sáng rồi lại lần lượt chìm trong bóng tối, gây nên hiện tượng ngày đêm luân phiên.
b) Giờ trên Trái Đất
- Trái Đất có dạng hình khối cầu và tự quay quanh trục từ tây sang đông, nên ở cùng một thời điểm, người đứng ở các kinh tuyến khác nhau sẽ nhìn thấy Mặt Trời ở các độ cao khác nhau ⇒ các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau, đó là giờ địa phương (hay giờ mặt trời).
- Người ta chia bề mặt Trái Đất làm 24 múi giờ, mỗi múi rộng 15 độ kinh tuyến. Các địa phương nằm trong cùng một múi giờ sẽ thống nhất có một giờ, đó là giờ múi.
- Giờ ở múi số 0 (múi có đường kinh tuyến gốc chạy qua giữa múi) được lấy làm giờ quốc tế hay giờ GMT. Trong thực tế, ranh giới các múi giờ thường được điều chỉnh theo biên giới quốc gia, tạo thành các khu vực giờ.
- Có quốc gia chỉ dùng một múi giờ những cũng có những nuớc có lãnh thộ rộng thường dùng nhiều múi giờ như: Liên bang Nga, Hoa Kỳ, Ca-na-đa,. .
- Ví dụ: Hà Nội (kinh độ 105°52'Đ) sẽ có giờ địa phương chênh 3 phút 24 giây so với Hải Phong (kinh độ 106°43'Đ).
Hình 5.2. Bản đồ giờ trên Trái Đất
- Người ta quy định lấy kinh tuyến 180° đi qua giữa múi giờ số 12 ở Thái Bình Dương làm đường chuyền ngày quốc tế.
+ Nếu đi từ phía tây sang phía đông (theo chiều tự quay của Trái Đất) qua kinh tuyến 180° thi lùi lại một ngày lịch,
+ Nếu đi từ phía đông sang phía tây qua kinh tuyến 180° thì phải tăng thêm một ngày lịch.
Hình 5.3. Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời và các mùa ở bán cầu Bắc
Hệ quả địa lí do chuyển động quanh Mặt Trời có hai hệ quả: Hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau và tạo nên các mùa trong năm
a) Hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau
- Tất cả các địa điểm ở bán cầu Bắc và bán cầu Nam đều có hiện tượng ngày, đêm dài ngắn khác nhau theo mùa và theo vĩ độ.
- Ngoại trừ, trừ hai ngày 21 - 3 và 23 - 9 có thời gian ngày, đêm bằng nhau.
- Ở Xích đạo, quanh năm có độ dài ngày và đêm bằng nhau, càng xa Xích đạo sự chênh lệch thời gian giữa ngày và đêm càng lớn.
Hình 5.4. Hiện tượng ngày và đêm vào các ngày 22-6 và ngày 22-12
b) Các mùa trong năm
- Mùa là khoảng thời gian trong năm, có những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu.
- Nguyên nhân sinh ra các mùa là do Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời với hướng trục không thay đổi và nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo một góc khoảng 66033' làm cho góc chiếu của tỉa sáng mặt trời và thời gian tiếp nhận ánh sáng mặt trời thay đổi trong năm.
- Hiện tượng mùa diễn ra ngược nhau giữa bán cầu Bắc và bán cầu Nam. Bốn mùa biểu hiện rõ nhất ở vùng ôn đới. Vùng nhiệt đới có hai mùa nhưng không rõ rệt, vùng hàn đới chì có một mùa lạnh kéo dài.
+ Mùa xuân: từ 21/3 (xuân phân) đến 22/6 (hạ chí).
+ Mùa hạ: từ 22/6 (hạ chí) đến 23/9 (thu phân).
+ Mùa thu: từ 23/9 (thu phân) đến 22/12 (đông chí)
+ Mùa đông: từ 22/12 (đông chí) đến 21/3 (xuân phân).
Các mùa theo dương lịch ở bán cầu Bắc
Bài tập 1: Sự tự quay của Trái Đất có những hệ quả nào? Tại sao lại có những hệ quả đó?
Hướng dẫn giải:
- Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục:
+ Sự luân phiên ngày đêm do Trái Đất có hình khối cầu, nên Trái Đất luôn được Mặt Trời chiếu sáng một nửa còn một nửa chưa được chiếu sáng, sinh ra ngày và đêm.
+ Giờ trên Trái Đất vì Trái Đất có dạng hình khối cầu và tự quay quanh trục từ tây sang đông, nên ở cùng một thời điểm, người đứng ở các kinh tuyến khác nhau sẽ nhìn thấy Mặt Trời ở các độ cao khác nhau nên gười tạ chia bề mặt Trái Đất làm 24 múi giờ, mỗi múi rộng 15 độ kinh tuyến.
- Hệ quả địa lí do chuyển động quanh Mặt Trời:
+ Hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau do trục Trái Đất nghiêng và không đổi phương trong khi chuyển động quanh Mặt Trời nên tùy vị trí Trái Đất trên quỹ đạo mà ngày, đêm dài ngắn theo mùa và theo vĩ độ.
+ Các mùa trong năm do Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời với hướng trục không thay đổi và nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo một góc khoảng 66033' làm cho góc chiếu của tỉa sáng mặt trời và thời gian tiếp nhận ánh sáng mặt trời thay đổi trong năm.
Bài tập 2: Nếu Trái Đất chỉ chuyên động quanh Mặt Trời mà không tự quay quanh trục thì trên Trái Đất hiện tượng ngày đêm sẽ diễn ra như thế nào?
Hướng dẫn giải:
Nếu giả sử Trái Đất không tự quay quanh trục mà chỉ chuyển động quanh Mặt Trời thì ở Trái Đât vẫn có ngày, đêm. Khi đó, độ dài một ngày – đêm ở bề mặt Trái Đất sẽ dài bằng 1 năm.
Học xong bài này các em cần biết:
- Trình bày được hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
- Trình bày được hệ quả địa lí do chuyển động quanh Mặt Trời
- Giải thích các hiện tượng tự nhiên liên quan đến các hệ quả
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Kết nối tri thức Chương 2 Bài 5 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Giờ quốc tế (giờ GMT) được tính theo giờ của múi giờ số mấy?
Trái Đất hoàn thành một vòng tự quay quanh trục của mình trong khoảng thời gian bao nhiêu?
Trên bề mặt Trái Đất có hiện tượng ngày đêm luân phiên nhau với nhịp điệu 24 giờ là do đâu?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Kết nối tri thức Chương 2 Bài 5để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Khởi động trang 17 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Câu hỏi mục 1 trang 17 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Câu hỏi mục 1a trang 15 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Câu hỏi mục 1b trang 18 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT.
Câu hỏi mục 2 trang 19 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Câu hỏi mục 2a trang 19 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Câu hỏi mục 2b trang 20 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Luyện tập trang 20 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Vận dụng trang 9 SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức - KNTT
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Địa Lý 10 DapAnHay
Giờ quốc tế (giờ GMT) được tính theo giờ của múi giờ số mấy?
Trái Đất hoàn thành một vòng tự quay quanh trục của mình trong khoảng thời gian bao nhiêu?
Trên bề mặt Trái Đất có hiện tượng ngày đêm luân phiên nhau với nhịp điệu 24 giờ là do đâu?
Nếu múi giờ số 12 đang là 18 giờ ngày 15 – 2 thì cùng lúc đó Việt Nam (múi giờ số 7) đang là mấy giờ, ngày bao nhiêu?
Trái Đất tự quanh quanh trục sinh ra hệ quả nào dưới đây?
Nguyên nhân sinh ra hiện tượng mùa trên Trái Đất là do đâu?
Ở bán cầu Bắc, hiện tượng ngày ngắn hơn đêm diễn ra trong khoảng thời gian nào?
Trong khoảng thời gian từ 21 – 3 đến 23 – 9 ở bán cầu Bắc có ngày dài hơn đêm do đâu?
Lượng nhiệt nhận được từ Mặt Trời tại 1 điểm phụ thuộc nhiều vào yếu tố nào?
Cho câu tục ngữ sau:
“Đêm tháng năm, chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười, chưa cười đã tối”
Câu tục ngữ trên thể hiện hệ quả nào của chuyển động quay quanh Mặt Trời của Trái Đất?
Trong hệ Mặt Trời, Trái Đất không ngừng vận động, trong đó có chuyển động tự quay quanh trục và quay quanh Mặt Trời. Các chuyển động này tạo ra những hệ quả địa lí vô cùng quan trọng đối với thiên nhiên và cuộc sống con người. Đó là những hệ quả nào? Tại sao lại có những hệ quả đó?
Dựa vào hình 5.1 và kiến thức đã học, hãy trình bày chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất (chiều tự quay, độ nghiêng của trục, chu kì tự quay,…).
Hình 5.1. Chuyển động tự quay và hiện tượng ngày đêm trên Trái Đất
Đọc thông tin trong mục a và quan sát hình 5.1, trả lời các câu hỏi sau:
- Tại sao có sự luân phiên ngày đêm trên Trái Đất?
- Nếu Trái Đất chỉ chuyển động quanh Mặt Trời mà không tự quay quanh trục thì trên Trái Đất hiện tượng ngày đêm sẽ diễn ra như thế nào?
Hình 5.1. Chuyển động tự quay và hiện tượng ngày đêm trên Trái Đất
Dựa vào thông tin trong mục b và quan sát hình 5.2, hãy cho biết:
- Tại sao các địa điểm nằm trên các kinh tuyến khác nhau lại có giờ địa phương khác nhau.
- Những nước nào có cùng giờ với Việt Nam.
Hình 5.2. Bản đồ giờ trên Trái Đất
Dựa vào hình 5.3 và kiến thức đã học, hãy mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời (quỹ đạo, hướng chuyển động, hướng và độ nghiêng của trục Trái Đất, thời gian hoàn thành 1 vòng chuyển động).
Hình 5.3. Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời và các mùa ở bán cầu Bắc
Dựa vào thông tin và hình 5.4 trong mục a, hãy giải thích hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau ở hai bán cầu.
Hình 5.4. Hiện tượng ngày và đêm vào các ngày 22-6 và ngày 22-12
Dựa vào thông tin trong mục b và hình 5.3, hãy trình bày hiện tượng mùa diễn ra ở bán cầu Bắc.
Hình 5.3. Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời và các mùa ở bán cầu Bắc
1. Ngày và giờ Mê-hi-cô là bao nhiêu khi Việt Nam là 7 giờ sáng ngày 1-1-2022?
2. Hiện tượng ngày đêm chênh lệch diễn ra như thế nào ở vùng nhiệt đới, ôn đới và hàn đới?
3. Hãy cho biết nguyên nhân sinh ra mùa trên Trái Đất. Hiện tượng mùa khác nhau như thế nào ở các vùng nhiệt đới, ôn đới và hàn đới.
Chọn một trong hai nhiệm vụ sau:
1. Giải thích tại sao người hâm mộ bóng đá ở Việt Nam muốn theo dõi trực tiếp các trận bóng của giải ngoại hạng Anh thường phải thức đêm để xem, trong khi thực tế các trận bóng bên Anh thường được bắt đầu vào buổi chiều.
2. Giải thích câu ca dao:
Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng
Ngày tháng mười chưa cười đã tối
Câu ca dao đó đúng với những khu vực nào trên Trái Đất.
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *