Đề kiểm tra 1 tiết HK1 môn Ngữ văn lớp 11 năm 2018-2019, Trường THPT Sông Lô

Thể hát nói.

Những biện pháp tu từ: điệp từ, đối, so sánh,..

“đã vào lồng”: chấp nhận vào chốn quan trường, chịu sự ràng buộc.

• Câu trả lời phải chặt chẽ, có sức thuyết phục, thể hiện nhận thức tích cực của người nhận xét:
• Gợi ý: tâm hồn tự do phóng túng, bản lĩnh mạnh mẽ, có tinh thần trách nhiệm, sống phá cách (vượt khuôn sáo của lễ giáo phong kiến), ...

• Về bản ngã Nguyễn Công Trứ khi “giải tổ chi niên” được thể hiện trong bài thơ “Bài ca ngất ngưởng”.
  • Đảm bảo thể thức của một bài văn nghị luận văn học
  • Xác định đúng vấn đề nghị luận: bản ngã Nguyễn Công Trứ (cái tôi, lối sống cá tính, thái độ sống của nhà thơ)
  • Triển khai hợp lí nội dung bài văn: vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa phân tích và chứng minh. Có thể viết bài theo định hướng sau:
    • Giới thiệu vài nét về Nguyễn công Trứ và bài thơ.
    • Cảm nhận về cái bản ngã của Nguyễn Công Trứ trong bài thơ: Nguyễn Công Trứ đã tỏ ra tự bằng lòng về mình “Trong triều ai ngất ngưởng như ông”. Ngất ngưởng là một từ tự khen, thể hiện sự đánh giá cao tài năng, nhân cách và cả phong cách cá nhân mình trong thời gian làm quan, khi về hưu.
    • Thời điểm: “Đô môn giải tổ chi niên”. Nhắc lại một sự kiện quan trọng trong cuộc đời (về hưu), điều kiện để ông thực hiện lối sống ngất ngưởng. 
    • Những hành động ngất ngưởng: 
      • “Đạc ngựa bò vàng đeo ngất ngưởng”: Dạo chơi bằng cách cưỡi con bò vàng, đeo nhạc ngựa trước ngực nó, đeo mo cau sau đuôi, bảo rằng để che miệng thế gian. 
      • “Kìa núi nọ phau phau mây trắng”: Thưởng thức cảnh đẹp, ngao du sơn thủy 
      • “Tay kiếm cung mà nên dạng từ bi”: Cười mình là tay kiếm cung (một ông tướng có quyền sinh quyền sát), "dạng từ bi”: dáng vẻ tu hành, trái hẳn với trước. 
      • “Gót tiên theo đủng đỉnh một đôi dì” (Dẫn các cô  gái trẻ lên chơi chùa, đi hát ả đào). 
      • Chứng kiến cảnh ấy “Bụt cũng nực cười ông ngất ngưởng”
      • ⇒ Một cá tính nghệ sĩ: Sống phúng túng tự do, thích gì làm nấy, sống theo cách của mình, nhanh chóng thích nghi hoàn cảnh 
    • Quan niệm sống: 
      • Câu 13. Vượt qua dư luận xã hội, không quan tâm được mất 
      • Câu 14. Không bận lòng trước những lời khen chê. 
      • Câu 15,16. Sống tự do, phóng túng, tận hưởng mọi thú vui, không vướng tục. Một nhân cách, một bản lĩnh ngất ngưởng: sống không giống ai, không nhập tục cũng không thoát tục.
    • Đánh giá nghệ thuật thể hiện cái bản ngã của nhà thơ: Chọn thể hát nói thể hiện hết chất trữ tình, cảm xúc của thi nhân (kết hợp thơ và nhạc - ca trù), ngôn ngữ giàu tính biểu cảm, gợi liên tưởng thú vị.
  • Sáng tạo: cách diễn đạt độc đáo, có suy nghĩ riêng, sâu sắc về vấn đề nghị luận
  • Chính tả, dùng từ, đặt câu: đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt.