Bài học Lao xao ngày hè nhằm giúp các em có thêm vốn kiến thức hữu ích về các loài chim như hình dáng, tập tính của chúng. Qua đó, các em thêm yêu mến thiên nhiên quanh mình hơn. Cùng DapAnHay tham khảo nhé!
a. Khái quát về thể loại hồi kí:
- Hồi kí chủ yếu kể lại những sự việc mà người viết đã từng tham dự hoặc chứng kiến trong quá khứ. Các sự việc trong hồi kí thường được kể theo trình tự thời gian, gắn với một hoặc nhiều giai đoạn trong cuộc đời của tác giả.
- Người kể chuyện ngôi thứ nhất trong hồi kí (thường xưng tôi, chúng tôi) mang hình bóng của tác giả, nhưng không hoàn toàn đồng nhất với tác giả. Bởi vì giữa tác giả và người kể chuyện ngôi thứ nhất trong hồi kí luôn có những khoảng cách về tuổi tác, thời gian hay những khác biệt trong nhận thức, quan niệm…
- Hình thức ghi chép và cách kể sự việc trong hồi kí: ghi chép hiểu theo cách thông thường, là việc chuẩn bị nguồn tư liệu về những điều có thật, đã xảy ra để viết nên tác phẩm. Tư liệu ghi chép để viết hồi kí phải đảm bảo độ xác thực, tin cậy. Nhưng “ghi chép”, hiểu cách khác cũng chính là viết, kể, sáng tác. Theo nghĩa này, người viết hồi kí không bê nguyên cái có thật, từng xảy ra ngoài đời vào văn bản mà phải ghi sao cho thành chuyện và kể sao cho hấp dẫn, sâu sắc.
b. Đôi nét về tác giả, tác phẩm:
- Tác giả: Duy Khán (1934 - 1993) tên khai sinh là Nguyễn Duy Khán, là nhà văn, nhà báo. Ông sinh tại thôn Sơn Trung, xã Nam Sơn, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh. Năm 15 tuổi, ông bỏ dở việc học trốn ra vùng Việt Minh kiểm soát để nhập ngũ, làm phóng viên chiến trường trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.
- Tác phẩm: Bài "Lao xao ngày hè" được trích từ tác phẩm "Tuổi thơ im lặng" của Duy Khán, tác phẩm được viết trong nhiều năm từ 1977 đến 1984, xuất bản lần đầu năm 1986.
c. Tìm hiểu từ khó:
- Giời: Trời.
- Móng rồng: Cây leo, lá dài, hoa màu vàng và thơm, cánh hoa uốn lại như móng con rồng.
- Bồ các: Chim cỡ vừa, đuôi dài, lông đen, trên bụng và vai có lông trắng, kiếm ăn trên đồng ruộng.
- Mùa tu hú chín: Mùa vải chín.
- Chèo bẻo: Một loài chim có lông màu đen óng ả, có mỏ dài, đuôi dài.
- Chửa: Chưa.
- Tứ linh: Tứ tung, khắp bốn phía, khắp nơi.
- Ngấp ngoải: Trạng thái hấp hối, chỉ còn chờ chết.
- Giăng: Trăng.
- Húng dũi: Một loại rau thơm.
d. Đại ý:
Cảnh chớm hè ở làng quê và thế giới các loài chim.
e. Bố cục: Có thể chia thành hai phần như sau:
- Phần 1: Từ đầu đến "lặng lẽ bay đi" -> Phong cảnh làng quê vào lúc chớm hè.
- Phần 2: Còn lại -> Thế giới các loài chim và khung cảnh sinh hoạt của con người.
a. Phong cảnh làng quê vào lúc chớm hè:
- "Hoa lan nở trắng xóa".
- "Hoa giẻ từng chum".
- "Hoa móng rồng thơm như mùi mít chín".
- "Ong bướm đánh đuổi nhau vì hoa, vì phấn, vì mật".
- "Bướm bỏ chỗ lao xao".
-> Không gian tưng bừng, náo nhiệt.
- Từ láy tượng thanh "lao xao".
=> Vẻ đẹp đầy sức sống dào dạt. Cuộc tranh giành mưu sinh và tồn tại của thiên nhiên tạo vật rất hồn nhiên.
b. Thế giới các loài chim và khung cảnh sinh hoạt của con người:
* Các loài chim hiền:
- Con bồ các: kêu váng lên.
- Con sáo sậu, sáo đen: hót, đậu cả lên lưng trâu mà hót mừng được mùa.
- Con tu hú: kêu khi mùa tu hú chín.
- Chim ngói: kéo nhau về phía mặt trời lặn.
- Chim nhạn: vùng vẫy tít mây xanh "chéc chéc".
- Bìm bịp: kêu là thổng buổi. Giời khoác cho bộ cánh nâu, suốt đêm ngày rúc bụi cây. Khi nó kêu thì chim ác, chim xấu ra mặt.
* Các loài chim ác:
- Con diều hâu: bay cao tít, mũi khoăm, đánh hơi tinh. khi tiếng nó rú lên tất cả gà con chui vào cánh mẹ, kêu "chéc, chéc". Điệp từ "Đâu có...", so sánh "lao như mũi tên xuống".
- Bìm bịp: hoá thân của sư hổ mang, chui rúc bụi rậm.
- Quạ: cùng họ với diều hâu, có quạ đen, quạ khoang. Lia lia láu láu, hay nhòm chuồng lợn. So sánh "lia lia láu láu như quạ dòm chuồng lợn", điệp từ "không...", liệt kê "quạ đen, quạ khoang".
- Chim cắt: cánh nhọn, chỉ xỉa bằng cánh, vụt đến, vụt biến. So sánh "cánh nhọn như dao bầu chọc tiết lợn".
* Loài chim trị ác:
- Chèo bẻo với diều hâu
+ Thời điểm: Ngay sau khi diều hâu cướp được gà con.
+ Diễn biến: Những con chèo bẻo lao vào đánh diều hâu túi bụi.
+ Kết thúc: Lông diều hâu bay tứ linh, miệng lêu la, con mồi rơi xuống như một quả rụng. Diều hâu biến mất, hú vía.
- Chèo bẻo với quạ:
+ Thời điểm: Quạ vào chuồng lợn, vừa bay lên.
+ Diễn biến: Quạ bị chèo bẻo vây tứ phía, đánh.
+ Kết thúc: Có con quạ chết đễn rũ xương.
- Chèo bẻo với chim cắt:
+ Mục đích: trị tội.
+ Thời điểm: 2 con chèo bẻo đang bay, một con chim cắt vụt lao ra.
+ Diễn biến: Cắt xỉa cánh hụt. Lập tức một đàn chèo bẻo hàng chục con xông vào thi nhau mổ.
+ Kết thúc: Cắt kiệt sức, quay tròn xuống đồng Xóc như cái diều đứt dây.
* Khung cảnh sinh hoạt của con người:
- Cảnh trẻ con tụ hội ở góc sân quan sát cuộc chiến của các loài chim:
+ Địa điểm: Dưới gốc cây vối.
+ Quan sát chăm chú từng hoạt động "Tôi mải ngắm nên không cứu được gà.".
+ Bày tỏ cảm xúc, đánh giá trước các loài vật.
+ Xúm lại xem kết quả trận chiến: "Chúng tôi ùa chạy ra... Mỗi chúng tôi bồi tiếp cho nó hòn đất.".
- Cảnh trẻ con tắm suối:
+ Địa điểm: Sau nhà, qua mấy vườn sắn xanh biếc.
+ Tả lại suối: nước chảy ào ào, từ núi Tiên giội như thác, trắng xóa (so sánh), qua suối Cộc xóm Đông tràn sang suối xóm Tây rồi về suối xóm Trại. → Am hiểu nguồn gốc của những con suối.
+ Cảnh vui chơi bên suối:
- Cảnh mâm cơm đầm ấm:
+ Thời gian: Tối.
+ Địa điểm: Giữa sân.
+ Hoạt động: Cả nhà ngồi ăn cơm trong hương lúa đầu mùa từ đồng Chõ thoảng về; trong tiếng sáo diều cao vút của chú Cháng; trong dàn nhạc ve; trong tiếng chó thủng thẳng sủa văng. Sau khi no nê rủ nhau ngủ hiên cho mát.
+ Cảm xúc nhân vật: Khao khát thầm ước "Mùa hè nào cũng được như mùa hè này!".
=> Khung cảnh sinh hoạt vô tư, yên bình, hòa mình với thiên nhiên. Tình cảm yêu thiên nhiên, quê hương sâu sắc.
- Về nội dung:
+ Đặc điểm một số loài chim ở làng quê và mối quan tâm của con người với loài vật.
+ Tình cảm yêu quí các loài vật và tình yêu làng quê đất nước.
- Về nghệ thuật:
+ Miêu tả tự nhiên, sinh động, hấp dẫn, nhiều yếu tố dân gian.
+ Lời văn giàu hình ảnh.
+ Sử dụng nhiều phép tu từ.
Bài tập 1: Em có cảm nhận gì về thiên nhiên trong văn bản Lao xao?
a. Hướng dẫn giải:
- Đọc kĩ lại những hình ảnh thiên nhiên được tác giả miêu tả trong văn bản.
- Cảm nhận theo hướng: Tình yêu thiên nhiên, yêu loài vật,...
b. Lời giải chi tiết:
Lao xao là tác phẩm đã để lại nhiều suy ngẫm cho bạn đọc. Sau khi đọc xong bài thơ, em cảm nhận được khung cảnh thanh bình mà cũng rất vui tươi của làng quê. Thời gian chớm hè đã tới, vạn vật như đổi cho mình chiếc áo mới. Hoa lan, hoa giẻ, hoa móng rồng, ong bướm như quyện vào nhau, tạo nên cảnh đất trời thật trong trẻo, êm dịu. Thế giới các loài chim ác, chim hiền, chim trị ác hiện lên thật sinh động, giàu sức sống. Tác giả Duy Khán không chỉ giúp người đọc hình dung được bức tranh thiên nhiên làng quê mà còn về về thế giới loài chim. Nếu không có sự quan sát tinh tế và tình yêu thiên nhiên nồng nàn thì có lẽ thi sĩ đã không thể viết được bài thơ hay như vậy. Do đó, bài thơ còn là bài học về tình yêu thiên nhiên. Đây còn là bức tranh thiên nhiên tươi đẹp thể hiện vốn sống, vốn hiểu biết khá phong phú của tác giả. Thiên nhiên được miêu tả qua cái nhìn trong sáng và trí tưởng tượng phong phú của tuổi thơ. Từng loài chim được miêu tả trong mối quan hệ với con người, theo cách đánh giá của dân gian và ít nhiều mang tính biểu tượng cho từng loại người trong xã hội.
Bài tập 2: Sắp xếp tên các loài chim theo thứ tự xuất hiện trong văn bản:
- Chim ngói, nhạn, bìm bịp.
- Diều hâu, chèo bẻo, quạ đen, quạ khoang, cắt.
- Bồ các, chim ri, sáo sậu, sáo đen, tu hú.
a. Hướng dẫn giải:
Nhớ lại các thứ tự loài chim xuất hiện trong văn bản và sắp xếp cho hợp lí.
b. Lời giải chi tiết:
- Bồ các, chim ri, sáo sậu, sáo đen, tu hú.
- Chim ngói, nhạn, bìm bịp.
- Diều hâu, chèo bẻo, quạ đen, quạ khoang, cắt.
- Học xong bài này, các em cần nắm:
+ Cảm nhận được bức tranh thiên nhiên mùa hè sinh động, chân thực và gần gũi.
+ Nắm được đặc điểm, tập tính thú vị của các loài chim.
Bài học Lao xao ngày hè thể hiện tình yêu thiên nhiên, quê hương tha thiết của tác giả. Nhằm giúp các em cảm nhận rõ hơn về bài học này, các em có thể tham khảo bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:
Trong quá trình tìm hiểu bài học này, nếu có bất cứ khó khăn gì các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
Lao xao ngày hè đã khắc họa thành công hình dáng, đặc điểm, tập tính của các loài chim. Để hiểu hơn về những loài chim xuất hiện trong bài học này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu về văn bản Lao xao ngày hè dưới đây:
- Phân tích văn bản Lao xao của Duy Khán
- Từ văn bản “Lao xao” của Duy Khán kết hợp với trí tưởng tượng, em hãy tả lại hình ảnh khu vườn trong văn bản này
- Cảm nhận bức tranh thiên nhiên làng quê trong bài Lao xao ngày hè
- Phát biểu cảm nghĩ về bài văn Lao xao của Duy Khán
-- Mod Ngữ văn 6 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
* Cụ thể:
Câu trả lời của bạn
Các biện pháp tu từ: Liệt kê, nhân hóa, so sánh
Câu trả lời của bạn
Người kể chuyện: nhân vật “tôi” - ngôi thứ nhất.
Câu trả lời của bạn
Tự sự và miêu tả
Câu trả lời của bạn
Những câu văn, hình ảnh sau thể hiện tình cảm gì của tác giả với quê hương:
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
Một số câu văn kể chuyện, miêu tả và biểu cảm:
+ Kia kìa! Con diều hâu bay tít lên cao, nó có cái mũi khoằm, đánh hơi tinh lắm: Đâu có xác chết. Đâu có gà con… Khi tiến nó rú lên, tất cả gà chui vào cánh mẹ.
+ Người ta nói chèo bẻo là kẻ cắp. Kẻ cắp hôm nay gặp bà già! Nhưng từ đây tôi lại quý chèo bẻo/ Ngày mùa, chúng thức suốt đêm. Mới tờ mờ đất đã cất tiếng gọi người” “Chè cheo chét” Chèo bẻo trị kẻ ác. Thì ra, người có tội khi trở thành người tốt thì tốt lắm!.....
Việc kết hợp miêu tả, biểu cảm khi kể chuyện đã giúp cho việc thể hiện không khí ngày hè trở nên sôi động hơn.
Câu trả lời của bạn
Đó là những những âm thanh, hình ảnh sinh động, góp phần tạo nên cái lao xao ngày hè.
Câu trả lời của bạn
Trời chớm hè, cây cối um tùm. Hương hoa thơm ngát. Ong bướm cũng rộn ràng. Nhưng thế giới loài chim mới nhộn nhịp. Bồ các to mồm. Chị Điệp nhanh nhảu. Sáo sậu, sáo đen, tu hú, chim ngói, chim nhạn hiền lành, gần gũi với con người. Bìm bịp suốt ngày đêm rúc trong bụi cây. Diều hâu hung ác bắt gà con, quạ lia lia láu láu dòm chuồng lợn, chèo bẻo kẻ cắp nhưng hung hăng, thích đánh nhau, đánh cả diều hâu lẫn quạ. Chim cắt hung dữ, không một loài chim nào trị được thế mà bị chèo bẻo đánh cho ngắc ngoải. Cả xóm làng không ai muốn ngủ, tất cả cùng thức với giờ, với đất.
Câu trả lời của bạn
Văn bản “Lao xao ngày hè” của nhà văn Duy Khán đem đến cho người đọc ấn tượng sâu sắc. Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp nơi làng quê vào mùa hè được khắc họa cho thấy một vốn am hiểu phong phú của tác giả. Thiên nhiên hiện lên với vẻ đẹp tràn đầy âm thanh của sức sống. Từng tập tính của các loài chim thường xuất hiện ở các làng quê vào mùa hè được miêu tả trong mối quan hệ với con người, theo cách đánh giá của dân gian và ít nhiều mang tính biểu tượng cho từng loại người trong xã hội. Cùng với đó là những kỉ niệm của thời niên thiếu để từ đó tái hiện bức tranh thiên nhiên và cuộc sống ở nông thôn. Có thể thấy rằng, Duy Khán đã gửi cả tâm hồn mình vào những trang viết mộc mạc, hồn nhiên và đầy chất thơ như thế.
Câu trả lời của bạn
Nội dung chính của đoạn trích đề cập đến loài chim
Câu trả lời của bạn
Trong đoạn trích thứ hai, tác giả đã miêu tả cuộc đánh nhau giữa chèo bẻo và chim cắt.
Câu trả lời của bạn
Đoạn trích Lao xao thuộc thể loại: Hồi kí tự truyện
Câu trả lời của bạn
Từ ngữ xuất hiện ở đoạn văn bản trước là bồ các (cũng gọi là ác là).
Câu trả lời của bạn
Đọc xong đoạn trích Lao Xao (Trích Tuổi thơ im lặng - Duy Khán), gấp sách lại, trước mặt ta vẫn hiện lên một bức tranh làng quê Việt Nam xiết bao thân thương trìu mến, nồng ấm tình người.
Qua những trang viết hồn hậu của Duy Khán, làng quê Việt Nam hiện lên thật bình dị và êm ả. Chính cuộc sống yên ả ở làng quê đã trở thành sức thu hút của loài chim tụ họp về đây, sống chan hoà thân ái với con người.
Mở đầu bài văn là một không gian làng quê lúc chớm hè. Nét đặc đã quyến rũ biết bao là bướm, là ong tìm đến hút mật. Âm thanh lao xao của tiếng ong bay, tiếng ong đánh lộn tranh nhau hút mật đem lại cho người đọc một rung cảm nhè nhẹ và dư vị man mác, khó quên.
Nổi bật trên bức tranh cảnh sắc mùa hè tươi đẹp là hình ảnh của các loài chim. Không biết cơ man nào là chim, tưởng như đây là khoảng trời của riêng chúng.
Đầu tiên là những loài chim quen thuộc với làng quê và cũng rất gắn bó với cuộc sống của con người: chim, lành. Chúng gồm đủ các chủng loài khác nhau: Từ con bồ các đến chim ri, rồi sáo sậu, sáo đen, tu hú, chim ngói, chim nhạn... Chúng họp thành một thế giới hồn hậu, đáng yêu với những âm thanh rộn rã, tưng bừng. Ta giật mình trước tiếng kêu váng tai của chú bồ các "các... các... các..." , nhưng cũng cười thú vị trước sự hốt hoảng "vừa bay vừa kêu cứ như bị ai đuổi đánh" của nó. Ta lâng lâng trước tiếng hót vui tai của chú sáo sậu, sáo đen, và thích thú trước âm thanh "tọc, tọc" học bắt trước tiếng người của con sáo nhà bác Vui. Rồi âm thanh náo động tưng bừng, da diết của tiếng chim tu hú như gọi về, như đánh thức trong ta bao hoài niệm, khiến lòng ta bồi hồi.
Tiếng chim tu hú trong bài văn gợi cho người đọc nhớ tới những mùa vải chín ngọt, gợi nhớ tới cả tiếng chim tu hú trong bài thơ của Bằng Việt.
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế
Tu hú ơi chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa
Hoà vào những âm thanh rộn rã trên những ngọn cây, những đồng lúa, văng vẳng tiếng chao cánh của lũ chim ngói sạt qua, tiếng "chéc, chéc" của mấy chú nhạn vùng vẫy tít tận mây xanh.
Rồi bỗng vang lên mấy tiếng "bìm bịp" của mấy con bìm bịp núp trong bụi cây. Những tiếng kêu thật não lòng. Có lẽ, bao nhiêu nỗi oan ức mà nhân gian gán cho chúng không gột rửa được hoá thành nỗi niềm gửi vào cả mấy tiếng kêu u uất, nặng nề dó. Thật tội nghiệp cho con bìm bịp, nó cũng là một giống chim hiền mà suốt ngày đêm cứ phải âm thầm chui rúc trong mấy bụi cây, chẳng dám vui vầy cùng họ hàng nhà chim.
Gắn bó với cuộc sống của con người, những loài chim lành đã được nhà văn nhìn nhận bằng con mắt đầy thiện cảm, và mối thiện cảm ấy của ông truyền rất nhanh vào người đọc, khiến họ thấy gắn bó với các loài chim, với thiên nhiên, với làng quê.
Để tô thêm vào bức tranh thiên nhiên phong phú của làng quê, có hình ảnh của những con diều hâu đáng ghét chỉ biết rình trộm gà, hình ảnh của những con quạ xấu xí đáng khinh với cặp mắt "lia lia, láu láu" dòm ngó vào chuồng lợn, rồi lũ chim cắt ác độc đã xỉa chết bao nhiêu con bồ câu hiền lành. Chúng là những loài chim ác nhưng chúng là một phần của thế giới các loài chim, một phần của sự sống. Mặc dù chúng hiện lên qua cái nhìn đầy ác cảm của nhà văn nhưng thiết nghĩ cũng không thể thiếu được chúng. Bởi thiếu chúng, làm sao có những cảnh tượng vui mắt của trận đánh của lũ Chèo Bẻo trị lại chim ác. Những cảnh tượng ấy làm cho bức tranh sinh hoạt của thế giới các loài chim thêm sống động, hấp dẫn.
Thế giới các loài chim khiến cho cuộc sống thêm hương vị, nồng ấm. "Lao Xao" là một bức tranh thiên nhiên đồng quê muôn màu sắc, một phần của cuộc sống làng quê được cảm nhận bằng một tâm hồn nhạy cảm, và được phác hoạ lại bằng ngòi bút nghệ thuật tinh tế, tài hoa.
Phải gắn bó sâu sắc với làng quê, với thiên nhiên làng quê đến thế nào, phải yêu mến và trân trọng thiên nhiên và cuộc sống làng quê đến nhường nào, Duy Khánh mới có thể viết được những trang văn đặc sắc như thế.
Lao Xao sẽ mãi xao động trong tâm hồn người đọc!
Câu trả lời của bạn
Văn bản “Lao xao ngày hè” đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc cho bạn đọc về bức tranh thiên nhiên nơi làng quê. Thời gian chớm hè đã tới, vạn vật như đổi cho mình chiếc áo mới. Hương thơm của những loài hoa như hoa lan, hoa giẻ, hoa móng rồng cùng với sắc màu của ong bướm như quyện vào nhau, tạo nên vẻ đẹp thật trong trẻo, êm dịu. Cùng với đó là thế giới của các loài chim ác, chim hiền hiện lên thật sinh động, giàu sức sống. Tác giả Duy Khán không chỉ giúp người đọc hình dung được bức tranh thiên nhiên làng quê mà còn về về thế giới loài chim - tập quán của chúng trong tự nhiên. Vẻ đẹp của làng quê còn hiện ra qua “hương lúa đầu mùa từ đồng Chõ thoảng về, trong tiếng sáo diều cao vút của chú Chàng; trong dàn nhạc ve, trong tiếng chó thủng thẳng sủa giăng…”. Những hình ảnh, sự vật rất quen thuộc nơi làng quê Việt Nam. Có thể thấy rằng nếu không có sự quan sát tinh tế và tình yêu thiên nhiên nồng nàn thì có lẽ thi sĩ đã không thể viết được bài thơ hay như vậy. Bài thơ cũng gửi gắm tình yêu thiên nhiên tha thiết của tác giả.
Câu trả lời của bạn
- Giống nhau: cảm nhận của em cũng giống với nhân vật tôi, mỗi loài chim có đặc tính khác nhau, có loài chim hiền, có loài chim hung dữ.
- Khác nhau: nhân vật tôi có sự am hiểu sâu sắc từ tự quan sát tự nhiên và kinh nghiệm có được khi sống ở vùng quê.
Câu trả lời của bạn
Sự khác biệt trong thái độ của nhân vật “tôi” đối với chèo bẻo, quạ, diều hâu và chim cắt cho thấy nhân vật tôi rất am hiểu về tập tính của các loài chim, có sự quan sát kĩ lưỡng với từng loài.
Xác định thành phần chủ ngữ và vị ngữ và rút ra tác dụng của việc sử dụng cụm đông từ làm thành phần vị ngữ trong câu sau:
“Ong vàng, ong vò vẽ, ong mật đánh lộn nhau để hút mật tìm hoa.”
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
Có thể chia thành hai phần như sau:
- Phần 1: Từ đầu đến "lặng lẽ bay đi" -> Phong cảnh làng quê vào lúc chớm hè.
- Phần 2: Còn lại -> Thế giới các loài chim và khung cảnh sinh hoạt của con người.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *