Bài học Em bé thông minh dưới đây nhằm giúp các em nhận thức được ý nghĩa của những kiến thức đời sống thuộc kinh nghiệm dân gian. Đồng thời, bài học này còn giúp các em hiểu được ý nghĩa của câu chuyện Em bé thông minh mà tác giả dân gian gửi gắm. Chúc các em học tốt nhé!
a. Khái niệm, đặc điểm của truyện cổ tích:
- Khái niệm: Truyện cổ tích là thể loại truyện kể dân gian, kết quả của trí tưởng tượng dân gian, xoay quanh cuộc đời, số phận của một số kiểu nhân vật. Truyện cổ tích thể hiện cách nhìn, cách nghĩ của người xưa đối với cuộc sống, đồng thời nói lên ước mơ về một xã hội công bằng, tốt đẹp.
- Đặc điểm của truyện cổ tích:
+ Cốt truyện cổ tích thường có yếu tố hoang đường, kì ảo, mở đầu bằng "Ngày xửa ngày xưa..." và kết thúc có hậu. Truyện được kể theo trình tự thời gian.
+ Truyện cổ tích thường kể về một số kiểu nhân vật như nhân vật bất hạnh, nhân vật dũng sĩ, nhân vật thông minh... Phẩm chất của nhân vật truyện cổ tích chủ yếu được thể hiện qua hành động.
b. Tìm hiểu từ khó:
- Điều: dẫn vào theo lệnh trên.
- Thần phục: chịu phục tùng và tự nhận làm bề tôi của vua.
- Triệu: Ra lệnh gọi.
- Dụ chỉ: Văn bản để truyền lệnh của vua.
c. Tóm tắt truyện Em bé thông minh:
Ngày xửa ngày xưa, có một vị vua nọ muốn tìm ra một người tài để xây dựng và giúp đất nước phát triển, chống giặc xâm lăng, thế là nhà vua ấy đã nghĩ ra kế sách là sai viên quan đi tìm kiếm, dò la khắp nơi để tìm người tài giỏi. Một hôm, viên quan phát hiện ra dấu hiệu nhân tài ở một em bé con nhà thường dân qua lời đối đáp nhanh nhạy, thông minh.
Vua hay tin đã trực tiếp tạo ra những tình huống oái oăm để thử tài em. Lần thử thách cuối cùng, em bé đã đem trí thông minh của mình thắng điều kiện thách đố của sứ thần. Sau đó, em được phong làm Trạng nguyên và giúp Vua trong việc triều chính.
d. Đại ý:
Em bé thông minh là truyện cổ tích về nhân vật thông minh, đề cao trí khôn dân gian, trí khôn kinh nghiệm, tạo được tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên, chất phát mà không kém phần thâm thúy của nhân dân trong đời sống hàng ngày.
e. Bố cục: Có thể chia văn bản thành 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu cho đến "lỗi lạc" -> Vua sai quan đi khắp nơi tìm người tài giỏi giúp nước.
- Phần 2: Tiếp theo cho đến "láng giềng" -> Sự mưu trí, thông minh của em bé qua các lần thử thách.
- Phần 3: Còn lại -> Em bé trở thành trạng nguyên.
a. Vua sai quan đi khắp nơi tìm người tài giỏi giúp nước:
- Vua tìm người tài giỏi giúp nước.
- Quan:
+ Đi khắp nơi để tìm.
+ Ra câu đố oái oăm.
→ Viên quan tận tuỵ, vua anh minh.
b. Sự mưu trí, thông minh của em bé qua các lần thử thách:
* Lần thử thách thứ nhất:
- Hoàn cảnh: hai cha con đang cày ruộng
- Viên quan hỏi: Trâu của lão cày một ngày được mấy đường?
→ Không thể trả lời ngay một điều vớ vẩn, không ai để ý bằng một kết quả chính xác được.
- Em bé: Hỏi vặn lại viên quan.
→ Cách giải bất ngờ, lí thú.
- Em bé không lúng túng mà đẩy thế bị động sang phía người ra câu đố.
→ Nhanh trí, thông minh (ăn miếng trả miếng, tương kế tựu kế, gậy ông đập lưng ông)
- Viên quan: bất ngờ, sửng sốt, phát hiện ra người tài.
* Lần thử thách thứ hai:
- Vua ra câu đố dưới hình thức lệnh vua ban.
- Tính chất nghiêm trọng: "…cả làng phải chịu tội"
- Câu đố hết sức phi lí, trái với qui luật tự nhiên.
- Ai nấy đều tưng hửng, lo lắng.
- Không hiểu thế là thế nào
- Bao nhiêu cuộc họp, lời bàn, vẫn không có cách gì giải quyết.
- Coi là tai hoạ.
→ Khẳng định : câu đố quá khứ, oái oăm, tất cả đều chịu cả.
- Bảo làng thịt hai con trâu và đồ gạo nếp
- Nhận trách nhiệm lo liệu cả
- Thế nào cũng xong xuôi.
→ Tự tin.
- Em bé đã tìm cách đối diện vua, đưa vua và quần thần vào bẫy của mình, để vua tự nói ra sự vô lí.
* Lần thử thách thứ ba:
- Vua lệnh cho hai cha con phải làm thịt chim thành ba mâm cỗ.
- Mục đích: để khẳng định chắc chắn sự thông minh của em bé.
- Em bé giải đố bằng cách đố lại vua: đưa cây kim → vua rèn dao.
- Vua phục tài, ban thưởng rất hậu.
* Lần thử thách thứ tư:
- Sứ thần nước ngoài đố: xâu chỉ qua vỏ ốc vặn.
- Tính chất nghiêm trọng, liên quan đến vận mệnh quốc gia.
- Triều đình nước Nam phải giải đố.
→ Vua quan lúng túng, lo lắng, bất lực.
- Em bé đã dùng kinh nghiệm từ đời sống dân gian để giải đố.
- Cách giải đố dễ như một trò chơi trẻ con.
→ Tính chất oái oăm của câu đố ngày một tăng tiến. Đối tượng ra câu đố cũng ngày một cao hơn, điều đó càng làm nổi bật sự thông minh hơn người và tài trí của em bé.
- Những cách giải đố của em bé rất lí thú:
+ Đẩy thế bị động về người ra câu đố.
+ Làm cho người ra câu đố thấy cái phi lí
+ Dựa vào kiến thức đời sống.
+ Người đọc bất ngờ trước cách giải giản dị, hồn nhiên của người giải.
→ Em bé có trí tuệ thông minh hơn người.
c. Em bé trở thành trạng nguyên:
- Kết thúc truyện em bé được phong làm trạng nguyên, được ở gần vua.
-> Đây là phần thưởng xứng đáng cho người tài.
- Về nội dung:
+ Truyện đề cao trí thông minh, trí khôn dân gian (qua hình thức giải những câu đố và vượt qua những thử thách oái ăm).
+ Tạo ra tiếng cười vui vẻ và hồn nhiên trong đời sống hằng ngày.
- Về nghệ thuật:
+ Là truyện cổ tích kể về nhân vật thông minh, có nhiều tình huống bất ngờ và thú vị.
+ Dùng câu đố thử tài, tạo tình huống thử thách nhân vật để bộc lộ tài năng, phẩm chất.
+ Cách dẫn dắt sự việc cùng mức độ tăng dần của những câu đố, và cách giải đố tạo tiếng cười hài hước.
Bài tập: Hãy viết một bài văn ngắn phân tích ý nghĩa câu chuyện Em bé thông minh.
a. Hướng dẫn giải:
- Đọc kĩ văn bản truyện Em bé thông minh, nắm nội dung và trình bày thông điệp được gửi gắm trong truyện.
- Bài văn cần có bố cục ba phần: Mở bài, thân bài và kết bài đầy đủ.
- Lời văn trong sáng, giàu biểu cảm.
b. Lời giải chi tiết:
Truyện Em bé thông minh mang đến cho người đọc những kiến thức bổ ích cùng những tiếng cười sảng khoái, nhờ câu chuyện này mà chúng ta hiểu hơn về những kinh nghiệm dân gian sâu sắc của người Việt. Đồng thời, câu chuyện này sẽ giúp chúng ta sẽ thấy được một sức hấp dẫn riêng của truyện cổ tích Việt Nam. Đây là câu truyện dân gian với những tình tiết hấp dẫn ca ngợi sự thông minh của người dân xưa. Trong câu truyện cổ tích này, nhân vật chính là em bé thông minh và sự thông minh của em được thể hiện qua bốn lần thử thách. Và với mỗi lần em đều khiến cho người thách đố thán phục về sự thông minh của mình.
Tình huống truyện được xây dựng rất tự nhiên bắt nguồn từ việc chiêu mộ người tài. Từ thời phong kiến xưa, các bậc minh quân luôn muốn đi khắp nơi trên đất nước để chiêu dụ những người thông minh, tài giỏi hơn người để phục vụ đất nước. Trong câu chuyện, tình huống chuyện bắt đầu khi vua sai quân đi tìm kiếm người thông minh thì gặp em bé đang làm ruộng cùng cha trên cánh đồng. Đây là một chi tiết cho thấy sự khéo léo trong việc xây dựng tình huống truyện của tác giả dân gian, giúp tạo ra sự tự nhiên, mở đầu cho những phần hấp dẫn của cốt truyện phía sau. Nhân vật đại diện cho trí thông minh trong câu chuyện đã trải qua rất nhiều cuộc đấu trí hóc búa để làm nổi bật lên sự thông minh, dí dỏm của mình.
Tác giả dân gian không chỉ tạo ra những chi tiết làm nổi bật sự thông minh của con người mà mỗi một câu chuyện, một chi tiết thể lại có mức độ tăng dần về độ khó và tính quan trọng của câu đố. Ở đây, các thử thách của nhà vua dành cho em bé thông minh tăng dần mức độ. Nó không còn đơn thuần là một câu hỏi, câu đố của nhà vua, mà còn là câu hỏi của xứ thần nước khác. Nếu cả một quốc gia mà không ai giải được câu đố oái oăm của nước bạn thì thật sự xấu hổ. Nhưng rồi một câu hỏi hóc búa làm quan đại thần ai cũng mải mồ hôi thì em bé thông minh lại giúp giải dễ dàng.
Việc xây dựng nên truyện em bé thông minh cũng giống như truyện trạng Quỳnh xưa kia, tài trí hơn người chiến thắng những nước coi thường tài trí của dân tộc ta. Ngoài tác dụng mua vui giúp cho cuộc sống của nhân dân yêu đời hơn, những truyện cổ tích này còn là một niềm tự hào dân tộc, khi mà tài năng của nhân dân ta có thể so tài với quốc tế, chiến thắng những đất nước khác khẳng định sự tài ba của dân tộc Việt Nam.
Qua việc phân tích truyện em bé thông minh chúng ta nhận ra và đề cao hơn trí khôn của người xưa, luôn sắc sảo và nhanh nhạy trong việc xử trí những sự việc ở đời. Hơn thế nữa, những con người có trí thông minh hơn người, luôn được xã hội đề cao, trân trọng và họ cũng khẳng định được một điều là trí khôn của con người là vô giá, sự sáng tạo luôn là nguồn khai thác bất tận.
(Sưu tầm)
- Học xong bài này, các em cần nắm:
+ Hiểu và cảm nhận được những nét chính về nội dung và nghệ thuật của truyện cổ tích Em bé thông minh.
+ Nhận thức được tầm quan trọng của kinh nghiệm dân gian.
+ Kể lại được một câu chuyện cổ tích bằng lời văn của em.
Truyện Em bé thông minh đã thể hiện một cách đầy đủ về những đặc điểm của truyện cổ tích qua nhân vật, sự kiện, cốt truyện. Để dễ dàng phân tích được văn bản này hơn, các em có thể tham khảo bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt tại đây:
Trong quá trình tìm hiểu bài học này, nếu có bất cứ khó khăn gì các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
Em bé thông minh là một câu chuyện cổ tích tạo nên tiếng cười lý thú cho người nghe, bởi truyện có các câu đố, tình huống hiểm hóc, phức tạp được đưa ra và cách giải quyết khiến người ta phải phì cười. Để hiểu rõ hơn về câu chuyện này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
- Tóm tắt truyện Em bé thông minh
- Phân tích nhân vật Em bé thông minh
- Cảm nghĩ của em về nhân vật Em bé thông minh
- Đóng vai cậu bé kể lại truyện Em bé thông minh
- Phát biểu cảm nghĩ của em sau khi đọc truyện cổ Em bé thông minh
- Kể lại câu chuyện cổ tích Cậu bé thông minh
-- Mod Ngữ văn 6 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
Trong kho tàng truyện dân gian truyện cổ tích thì không thiếu nhưng câu chuyện về những cô bé cậu bé từ nhỏ đã được biết đến la rất thông minh. Trong đó có câu chuyện em bé thông minh là một câu chuyện khá nổi tiếng nói về một em bé rất thông minh đề cao trí khôn dân gian từ đó tạo ra tiếng cười vui vẻ hồn nhiên nhưng không kém phần thâm thúy. Em bé khoảng chừng bảy tám tuổi,con của một nhà nông dân bình thường nhưng rất mạnh dạng và nhanh trí. Em không hề rụt rè,nhút nhát như những đứa bé khác cùng tuổi mà dám đối thoại với viên quan và cả nhà vua. Em bé đã giải được những câu đố oái oăm,hóc búa đầy bất ngờ của viên quan, nhà vua và xứ thần nước láng giềng khiến em rất khâm phục. Câu đố xâu sợi chỉ qua ruột con ốc vặn dài của sứ thần nước láng giềng làm cho các ông trạng, đại thần, nhà thông thái đều lắc đầu bó tay nhưng em bé thì vừa chơi vừa hát câu giải đố một cánh dễ dàng. Em mong mọi trẻ em đều thông minh,nhanh nhẹn như em bé.
Câu trả lời của bạn
1. Mở bài
- Nhân dân ta từ xưa đã đánh giá rất cao vai trò của trí tuệ trong đời sống.
- Nhân vật em bé trong truyện "Em bé thông minh" tiêu biểu cho trí thông minh của người lao động.
2. Thân bài
a. Trí thông minh tuyệt vời của chú bé nông dân
- Thể hiện qua nhiều tình huống có tính chất thử thách, càng về sau càng gay go
+ Trả lời câu hỏi của viên quan bằng chính cách hỏi: "Ngựa của ông một ngày đi được mấy bước?"
+ Hóa giải lệnh oái oăm của nhà vua là bắt dân làng nuôi trâu đực đẻ bằng câu chuyện bịa đặt và nhờ vua bắt cha mình đẻ em bé.
+ Vua thử tài chú bé, bắt làm cỗ từ một con chim sẻ. Chú yêu cầu sứ giả tâu với vua cho người rèn chiếc kim thành dao để mổ chim.
+ Sứ thần nước ngoài thách đố xâu sợi chỉ qua đường ruột của một chiếc vỏ ốc vặn, chú bé nghĩ ra mẹo và làm được.
b. Thái độ của nhà vua đối với chú bé thông minh
- Khẳng định chú chính là nhân tài mà mình đang cần tìm.
- Phong cho chú bé chức Trạng nguyên, lưu lại trong cung nuôi ăn học tử tế để sau này giúp nước.
- Tin dùng và thường hỏi ý kiến của chú bé trong những công việc quốc gia đại sự.
3. Kết bài
- Với truyện "Em bé thông minh", khao khát đổi đời của người lao động xưa kia đã được thỏa mãn.
- Qua truyện, trí tuệ và trí khôn dân gian được đề cao và ca ngợi
- Tạo ra được tiếng cười hồn nhiên, vui vẻ trong cuộc sống hàng ngày.
- Các chi tiết cường điệu khiến cho truyện trở nên thú vị và hấp dẫn.
Câu trả lời của bạn
Tác dụng:
- Tạo nên sự hấp dẫn, cuốn hút người đọc.
- Tạo ra tình huống để phát triển cốt truyện từ đơn giản đến phức tạp để thử thách nhân vật.
- Nhân vật bộc lộ được những phẩm chất tốt đẹp, bộc lộ tài trí thông minh.
Câu trả lời của bạn
Motif về nhân vật thông minh giống như trong “Em bé thông minh” là motif phổ biến trong các câu truyện cổ tích không chỉ ở Việt Nam mà còn trên toàn thế giới.
Câu trả lời của bạn
- Câu chuyện cổ tích “Em bé thông minh” đề cao phẩm chất trí tuệ của con người, cụ thể là người lao động nghèo. Đó là trí thông minh được đúc rút từ hiện thực cuộc sống vô cùng phong phú, qua những kinh nghiệm được tích lũy từ lao động sản xuất.
- Câu chuyện đã đem lại tiếng cười hồn nhiên vui vẻ.
- Thể hiện ước nguyện của người lao động: Mong muốn có người tài giỏi giúp ích cho đất nước.
Câu trả lời của bạn
Qua cách xử trí của cậu bé có thể thấy sự thông minh, nhanh trí, biết vận dụng kiến thức xã hội đã biết để giải những câu đố ngày càng hóc búa của người lớn đưa ra.
Câu trả lời của bạn
- Lần thứ nhất: Cậu bé giải câu đố bằng cách đố lại.
- Lần thứ hai: Cậu bé giải câu đố bằng đóng kịch, trách cha không đẻ em bé để cho vua tự nói điều phi lý.
- Lần thứ ba: Cậu bé giải thích câu đố bằng cách đố lại : yêu cầu vua rèn cái kim may thành dao để làm thịt con chim sẻ dọn thành ba cỗ thức ăn.
- Lần thứ tư: Em bé thông minh đã nhớ và vận dụng kinh nghiệm dân gian của các cụ ngày xưa, dùng kinh nghiệm ấy buộc sợi chỉ vào mình kiến bôi mỡ một đầu rồi để kiến bò sang .
Câu trả lời của bạn
Sự mưu trí của cậu bé được thử thách qua bốn lần.
- Lần thứ nhất: Trả lời câu hỏi phi lí của viên quan, khi viên quan hỏi cha cậu cày mỗi ngày được mấy đường.
- Lần thứ hai: nhà vua bắt dân làng cậu bé nuôi trâu đực phải đẻ được con.
- Lần thứ ba: Trả lời câu đố vua giao cho chính mình, làm sao thịt một con chim sẻ phải dọn thành ba cỗ bàn thức ăn
- Lần thứ tư: câu đố hóc búa của sứ thần xâu sợi chỉ mềm qua đường ruột ốc xoắn dài.
Câu trả lời của bạn
Nhằm ca ngợi tài trí của nhân dân lao động
Câu trả lời của bạn
Khi kể về tài năng của em bé, tác giả nhằm ca ngợi trí thông minh của nhân dân lao động.
Câu trả lời của bạn
Nhằm kích thích sự tò mò của người nghe, người đọc
Câu trả lời của bạn
Dựa vaò tình huống truyện gây cấn, việc thử tài của nhà vua
Câu trả lời của bạn
Trong truyện không có yếu tố kì ảo
Câu trả lời của bạn
Không nhờ vào ai hết, dựa vào sự tài trí của bản thân em bé.
Câu trả lời của bạn
Ca ngợi, khẳng định trí tuệ, tài năng của con người
Câu trả lời của bạn
Nhờ thông minh, nhờ kinh nghiệm, hiểu biết của bản thân
Câu trả lời của bạn
Nhân vật thông minh
Câu trả lời của bạn
Diễn biến của truyện:
. Lần thử thách thứ nhất:
- Hoàn cảnh: hai cha con đang cày ruộng
- Viên quan hỏi: Trâu của lão cày một ngày được mấy đường?
→ Không thể trả lời ngay một điều vớ vẩn, không ai để ý bằng một kết quả chính xác được.
- Em bé: Hỏi vặn lại viên quan.
→ Cách giải bất ngờ, lí thú.
Em bé không lúng túng mà đẩy thế bị động sang phía người ra câu đố.
→ Nhanh trí, thông minh (ăn miếng trả miếng, tương kế tựu kế, gậy ông đập lưng ông)
- Viên quan: bất ngờ, sửng sốt, phát hiện ra người tài.
Câu trả lời của bạn
- Quan:
+ Đi khắp nơi để tìm.
+ ra câu đố oái oăm.
Câu trả lời của bạn
Những cách giải đố của em bé rất lí thú:
Em bé có trí tuệ thông minh hơn người, giải quyết vấn đề nhanh nhạy.
Tính cách ngây thơ, hồn nhiên., biết giúp đỡ mọi người khi cần thiết.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *