Mời các em học sinh lớp 6 cùng tham khảo bài học Về thăm mẹ nằm trong sách Cánh diều dưới đây. Bài học này sẽ mang đến cho các em những cảm xúc chân thành về tình cảm mẫu tử thiêng liêng, cao quý. Cùng DapAnHay tham khảo nhé!
a. Đôi nét về tác giả, tác phẩm:
* Tác giả:
- Đinh Nam Khương (1949 - 2018).
- Quê quán: Thôn Đục Khuê, xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, Hà Nội.
- Chức danh: Từng là phó chủ tịch Hội Đông y Mỹ Đức, Hà Nội; Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.
- Giải thưởng:
+ Giải A cuộc thi thơ 1981 - 1982 - Báo Văn nghệ.
+ Tặng thưởng bài thơ hay nhất 1992 - Báo Văn nghệ Quân đội.
+ Tặng thưởng chùm thơ hay nhất 2001 - Báo Văn nghệ.
+ Giải B cuộc thi thơ Lục bát 2002 - 2003.
* Tác phẩm:
- Xuất xứ: Trích Mẹ (Tuyển thơ) - 2002.
- Thể thơ: Lục bát.
b. Tìm hiểu về thể thơ lục bát:
- Lục bát là thể thơ truyền thống của dân tộc Việt Nam. Mỗi bài thơ ít nhất gồm hai dòng với số tiếng cố định: dòng sáu tiếng (dòng lục) và dòng tám tiếng (dòng bát). Thơ lục bát gieo vần chân và vần lưng. Tiếng thứ sáu của dòng lục gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng bát, tiếng thứ tám của dòng bát gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng lục tiếp theo.
- Ví dụ:
Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả rập rờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều.
(Việt Nam quê hương ta, Nguyễn Đình Thi)
- Thơ lục bát thường ngắt nhịp chẵn (mỗi nhịp hai tiếng). Lục bát là thể thơ có sức sống mãnh liệt, mang vẻ đẹp tâm hồn con người Việt Nam.
c. Tìm hiểu từ khó:
- Thơ thẩn: Lặng lẽ và đang có suy nghĩ vẩn vơ, lan man.
- Chum tương: Chum dùng đựng tương.
- Nón mê: Nón cũ và rách nát, đồ dùng để đội đầu che nắng mưa.
- Áo tơi: Áo che mưa bằng lá cọ, không có tay.
- Lủn củn: Thấp, ngắn, trông khó coi.
d. Nội dung chính:
Bài thơ thể hiện cảm xúc, suy nghĩ của người con về nỗi nhớ mong, yêu thương dành cho người mẹ.
e. Bố cục bài học: Tìm hiểu theo 2 mạch nội dung chính như sau:
- Hình ảnh người mẹ thương con.
- Tình cảm của người con với mẹ.
a. Hình ảnh người mẹ thương con:
- Hình ảnh mẹ gắn liền với bếp lửa: "Bếp chưa lên khói, mẹ không có nhà".
→ Thể hiện sự tần tảo, đảm đang → Mang những đặc điểm điển hình của người mẹ, người phụ nữ Việt Nam.
- Tình yêu thương của mẹ gắn với những sự vật gần gũi đời thường:
+ Chum tương đã đậy.
+ Áo tơi lủn củn.
+ Nón mê ngồi dầm mưa.
+ Đàn gà, cái nơm hỏng vành.
→ Tất cả các sự vật đều gần gũi, có vẻ cũ kĩ, xấu xí, không trọn vẹn.
→ Sự vất vả, tích cóp, tiết kiệm của người mẹ để nuôi con khôn lớn. Tình yêu của mẹ đối với con trọn vẹn.
- Tình thương của mẹ kết lại bởi hình ảnh: "Trái na cuối vụ mẹ dành phần con."
→ Chỉ là một trái na nhưng thể hiện rõ nét nhất sự yêu thương của mẹ: trái na đã đến cuối vụ mà mẹ không nỡ hái, vẫn chờ con về để cho con.
=> Người mẹ tần tảo, vất vả, tiết kiệm, hi sinh để lo cho con ăn học trưởng thành mà quên bản thân mình.
b. Tình cảm của người con với mẹ:
- Hoàn cảnh: "Con về thăm mẹ chiều đông".
- Biểu hiện:
+ Dáng hình: "Thơ thẩn vào ra" → Khi ở nhà một mình, ngắm nhìn những cảnh vật xung quanh, con ngờ ngợ một cảm giác bâng khuâng, tha thẩn, mang nét buồn, nét thương.
+ Cảm xúc:
- Về nội dung: Về thăm mẹ là bài thơ thể hiện tình cảm của người con xa nhà trong một lần về thăm mẹ mình. Mặc dù mẹ không ở nhà nhưng hình ảnh mẹ hiễn hữu trong từng sự vật thân thuộc xung quanh. Mỗi cảnh, mỗi vật đều biểu hiện sự vất vả, sự tần tảo, hi sinh và đặc biệt là tình thương yêu của mẹ dành cho con.
- Về nghệ thuật:
+ Thể thơ lục bát nhịp nhàng, biểu cảm.
+ Kết hợp thành công các biện pháp tu từ: ẩn dụ, liệt kê.
Bài tập: Em hãy sưu tầm một số bài thơ lục bát nói về tình cảm cha mẹ dành cho con cái hoặc ngược lại.
a. Hướng dẫn giải:
- Tìm những bài thơ đó trên các phương tiện như: Internet, sách văn học, báo chí,...
- Chú ý tìm đúng bài thơ được viết theo thể thơ lục bát.
b. Lời giải chi tiết:
Hôm nay con viết vài lời
Gửi mẹ yêu dấu trong đời của con
Với con mẹ mãi còn son
Dù thời gian có xói mòn tuổi xuân
Cảm ơn mẹ những ân cần
Hy sinh tất cả âm thầm vì con
Mẹ người đẹp nhất thế gian
Ngắm mẹ con thấy chứa chan nhựa đời
Thứ tha con nhé mẹ ơi
Những khi con trót lỡ lời mẹ đau
Cảm ơn mẹ những lo âu
Mỗi khi con ốm canh thâu mẹ ngồi
Dù cho mấy chục tuổi rồi
Với mẹ con mãi muôn đời nhỏ con
Môi mẹ không còn màu son
Cũng vì nhường lại cho con môi hồng
Bao la tình mẹ một lòng
Dạt dào nghĩa mẹ biển Đông sóng tràn
Ơn cao như núi ngút ngàn
Bao giờ trả hết muôn vàn công ơn
Cầu mong mẹ mãi bình an
Vui cùng con cháu ngập tràn yêu thương
Soi cho con mọi bước đường
Đời con cần mãi tình thương mẹ hiền.
(Về thăm mẹ - Mộc Miên)
Vu lan mùa lễ đã về
Đôi hồng xinh thắm cận kề trên tay
Lòng thành con trẻ ở đây
Kính dâng cha mẹ vui vầy nơi xa
Từ khi mẹ mất còn cha
Bao nhiêu khổ nhọc thân già phải lo
Liêu xiêu một bóng gầy gò
Để đàn con nhỏ được no ấm lòng
Một chiều trời đổ cơn giông
Mây giăng khắp lối trên dòng suối mơ
Cảnh thiên như đã đợi chờ
Để cha thôi hết bơ vơ cõi trần
Con thời ở lại tủi thân
Nhớ cha thương mẹ ôm phần mồ côi
Cuộc đời sóng gió nổi trôi
Cay bùi ngọt đắng khổ rồi cũng qua.
(Kính dâng cha mẹ - Khuyết Danh)
- Học xong bài này, các em cần nắm:
+ Bố cục tìm hiểu một văn bản chương trình Ngữ văn 6 SGK Cánh diều gồm: Chuẩn bị, đọc hiểu.
+ Cảm nhận được tình mẫu tử thiêng liêng.
+ Hiểu được những tình cảm của người con dành cho mẹ của mình.
Bài thơ Về thăm mẹ là lời của người con thể hiện cảm xúc nhớ nhung mẹ của mình sau bao ngày xa cách. Để cảm nhận về tình cảm này một cách cụ thể hơn, các em có thể tham khảo bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
Văn bản Về thăm mẹ nhằm giúp các em cảm nhận được tình cảm của người con dành cho mẹ của mình một cách cảm động và sâu sắc. Để hiểu hơn về văn bản này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu bài Về thăm mẹ dưới đây:
- Phát biểu cảm nghĩ về bài thơ Về thăm mẹ
-- Mod Ngữ văn 6 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
Trong những tình cảm mà chúng ta sẽ gặp, sẽ có trong đời như tình bạn, tình thầy trò, tình yêu… thì tình mẫu tử là tình cảm khởi nguồn ngay từ khi bạn chưa chào đời, khi mà mẹ còn đang mang trong chúng ta trong bụng với tất cả niềm hi vọng và thương mến vô bờ. Tình cảm ấy là duy nhất, bất biến và vĩnh cửu. Từ thuở bạn còn đang là giọt máu đỏ tươi trong bào thai, mẹ đã dành cho chúng ta sự trân trọng, nâng niu và thương yêu hơn bất cứ một điều gì khác. Và cũng từ khi ấy, công cha, nghĩa mẹ với bạn đã tồn tại. Khi bạn cất tiếng khóc chào đời, mẹ cũng chính là người hạnh phúc nhất. Tôi tin chắc, khoảnh khắc bạn hé đôi môi chào nhân gian cũng chính là phút giây mà mẹ bạn mãi mãi chẳng bao giờ quên. Khi bạn chập chững tập đi, cha mẹ là người nâng bước bạn. Khi bạn bi bô tập nói, mẹ là người lắng nghe đầu tiên. Rồi khi bạn trưởng thành, cha là người dẫn bước để bạn không lạc lối, mẹ là người luôn an ủi, động viên. Để tình cảm cha mẹ và con cái không trở thành những sự việc đáng lên án, con người ta cần gìn giữ và bồi đắp cho tình cảm sơ khai này. Hãy để tình cảm là sợi dây gắn kết những người chung dòng máu mủ với nhau! Máu mủ ruột rà mãi mãi là tình cảm thiêng liêng nhất, đáng trân quý nhất trong cuộc đời của bạn. Trong văn bản “Về thăm mẹ”, người mẹ hy sinh, lo lắng sớm hôm với công việc ở nhà, chắt chiu từng chút nhỏ cho đứa con, còn người con xa quê trong buổi về thăm mẹ đã nhận thấy sự vất vả, lo lắng cùng tình yêu thương của mẹ ngay từ những sự vật bé nhỏ, non bớt trong gia đình. Tình cảm mẹ con được thể hiện tinh tế mà sâu sắc, đáng trân trọng.
Câu trả lời của bạn
Quê hương là nơi thân thuộc đối với mỗi người bởi vậy nó thường được nhắc đến với những hình ảnh, ngôn từ cùng tình cảm gần gũi thân thương nhất. Trong bài thơ “Về thăm mẹ”, hình ảnh của một ngôi nhà nơi thôn quê dân dã được tác giả tái hiện với những sự vật quen thuộc như “chum tương”, “nón mê”, “áo mưa”, “đàn gà”, “cái nơm”, “trái na”,... Tất cả những hình ảnh ấy làm hiện lên trước mắt người đọc một khung cảnh ấm cúng, thân thuộc và gần gũi của cái gọi là quê hương. Đồng thời, khung cảnh ấm áp ấy còn ẩn chứa đằng sau tình cảm mến yêu mà tác giả ấp ủ bấy lâu đối với nơi mình sinh ra và lớn lên, đối với người mẹ đang mỏi mòn chờ con. Quê nhà của tác giả tuy đơn sơ, mộc mạc, giản dị nhưng thứ tỏa sáng và làm chúng trở nên có linh hồn, có tình cảm chính là sự gắn bó và yêu quý của con người nơi đây đối với chúng. Quê nhà yên bình chính là niềm hạnh phúc, vui vẻ của những đứa con xa quê, và còn gì tuyệt vời hơn khi ta được nhìn thấy những người thân yêu, có hình ảnh của người bà, người mẹ tựa cửa ngóng đợi con về. Khung cảnh quê nhà đã được tác giả truyền tải yêu thương, mộc mạc và chất chứa bao nỗi niềm với những đứa con nhớ nhà, xa mẹ.
Câu trả lời của bạn
Mẹ là người gần gũi và thân yêu đối với mỗi đứa con, chẳng thế mà hình ảnh người mẹ đã trở thành đề tài quen thuộc trong thơ văn, tiểu thuyết. Đinh Nam Khương đã đưa hình ảnh người mẹ thân thiết, lam lũ tần tảo thương con của mình trong tác phẩm “Về thăm mẹ”. Hình ảnh người mẹ tuy không xuất hiện trực tiếp nhưng lại được hiện lên qua những hình ảnh thân thuộc quê nhà. Hình bóng người mẹ thấp thoáng đằng sau “chum tương”, “nón mê”, “áo tơi” cho thấy sự lam lũ, vất vả của người phụ nữ thôn quê gắn bó với đồng ruộng, công việc bếp núc. Chum tương mẹ phơi, nón mê mẹ đội, áo tơi mẹ mặc, rồi hình ảnh đàn gà mới nở được mẹ chăm sóc từng chút một chính là hình ảnh hoán dụ cho cuộc sống thôn quê dân dã, tần tảo của những người phụ nữ xưa, chúng giúp hình tượng người mẹ của tác giả trở nên tiêu biểu, đại diện cho những bà mẹ chắt chiu, dành dụm từng chút một để hi sinh cho con cái, đồng thời còn cho thấy sự chịu thương chịu khó của người mẹ, người phụ nữ Việt Nam. Sự yêu thương và hi sinh ấy còn thể hiện ở hình ảnh “trái na cuối vụ” được mẹ để dành, chăm chút đợi đứa con trở về. Tình cảm yêu thương của người mẹ được thể hiện ngay từ những chi tiết, sự quan tâm nhỏ nhặt nhưng chứa đựng biết bao tình yêu trìu mến của người mẹ hiền. Chẳng thế mà ở những dòng thơ cuối, tác giả “nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn…”, đôi khi tình yêu thương của cha mẹ không phải là những gì lớn lao như trời bể mà chỉ được thể hiện ra bằng những sự quan tâm nhỏ nhặt, thân thuộc bên ta mỗi ngày. Hình ảnh người mẹ của Đinh Nam Khương trong văn bản “Về thăm mẹ” chính là đại diện cho người mẹ Việt Nam tần tảo, lam lũ sớm hôm với tình yêu thương chắt chiu vô bờ dành cho những đứa con.
Câu trả lời của bạn
Bài thơ lục bát Về thăm mẹ của nhà thơ Đinh Nam Khương là bài thơ khiến em vô cùng cảm động về tình mẫu tử. Người mẹ trong bài thơ đã hiện lên gián tiếp qua từng đồ vật trong nhà. Đó là hũ tương, là chiếc nón mê, cái áo tơi, và cả đàn gà con với cái nơm tre. Người mẹ tần tảo sớm hôm, chăm lo cho gia đình, nên nơi đâu cũng có dáng mẹ, việc gì cũng có bàn tay mẹ chăm lo. Nhờ có mẹ tảo tần chịu khó, mà người con có một mái ấm yên bình, hạnh phúc. Những từ “xưa”, “lủn củn”, “hỏng vành” đã thể hiện được phần nào sự khó khăn, thiếu thốn của ngôi nhà. Nhưng ở đó, người mẹ vẫn cố gắng dành tất cả những gì tốt đẹp nhất cho con mình. Hình ảnh quả na cuối mùa được để dành lại trên cành đã nói lên tất cả tâm tư của mẹ. Dù là thứ nhỏ nhặt nhất, mẹ cũng nghĩ đến con, muốn để lại cho con. Ôi, tình mẹ thật là bao la và vĩ đại. Thứ tình cảm ấy đã được nhà thơ Nam Khương khắc họa bằng những hình ảnh trong sáng và giản dị nhất. Nhờ vậy, người đọc có thể cảm nhận được một cách tha thiết nhất tình mẫu tử quý giá trong bài thơ.
Nhận xét cách gieo vần lục bát trong câu thơ trong bài Về thăm mẹ: “Áo tơi qua buổi cày bừa / Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm.
Câu trả lời của bạn
Cách gieo vần ở câu “Áo tơi qua buổi cày bừa / Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm.” là bừa (tiếng thứ 6 ở câu lục) – hờ (tiếng thứ 6 ở câu bát). Trong cặp lục bát trên có sự đối xứng nhau trong các thanh ở các tiếng 2, 4, 6. Câu lục là B – T – B (tơi – buổi – bừa); câu bát là B – T – B – B (còn – củn – hờ – rơm).
Mẹ không có nhà nhưng người con vẫn thấy bóng dáng, cuộc sống của mẹ qua những hình ảnh nào? Những hình ảnh đó cho em biết điều gì về người mẹ?
Câu trả lời của bạn
Về thăm mẹ chiều đông, mẹ không có nhà nhưng người con vẫn thấy bóng dáng, cuộc sống của mẹ qua những hình ảnh: chum tương, nón mê, áo tơi, đàn gà mới nở, cái nơm hỏng vành, trái na cuối vụ. Qua những hình ảnh đó, có thể thấy mẹ hiện ra là người cẩn thận, giản dị, đạm bạc, vất vả, táo tần sớm hôm. Đặc biệt, mẹ luôn dành tất cả tình yêu thương, sự chăm sóc cho con. Quả ngọt, trái ngon nào cũng dành để chờ mong con về.
Hãy xác định các tiếng được gieo vần và cách ngắt nhịp trong mỗi dòng của khổ thơ sau:
Con về thăm mẹ chiều đông
Bếp chưa lên khói, mẹ không có nhà
Mình con thơ thẩn vào ra
Trời đang yên vậy bỗng òa mưa rơi.
Câu trả lời của bạn
Các tiếng được gieo vần trong khổ thơ: đông – không; ra – òa (vần lưng); nhà – ra (vần chân).
Các dòng trong khổ thơ được ngắt nhịp như sau: 4/2; 4/4; 2/2/2; 4/4.
Câu trả lời của bạn
“Về thăm mẹ” là bài thơ thể hiện tình cảm của người con xa nhà trong một lần về thăm mẹ mình. Mặc dù mẹ không ở nhà nhưng hình ảnh mẹ hiện hữu trong từng sự vật thân thuộc xung quanh. Mỗi cảnh, mỗi vật đều biểu hiện sự vất vả, tần tảo, hi sinh và đặc biệt là tình thương yêu của mẹ dành cho con.
Câu trả lời của bạn
Có thể chia văn bản thành 3 đoạn:
- Đoạn 1 (Khổ 1): Con về thăm mẹ.
- Đoạn 2 (Khổ 2, 3): Quang cảnh quê nhà
- Đoạn 3 (Khổ 4): Tình cảm của người con dành cho mẹ
Câu trả lời của bạn
“Về thăm mẹ” là bài thơ thể hiện tình cảm của người con xa nhà trong một lần về thăm mẹ mình. Mặc dù mẹ không ở nhà nhưng hình ảnh mẹ hiện hữu trong từng sự vật thân thuộc xung quanh. Mỗi cảnh, mỗi vật đều biểu hiện sự vất vả, tần tảo, hi sinh và đặc biệt là tình thương yêu của mẹ dành cho con.
Câu trả lời của bạn
Các em tự vẽ tranh hoặc có thể miêu tả: Vào một chiều mùa đông, tôi trở về thăm nhà của mình sau những ngày học tập nơi xa. Về đến nhà tôi không thấy khói từ bếp, có lẽ mẹ tôi vắng nhà. Tôi bèn ngồi thơ thẩn trước hiên nhà đi ra đi vào ngóng mẹ về. Chợt trời đổ mưa lớn. Cạnh hiện nhà, chum nước mẹ đã đậy. Mưa rơi làm ướt cái nón mê, ướt cả cái áo tơi ngắn của mẹ khoác hờ người rơm.
Câu trả lời của bạn
Người con nghẹn ngào và thương mẹ nhiều hơn vì:
- Vì người con cảm nhận được tình yêu thương của mẹ khi nhìn thấy trái chín trên cây mẹ vẫn để phần.
- Vì người con nhận thấy sự tảo tần của mẹ khi mọi vật trong nhà đều do bàn tay mẹ vun vén, xếp đặt, chăm chút.
- Vì người con hiểu ra bao nỗi nhọc nhằn của mẹ khi nhìn thấy chiếc nón mê tàn, cái áo tơi cũ mòn đã cùng mẹ lặn lội qua bao mưa nắng.
Câu trả lời của bạn
Hình ảnh ngôi nhà của mẹ hiện ra đơn sơ, mộc mạc và rất đỗi thân thương với chum tương đã đậy, chiếc nón mê cũ, cái áo tơi qua bao buổi cày bừa đã ngắn ngủn, đàn gà con vào ra quanh cái nơm hỏng vành,…
Câu trả lời của bạn
- Đinh Nam Khương sinh năm 1949, quê Hương Sơn, Mỹ Đức, Hà Nội. Ông là phó chủ tịch Hội Đông Y Mỹ Đức, Hà Nội, hội viên Hội nhà văn Việt nam, hiện sinh sống và làm việc tại Hà Nội.
- Giải thưởng:
+ Giải A cuộc thi thơ 1981-1982 - Báo Văn nghệ
+ Tặng thưởng bài thơ hay nhất 1992 - Báo Văn nghệ Quân đội
+ Tặng thưởng chùm thơ hay nhất 2001 - Báo Văn nghệ
+ Giải B cuộc thi thơ Lục bát 2002-2003.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *