Mời các em học sinh cùng tham khảo bài học Ca dao Việt Nam, đây là bài học nằm trong bộ sách mới - Cánh diều. Với bài học này, các em sẽ bước đầu làm quen với thể loại ca dao, từ đó các em sẽ biết cách nhận diện và phân tích một bài ca dao cụ thể. Mời các em cùng tham khảo nhé!
- Khi đọc ca dao, các em cần chú ý:
+ Ca dao là một hình thức thơ ca dân gian truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam.
+ Ca dao sử dụng nhiều thể thơ, trong đó nhiều bài viết theo thể lục bát. Mỗi bài ca dao ít nhất có hai dòng.
+ Ca dao thể hiện các phương diện tình cảm, trong đó có tình cảm gia đình. Ba bài sau là ca dao về tình cảm gia đình.
a. Bài 1:
"Công cha như núi ngất trời,
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông.
Núi cao biển rộng mênh mông,
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi!"
- Nội dung chính: Ca ngợi công lao to lớn của đấng sinh thành: cha mẹ. Đồng thời răn dạy con người phải biết ghi nhớ và báo đáp công ơn ấy.
- Nghệ thuật:
=> Hình ảnh thể hiện lòng biết ơn của con cái đối với cha mẹ.
b. Bài 2:
"Con người có cố, có ông
Như cây có cội, như sông có nguồn"
- Nội dung: Khuyên nhủ con người cần phải ghi nhớ nguồn cội của mình, ghi nhớ công ơn của thế hệ đi trước.
- Nghệ thuật:
c. Bài 3:
"Anh em nào phải người xa,
Cùng chung bác mẹ, một nhà cùng thân
Yêu nhau như thể tay chân,
Anh em hòa thuận, hai thân vui vầy"
- Nội dung: Đề cao tình cảm anh em trong gia đình. Nhắc nhở anh em trong một gia đình phải biết yêu thương, giúp đỡ đùm bọc lẫn nhau.
- Nghệ thuật:
- Về nội dung:
+ Ca dao về công ơn cha mẹ.
+ Ca dao về quê hương, cội nguồn.
+ Ca dao về tình cảm anh em trong gia đình.
- Về nghệ thuật:
+ Thể thơ lục bát nhuần nhuyễn.
+ Biện pháp tu từ so sánh được vận dụng đa dạng và sinh động.
Bài tập: Em hãy viết một bài văn phân tích và nêu cảm nhận của mình về một trong ba bài ca dao đã học trong văn bản Ca dao Việt Nam.
a. Hướng dẫn giải:
- Chọn bài ca dao mà em nắm rõ về nội dung nhất.
- Cảm nhận có thể là: Yêu mến, tự hào, có nhiều bài học hay,...
b. Lời giải chi tiết:
Từ bao đời nay, ca dao luôn gắn với đời sống của nhân dân lao động. Lời ca dao gửi gắm những tình cảm, bài học về cuộc sống. Một trong số đó là bài ca dao:
"Công cha như núi ngất trời
Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển Đông
Núi cao biển rộng mênh mông
Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi"
Bài ca dao được viết theo thể thơ lục bát mang âm điệu trầm bổng tựa như lời ru ngọt ngào của người mẹ. Mượn những hình ảnh thiên nhiên để nói đến công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái.
Biện pháp tu từ so sánh “công cha” với “núi ngất trời”; “nghĩa mẹ” với “nước ở ngoài biển Đông”. Ở đây, tác giả dân gian đã dùng cái to lớn, vĩ đại của thiên nhiên - đó là “núi”, “biển” để thể hiện công lao sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ. Có lẽ chẳng thể nào đong đếm được công lao của đấng sinh thành. Người cha có công sinh thành, dưỡng dục và dạy dỗ cho con nhiều điều hay lẽ phải. Người mẹ mang nặng đẻ đau chín tháng mười ngày. Không chỉ vậy, đứa con sinh ra còn được mẹ chăm sóc, bảo vệ từng miếng ăn, cái mặc.
Bởi vậy, tác giả dân gian mới đưa ra lời nhắn nhủ: “Cù lao chín chữ ghi lòng con ơi”. Nhắc đến “cù lao chín chữ” là nhắc đến công lao của cha mẹ nuôi con vất vả nhiều bề. Chín chữ cù lao gồm có sinh (đẻ), cúc (nâng đỡ), phủ (vuốt ve), súc (cho bú, cho ăn), trưởng (nuôi cho lớn), dục (dạy dỗ), cố (trông nom), phục (theo dõi tính tình mà uốn nắn), phúc (che chở). Bởi vậy mà đứa con cần phải ghi nhớ công ơn trời bể đó, cũng như sống có trách nhiệm hơn.
Gia đình là bến đỗ bình yên nhất của mỗi con người. Vì ở đó chúng ta nhận được sự yêu thương, chăm sóc và bảo vệ của những người thân yêu. Nhờ có tình cảm gia đình, con người sẽ có thêm nguồn sức mạnh to lớn để vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc sống. Bởi vậy mỗi người cần phải trân trọng tình cảm gia đình từ những hành động cụ nhỏ bé nhất. Tình cảm gia đình thật đáng trân trọng và bảo vệ.
Như vậy, bài ca dao đã ca ngợi công lao to lớn của đấng sinh thành - cha mẹ. Đồng thời răn dạy con người phải biết ghi nhớ và báo đáp công ơn ấy.
(Sưu tầm)
- Học xong bài này, các em cần nắm:
+ Bước đầu hiểu và phân tích được một bài ca dao cụ thể.
+ Nắm được nội dung, ý nghĩa của các bài ca dao đã học.
Bài học Ca dao Việt Nam nhằm giúp các em dễ dàng hơn khi bước đầu tiếp cận những bài ca dao về tình cảm gia đình, quê hương, cội nguồn dân tộc. Để hiểu hơn về thể loại ca dao này, các em có thể tham khảo bài soạn chi tiết hoặc tóm tắt dưới đây:
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
Văn bản Ca dao Việt Nam sẽ mang đến cho các em những cảm nhận sâu sắc về tình yêu quê hương đất nước cùng tình cảm gia đình thiêng liêng, cao quý. Để cảm nhận được sâu sắc điều này, các em có thể tham khảo thêm một số bài văn mẫu về văn bản Ca dao Việt Nam dưới đây:
- Phát biểu cảm nghĩ về bài ca dao Anh em nào phải người xa
- Cảm nghĩ về bài ca dao Công cha như núi ngất trời
-- Mod Ngữ văn 6 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
- Bài 1 nói về tình cảm cha mẹ dành cho đứa con vô bao la rộng lớn, không thể đo đạc được.
- Bài 2 nói về lòng biết ơn, luôn hướng về, nhớ về quê hương cội nguồn của mình.
- Bài 3 nói về tình cảm anh em ruột thịt thân tình.
Câu trả lời của bạn
- Bài 1:
+ Thể thơ của bài là lục bát.
+ Cách gieo vần trong bài thơ: Tiếng thứ sáu của dòng lục gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng bát, tiếng thứ tám của dòng bát gieo vần xuống tiếng thứ sau của dòng lục tiếp theo (trời – ngoài; Đông – mông - lòng).
+ Các dòng ngắt nhịp chẵn 2/2/2 hoặc 2/2/2/2.
- Bài 2:
+ Thể thơ của bài là lục bát.
+ Cách gieo vần trong bài thơ: Tiếng thứ sáu của dòng lục gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng bát, tiếng thứ tám của dòng bát gieo vần xuống tiếng thứ sau của dòng lục tiếp theo (ông - sông).
+ Các dòng ngắt nhịp chẵn 2/2/2 hoặc 2/2/2/2.
- Bài 3:
+ Thể thơ của bài là lục bát.
+ Cách gieo vần trong bài thơ: Tiếng thứ sáu của dòng lục gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng bát, tiếng thứ tám của dòng bát gieo vần xuống tiếng thứ sau của dòng lục tiếp theo (xa – nhà; thân – chân – thân).
+ Các dòng ngắt nhịp chẵn 2/2/2 hoặc 2/2/2/2.
Câu trả lời của bạn
Để tìm và giới thiệu một bài viết về hình ảnh người mẹ trong ca dao, các em có thể tìm từ nhiều nguồn khác nhau: sách, báo, internet,... nhưng chú ý ghi rõ nguồn dẫn, sau đó đọc và liên hệ với bài cùng chủ đề đã học để hiểu sâu hơn các bài ca dao về tình cảm gia đình. Sau đây là một bài viết về người mẹ trong ca dao:
HÌNH ẢNH MẸ TRONG CA DAO XƯA
Công ơn trời bể của người mẹ từ xa xưa đã được ông cha ta đúc kết thành những lời ca dao ngọt ngào, thân thương nhất, để mỗi một người con đều biết kính yêu và nhớ đến công ơn to lớn của người mẹ. Người mẹ đã phải trải qua không biết bao nhiêu đau đớn của những ngày tháng mang nặng đẻ đau và chịu nhiều hi sinh để nuôi nấng, dạy dỗ cho mỗi đứa con nên người. Có lẽ, trên thế gian này không có tình yêu nào đẹp như tình yêu của cha mẹ dành cho con cái. Tình yêu ấy cao cả, vị tha, bao dung và hiền từ, tỏa ngời ánh sáng ấm áp mà tạo hoá đã ban tặng cho con người.
Ai đã từng lớn lên trong gia đình nghèo khổ, chứng kiến cảnh ngoài trời mưa tuôn xối xả, bên trong căn nhà chỗ nước dột mẹ nằm, chỗ khô ráo mẹ nhường cho con, chắc hẳn sẽ thấu hiểu và cảm động đến rơi nước mắt trước tình mẫu tử thiêng liêng. Tình cảm sâu nặng ấy được gửi gắm qua câu ca dao:
Nuôi con chẳng quản chi thân
Chỗ ướt mẹ nằm, chỗ ráo con lăn.
Người xưa thường mượn hình ảnh của thiên nhiên để so sánh với công lao to lớn của người mẹ như:
Công cha như núi Thái Sơn
Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.
Câu trả lời của bạn
Ví dụ:
- Chiều chiều ra đứng ngõ sau,
Trông về quê mẹ ruột đau chín chiều.
- Mẹ già ở chốn lều tranh,
Sớm thăm tối viếng mới đành dạ con
- Anh em như chân với tay
Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần.
Câu trả lời của bạn
Ba bài ca dao đầu sử dụng biện pháp tu từ so sánh. Ở bài ca dao thứ hai, so sánh con người "có cố", "có ông" với việc "cây có cội", "sông có nguồn” cho thấy sự hiển nhiên của việc con người có gốc nguồn, tiên tổ sinh thành, được thế hệ đi trước trao truyền cả sự sống và kế thừa tất cả những truyền thống tốt đẹp của ông cha. Mặt khác, so sánh hàm chứa sự nhắn nhủ về lòng biết ơ, kính nhớ tổ tiên, về bài học “uống nước nhớ nguồn", "ăn quả nhớ kẻ trồng cây". Cây đơm hoa kết trái sum suê là nhờ gốc rễ bền vững, nhờ nguồn mà sông ăm ắp dâng đầy không bao giờ vơi cạn.
Câu trả lời của bạn
Những dãy núi cao nâu đậm ngút trời nằm bên tay trái bức tranh. Còn bên tay phải phái dưới là dòng nước xanh bao la của đại dương. Bên trên là bầu trời xanh cao với những đám mây bay lững lờ trôi. Núi cao thì sừng sững, biển xanh thì rì rào những con sóng bạc đầu vỗ. Có một gia đình đang ngồi trên bờ biển ngắm nhìn đất trời.
Câu trả lời của bạn
Em thích nhất bài ca dao thứ nhất vì những hình ảnh so sánh lớn lao, kì vĩ khiến em nhớ đến những hành động, cử chỉ, tình cảm mà cha mẹ dành cho em.
Câu trả lời của bạn
Bài 1: Công cha như núi ngất trời, / Nghĩa mẹ như nước ở ngoài Biển Đông
→ Hình ảnh núi ngất trời và biển rộng mênh mông để nói đến công ơn của cha mẹ. Núi và biển là biểu tượng cho sự vĩnh hằng, bất diệt của thiên nhiên. Hình ảnh so sánh như một sự đối chiếu đó chính là không ai có thể đo được, không một ai có thể đếm công lao của cha mẹ.
Câu trả lời của bạn
Cả ba bài ca dao đều sử dụng biện pháp tu từ so sánh:
- Bài 1: Công cha như núi ngất trời/ Nghĩa mẹ như nước ở ngoài Biển Đông
- Bài 2: Con người có cố, có ông/ Như cây có cội, như sông có nguồn
- Bài 3: Yêu nhau như thể tay chân
Câu trả lời của bạn
Ca dao là một hình thức thơ ca dân gian truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam. Thể thơ lục bát được sử dụng phổ biến. Ca dao thể hiện các phương diện tình cảm, trong đó có tình cảm gia đình. Tình cảm diễn tả trong ba bài ca dao là tình cảm: ông bà, cha mẹ - con cái, con cái – ông bà, cha mẹ, anh em một nhà,… Đó là những tình cảm thiêng liêng, đáng quý, chúng ta cần phải tôn trọng, giữ gìn nó.
Câu trả lời của bạn
Có thể chia văn bản như sau:
- Bài 1: Tình yêu thương của cha mẹ.
- Bài 2: Tình cảm với ông bà, tổ tiên
- Bài 3: Tình cảm anh em ruột thịt.
Câu trả lời của bạn
Ca dao là một hình thức thơ ca dân gian truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam. Thể thơ lục bát được sử dụng phổ biến. Ca dao thể hiện các phương diện tình cảm, trong đó có tình cảm gia đình. Tình cảm diễn tả trong ba bài ca dao là tình cảm : ông bà, cha mẹ - con cái, con cái – ông bà, cha mẹ, anh em một nhà,… Đó là những tình cảm thiêng liêng, đáng quý, chúng ta cần phải tôn trọng, giữ gìn nó.
Câu trả lời của bạn
cho đề bài đi chứ
cho mk xin cái đề bài đầy đủ vs
Câu trả lời của bạn
Ba bài ca dao đầu sử dụng biện pháp tu từ so sánh. Ở bài ca dao thứ hai, so sánh con người "có cố", "có ông" với việc "cây có cội", "sông có nguồn” cho thấy sự hiển nhiên của việc con người có gốc nguồn, tiên tổ sinh thành, được thế hệ đi trước trao truyền cả sự sống và kế thừa tất cả những truyền thống tốt đẹp của ông cha. Mặt khác, so sánh hàm chứa sự nhắn nhủ về lòng biết ơ, kính nhớ tổ tiên, về bài học “uống nước nhớ nguồn", "ăn quả nhớ kẻ trồng cây". Cây đơm hoa kết trái sum suê là nhờ gốc rễ bền vững, nhờ nguồn mà sông ăm ắp dâng đầy không bao giờ vơi cạn.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *