Bài giảng dưới đây sẽ đưa các em đến với một vài đặc điểm của thể hành và hiểu được sự chán ghét của Cao Bá Quát đối với con đường mưu cầu danh lợi tầm thường, luôn khát khao đổi mới xã hội của tác giả. Mời các em tham khảo bài giảng Bài ca ngắn đi trên bãi cát!
Bãi cát lại bãi cát dài,
Đi một bước như lùi một bước.
Mặt trời đã lặn, chưa dừng được,
Lữ khách trên đường nước mắt rơi
Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận khôn vơi
Xưa nay, phường danh lợi,
Tất tả trên đường đời.
Đầu gió hơi men thơm quán rượu,
Người say vô số, tỉnh bao người?
→ Danh lợi cũng là một thứ rượu dễ làm người ta say, trót say lại phải chạy ngược chạy xuôi nhọc nhằn, bám víu với bao người đời tầm thường khác. ⇒ Tác giả đã khái quát, nêu lên nhận định về những kẻ tham danh lợi, đồng thời thể hiện thái độ, quyết tâm thoát khỏi con đường danh lợi vô nghĩa tầm thường, nhưng cũng tại đây, ông nhận ra sự đơn độc trên hành trình mới
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc "đường cùng",
Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?
→ Sự bế tắc không lối thoát
Đề: Ý nghĩa của nhịp điệu bài thơ đối với việc diễn tả cảm xúc và suy tư của nhân vật trữ tình
Các em có thể tham khảo các gợi ý dưới đây:
Bài soạn Bài ca ngắn đi trên bãi cát sẽ giúp các em hiểu rõ hơn tâm trạng và những trăn trở suy tư của Cao Bá Quát trên con đường danh lợi của cuộc đời. Chi tiết bài soạn, các em có thể tham khảo tại đây: Bài soạn Bài ca ngắn đi trên bãi cát.
Nếu có thắc mắc cần giải đáp các em có thể để lại câu hỏi trong phần Hỏi đáp, cộng đồng Ngữ văn DapAnHay sẽ sớm trả lời cho các em.
Bài ca ngắn đi trên bãi cát là lời tâm sự chân thành của người có tài nhưng bị xã hội quay lưng, ruồng bỏ, trọng vật chất mà bỏ qua những nhân tài. Cao Bá Quát đã gửi gắm trọn vẹn những cảm giác thất vọng, bế tắc, tuyệt vọng của một bậc trí thức trước một thời đại đen tối, đầy nghịch cảnh. Để cảm nhận được những điều này, các em có thể tham khảo một số bài văn mẫu dưới đây:
- Nhân cách nhà nho chân chính trong Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát
- Cảm nhận về Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát
- Phân tích Bài ca ngắn đi trên bãi cát của Cao Bá Quát
-- Mod Ngữ văn 11 DapAnHay
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
Hoàn cảnh ra đời
- Bối cảnh XH : Nhà N đang thời kì khủng hoảng.
- Hoàn cảnh riêng : Có thể trong những lần nhà thơ đi thi Hội qua những tỉnh miền Trung đầy cát trắng.
Câu trả lời của bạn
1, Mở bài:
- Giới thiệu Cao Bá Quát: là người có tài cao, nổi tiếng văn hay, chữ tốt; người có khí phách hiên ngang bất khuất, mong muốn sống có ích cho đời …
- Giới thiệu bài thơ, nội dung bài thơ: Bài thơ trĩu nặng tâm sự của nhân vật trữ tình đối với con đường thi cử đương thời nhà Nguyễn và niềm khát khao thay đổi cuộc sống.
- Dẫn dắt tới yêu cầu của đề bài.
2, Thân bài
- Bốn dòng đầu: hình ảnh bãi cát dài mênh mông vô tận trắng xóa dưới ánh nắng mặt trời gợi liên tưởng tới những sa mạc mênh mông; hình ảnh thực và cũng là hình ảnh biểu tượng cho con đường mưu cầu danh lợi trắc trở gập gềnh(sự sáng tạo độc đáo của nhà thơ- so sánh với hình ảnh Đường đi khó của Lí Bạch); hình ảnh người đi trên bãi cát càng cố gắng như càng lùi lại. Mọi sự cố gắng dường như vô nghĩa. Người đi thật khó khăn, cô đơn nhỏ nhoi, bất lực( hình ảnh thực- tượng trưng cho con đường đời đầy bế tắc của chính tác giả)
- Hai câu tiếp: muốn thoát khỏi bãi cát ấy nhưng vô ích, bất lực. Điển tích “Không học….”→ tâm trạng chán nản mệt mỏi, tự trách mình, giận mình vì cứ mãi đi theo con đường danh lợi đáng chán ghét kia. Câu cảm thán góp phần bộc lộ tâm trạng ấy.
- Bốn câu tiếp: Triết lí về cuộc đời. Con người không ngừng đua chen để giành lấy danh lợi. Danh lợi như rượu ngon có mùi thơm hấp dẫn và đầy quyến rũ(ẩn dụ). Chẳng mấy người đủ can đảm để đứng ngoài những cám dỗ của danh lợi.→ thái độ khinh bỉ, căm phẫn, phẫn nộ, bọn người hám danh lợi; ông đã dần nhận ra con đường thi cử đương thời là vô nghĩa, là tầm thường; câu hỏi tu từ thể hiện sự lay tỉnh mình và mọi người hãy tránh xa con đường danh lợi ấy( Hs lí giải đó là quan niệm của một nhà nho chân chính khác hẳn với bọn người hám danh lợi).
- Những câu tiếp: đối diện với thực tế; hình ảnh bãi cát dài gắn liền với con đường mịt mù tối tăm phía trước “Bãi cát dài…trên bãi cát”→ Câu hỏi tu từ thể hiện sự day dứt, băn khoăn phân vân cao độ, không biết nên đi tiếp hay quay về. Hình ảnh “đường cùng” thể hiện sự bế tắc, tuyệt vọng đến cao độ. Câu hỏi tu từ ở dòng cuối cùng bài thơ→ khối mâu thuẫn lớn đang đè nặng trong tâm hồn nhà thơ; niềm khao khát thay đổi cuộc sống ngột ngạt nhà Nguyễn đương thời.( Hs lí giải bài thơ này tác giả làm sau nhiều lần thất bại và thất vọng trước cuộc đời)
3, Kết bài
- Đánh giá khái quát nội dung nghệ thuật của bài thơ
- Suy nghĩ của bản thân về tâm sự của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
* Viết đoạn mở bài:
Cao Bá Quát là nhân vật lịch sử nổi tiếng văn võ toàn tài và tính tình phóng khoáng, ngay thẳng. Nhưng tài năng xuất chúng và nhân cách cứng cỏi ấy lại sinh lầm thời nên nó trở thành nguyên nhân gây nên những bất hạnh cho cuộc đời ông. Cuộc đời ông là một chuỗi liên tiếp những lận đận bất trắc. Những chông gai ấy có lẽ được nhà thơ cảm nhận rất rõ qua bài thơ trĩu nặng tâm tư: Bài ca ngắn đi trên bãi cát.
Câu trả lời của bạn
* Nội dung
Sự chán ghét của CBQ với con đường danh lợi tầm thường và niềm khao khát thay đổi cuộc sống.
* Nghệ thuật
- Nhịp thơ, hình ảnh tượng trưng; điển tích điển cố.
- Thể ca hành : Nhịp sóng đôi
- Biện pháp nghệ thuật: ẩn dụ, câu hỏi tu từ, điệp ngữ, câu cảm thán…
Đọc các câu thơ sau:
Bãi cát dài, bãi cát dài ơi!
Tính sao đây? Đường bằng mờ mịt,
Đường ghê sợ còn nhiều, đâu ít?
Hãy nghe ta hát khúc “đường cùng”,
Phía bắc núi Bắc, núi muôn trùng,
Phía nam núi Nam, sóng dào dạt.
Anh đứng làm chi trên bãi cát?
(“Bài ca ngắn đi trên bãi cát”, Cao Bá Quát)
Các yếu tố nghệ thuật được dùng và tác dụng của chúng trong đoạn thơ trên?
Câu trả lời của bạn
Các yếu tố nghệ thuật được dùng:
+ Từ xưng hô: ta, anh
+ Sử dụng câu hỏi, câu cảm
+ Hình ảnh biểu tượng: “đường cùng”
+ Hình ảnh thiên nhiên: bãi cát dài, núi muôn trùng, sóng dào dạt
Tác dụng:
+ Thể hiện thái độ trăn trở, bức xúc, nỗi băn khoăn, bế tắc và tuyệt vọng của tác giả trên con đường công danh sự nghiệp.
Câu trả lời của bạn
- Giá trị nội dung:
- Giá trị nghệ thuật:
Câu trả lời của bạn
Ông trăn trở, bức xúc về sự tồn tại và hành động của mình: đứng làm chi trên bãi cát?
Ông như đối thoại với mình và cảm thấy sẽ là vô nghĩa nếu vẫn tiếp tục đi trên con đường ấy: Anh đứng làm chi trên bãi cát?
Không thể tiếp tục như thế. Không thể đi trên bãi cát mãi như vậy mà cần tìm một con đường khác, lối đi khác.
Câu thơ thể hiện khát khao thay đổi cuộc sống đương thời, khát khao một sự đổi mới của nhà thơ.
Câu trả lời của bạn
- Hình ảnh bãi cát được nhắc đi nhắc lại (điệp ngữ), gợi lên một không gian khó khăn, nhọc nhằn. Trên bãi cát ấy là con đường rộng lớn nhưng mờ mịt, không xác định được phương hướng. Đó không phải là con đường thực mà là con đường theo nghĩa tượng trưng. Trên con đường ấy là hình ảnh nhà thơ với giấc mộng danh lợi thôi thúc bước đi.
- Mờ mịt, núi muôn lớp, sóng muôn đợt, một sa mạc cát mênh mông vô tận, bãi cát lại bãi cát, một người đi đến mặt trời lặn vẫn chưa thôi, vừa đi vừa lệ tuôn đầy.
- Từ con đường thực nhiều lần đi qua để về kinh ứng thí, Cao Bá Quát đã sáng tạo thành một con đường đến danh lợi với nhiều khó khăn trong bài thơ. Con đường thực đi trên cát đã thành con đường theo danh lợi trong bài ca. Qua đó cũng thể hiện được nỗi niềm day dứt, đau xót của tác giả đi trên con đường tìm lý tưởng nhưng xã hội bù nhìn không cho ông lối thoát.
Câu trả lời của bạn
Câu trả lời của bạn
Hoàn cảnh sáng tác: Cao Bá Quát đi thi Hội. Trên đường vào kinh đô Huế, qua các tỉnh miền Trung đầy cát trắng (Quảng Bình, Quảng Trị), hình ảnh bãi cát dài, sóng biển, núi là những hình ảnh có thực gợi cảm hứng cho nhà thơ sáng tác bài thơ này.
Câu trả lời của bạn
Thể thơ: thể ca hành (thơ cổ Trung Quốc được tiếp thu vào Việt Nam).
Câu trả lời của bạn
Hình ảnh “bãi cát” và con người đi trên bãi cát
- “Bãi cát dài lại bãi cát dài” : mênh mông dường như bất tận, nóng bỏng.
Câu trả lời của bạn
- Hình ảnh người đi trên bãi cát:
+ Đi một bước như lùi một bước: nỗi vất vả khó nhọc
+ Không gian đường xa, bị bao vây bởi núi sông, biển
+ Thời gian: mặt trời lặn vẫn còn đi.
+ Nước mắt rơi → khó nhọc, gian truân.
⇒ Sự tất tả, bươn chải dấn thân để mưu cầu công danh, sự nghiệp.
Câu trả lời của bạn
→ Hình ảnh tả thực: đẹp nhưng dữ dội, khắc nghiệt đã gợi ý cho nhà thơ sáng tác bài thơ này.
→ Hình ảnh biểu tượng: con đường đầy khó khăn mà con người phải vượt qua để đi đến danh lợi.
Câu trả lời của bạn
- Hình ảnh thiên nhiên: phía bắc, phía nam đều đẹp nhưng đều khó khăn, hiểm trở.
Câu trả lời của bạn
⇒ Sự chán ghét, khinh bỉ của Cao Bá Quát đối với phường danh lợi. Câu hỏi nhà thơ như trách móc, như giận dữ, như lay tỉnh người khác nhưng cũng tự hỏi bản thân. Ông đã nhận ra tính chất vô nghĩa của lối học khoa cử, côn đường công danh đương thời vô nghĩa, tầm thường.
Câu trả lời của bạn
- “ Bãi cát dài…ơi…”
Câu hỏi tu từ cũng là câu cảm thán thể hiện tâm trạng băn khoăn, day dứt giữa việc đi tiếp hay dừng lại.
- Khúc đường cùng : ý nghĩa biểu tượng → nỗi tuyệt vọng của tác giả. Ông bất lực vì không thể đi tiếp mà cũng không biết phải làm gì. Ấp ủ khát vọng cao cả nhưng ông không tìm được con đường để thực hiện khát vọng đó. Hay đó là niềm khao khát thay đổi cuộc sống
Câu trả lời của bạn
- “Anh đứng làm chi trên bãi cát?..” câu hỏi mệnh lệnh cho bản thân → phải thoát ra khỏi bãi cát danh lợi đầy nhọc nhằn chông gai mà vô nghĩa.
Nhịp điệu thơ lúc nhanh, lúc chậm. lúc dàn trả, lúc dứt khoát→ thể hiện tâm trạng suy tư của con đường danh lợi mà nhà thơ đang đi.
⇒ Hình tượng kẻ sĩ cô độc, lẻ loi đầy trăn trở nhưng kì vĩ, vừa quả quyết vừa tuyệt vọng trên con đường đi tìm chân lí đầy chông gai.
Hãy giải thích nội dung và chỉ ra sự liên kết ý nghĩa của sáu câu thơ bài Bài ca ngắn đi trên bãi cát:
"Không học được tiên ông phép ngủ
- Trèo non, lội suối, giận khôn vơi!
- Xưa nay, phường danh lợi
- Tất tả trên đường đời. Đầu gió hơi men thơm quán rượu
- Người say vô số, tỉnh bao người?".
(Chú ý: Danh lợi có sức cám dỗ như thế nào?)
Câu trả lời của bạn
Nhận thức về con đường danh lợi của Cao bá Quát đuợc nói lên sâu sắc qua sáu câu thơ:
Không học được tiên ông phép ngủ,
Trèo non, lội suối, giận không nguôi.
Xưa nay phường danh lợi,
Bôn tẩu trên đường đời.
Gió thoảng hơi men trong quán rượu,
Say cả, hỏi tỉnh được mấy người?
Trước hết, là nỗi chán nản của tác giả vì tự mình phải hành hạ thân xác của mình trên đường theo đuổi công danh (hai câu đầu). “Không học được tiên ông phép ngủ” đã đành, lại còn “trèo non / lội suối / giận không nguôi”. (Đăng sơn / thiệp thủy / oán hà cùng). Nhịp điệu câu thơ đã nói rõ ý chán nản đó. Cuộc mưu cầu danh lợi có thể hình dung như quán rượu: số người say vô số, người tỉnh táo rất hiếm. Một nỗi buồn, băn khoăn, chán nản ẩn chứa sau những hình ảnh thơ chọn lọc rất nghệ thuật đó.
Câu trả lời của bạn
Ý nghĩa văn bản
Bài thơ là khúc ca mang đậm tính nhân văn của một người cô đơn tuyệt vọng trên đường đời thể hiện qua hình ảnh bãi cát dài, con đường cùng và hình ảnh người đi trên bãi cát.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *