1.1. Đặc điểm chung của thiên nhiên Bắc Mỹ
a. Địa hình
Hình 14.1. Bản đồ tự nhiên khu vực Bắc Mỹ
- Khu vực Bắc Mỹ có địa hình đa dạng, phân hóa theo chiều đông tây
- Miền núi thấp và trung bình ở phía đông: gồm dãy núi già A-pa-lát, cao nguyên La-bra-do.
- Miền đồng bằng: khu vực rộng lớn ở giữa, cao trung bình 200 - 500 m, thấp dần từ tây bắc xuống đông nam, gồm Đồng bằng Ca-na-đa, Đồng bằng Lớn, Đồng bằng Trung Tâm và đồng bằng duyên hải.
- Núi cao: phân bố ở phía tây, địa hình hiểm trở nhất Bắc Mỹ, kéo dài 9 000 km theo chiều bắc nam.
b. Khí hậu
Hình 14.2. Bản đồ khí hậu khu vực Bắc Mỹ
- Khí hậu Bắc Mỹ có sự phân hóa đa dạng theo chiều bắc - nam và theo chiều đông - tây, gồm:
- Đới khí hậu cực và cận cực: phân bố từ 60⁰B trở lên vùng cực, nhiệt độ trung bình năm thấp, mùa đông rất lạnh, lượng mưa ít.
- Đới khí hậu ôn đới: chiếm diện tích lớn nhất, từ khoảng vĩ độ 40⁰ - 60⁰B.
- Vùng ven biển: khí hậu ôn hòa, lượng mưa tương đối lớn.
- Sâu trong nội địa: mùa hè nóng, nhiệt độ tăng dần từ bắc xuống nam.
- Đới khí hậu cận nhiệt: chiếm diện tích lớn ở phía Nam.
- Ven biển phía tây: khí hậu cận nhiệt địa trung hải.
- Ven biển phía đông: khí hậu cận nhiệt ẩm.
- Đới khí hậu nhiệt đới: chiếm diện tích nhỏ nhất, phía nam bán đảo Phlo-ri-đa và quần đảo Ha-oai; nhiệt độ quanh năm cao, lượng mưa nhiều nhưng phân bố không đều.
c. Sông, hồ
- Bắc Mỹ có hệ thống sông, hồ khá phát triển; có nguồn cung cấp nước do băng tuyết tan và do mưa.
- Bắc Mỹ có hệ thống sông lớn như: Xanh Lô-răng, Mi-xi-xi-pi, Ri-ô Gran-đê,...
- Bắc Mỹ có một số hồ như: vùng Hồ Lớn gồm 5 hồ (hồ Thượng, Hu-rôn, Mi-si-gân, Ê-ri và Ôn-ta-ri-ô).
d. Các đới thiên nhiên
- Thiên nhiên ở Bắc Mỹ rất đa dạng:
- Đới lạnh:
- Khí hậu cực và cận cực, lạnh giá nên nhiều nơi có lớp băng tuyết phủ dày trên diện tích rộng.
- Cảnh quan chủ yếu là đồng rêu, phía nam có rừng thưa.
- Động vật ít phong phú: gấu trắng, báo Bắc cực, tuần lộc và các loài chim di trú,...
- Đới ôn hòa: chiếm diện tích rộng và phân hóa đa dạng.
- Phân hóa theo chiều bắc - nam: phía bắc (rừng lá kim) - trung tâm (đồng cỏ) - phía nam (rừng lá rộng).
- Phân hóa theo chiều tây - đông: Tây Nam Hoa Kỳ (vùng ven biển) có rừng lá cứng, cây bụi - nội địa có các hoang mạc và bán hoang mạc.
- Động vật: chủ yếu gồm bò rừng Mỹ, sư tử Mỹ, chó sói, gấu nâu, gấu trúc, báo Mỹ, ...
- Đới nóng: chiếm diện tích lớn phía nam Hoa Kỳ.
- Rừng nhiệt đới ẩm phát triển.
- Phía tây nam khí hậu khô hạn nên chủ yếu là cây bụi, bán hoang mạc và hoang mạc.
- Quần đảo Ha-oai có nhiều loài đặc hữu.
1.2. Dân cư, xã hội Bắc Mỹ
a. Vấn đề nhập cư và chủng tộc
- Sau cuộc phát kiến ra châu Mỹ năm 1492, người châu Âu di cư sang ngày càng nhiều, người da đen từ châu Phi bị bắt sang làm nô lệ.
- Sau Chiến tranh thế giới thứ 2, Bắc Mỹ thu hút người nhập cư từ khắp nơi trên thế giới.
- Những thập niên gần đây, người nhập cư vào Bắc Mỹ chủ yếu đến từ khu vực Trung và Nam Mỹ, châu Á.
- Chủng tộc ở Bắc Mỹ rất đa dạng (do lịch sử nhập cư), bao gồm các chủng tộc: Môn-gô-lô-it nguồn gốc từ châu Á, Nê-grô-it từ châu Phi, Ơ-rô-pê-ô-it từ châu Âu.
Hình 14.3. Cơ cấu người nhập cư vào Bắc Mỹ phân theo châu lục và khu vực trên thế giới, năm 1990 và 2020
b. Vấn đề đô thị hóa
Hình 14.4. Bản đồ phân bố một số đô thị ở Bắc Mỹ, năm 2020
- Sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp thúc đẩy quá trình đô thị hóa ở Bắc Mỹ, xuất hiện các siêu đô thị và các dải đô thị nổi bật là dải đô thị Bô-xtơn đến Oa-sinh-tơn.
- Các đô thị lớn của Bắc Mỹ chủ yếu tập trung phía nam hệ thống Ngũ Hồ và ven Đại Tây Dương. Vào sâu trong nội địa các đô thị nhỏ và thưa thớt hơn.
- Tỉ lệ dân đô thị ở Bắc Mỹ cao nhất so với các châu lục khác trên thế giới (82,6% - 2020). Hai siêu đô thị Bắc Mỹ là Niu Ioóc và Lốt An-giơ-let.
Hình 14.5. Tỉ lệ dân số đô thị trong tổng số dân ở các khu vực và châu lục trên thế giới, năm 2020
Hình 14.6. Một phần thành phố Niu Oóc, Hoa Kỳ
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *