Ta đã biết các chất được cấu tạo nên từ nguyên tử mà mỗi loại nguyên tử lại là một nguyên tố hóa học. Vậy ta có thể nói: Chất được tạo từ nguyên tố hóa học có được không? Tùy theo có chất được tạo nên từ một, hai hay ba nguyên tố. Dựa vào đó, người ta phân loại chất. Bài 5: Phân tử - Đơn chất - Hợp chất môn Khoa học tự nhiên 7 SGK Kết nối tri thức dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về cách phân loại chất.
a. Đơn chất
- Các chất như đồng (copper), dùng làm lõi dây điện, đúc tượng,... chỉ được tạo nên từ một nguyên tố đồng; than chì, dùng làm ruột bút chì, kim cương dùng làm đồ trang sức, mũi khoan,... chỉ được tạo nên từ một nguyên tố carbon; khí hydrogen dùng làm nhiên liệu,... chỉ được tạo nên từ một nguyên tố hydrogen (xem Hình 5.2).
Hình 5.2. Ứng dụng của một số đơn chất
- Những chất kể trên được gọi là đơn chất. Vậy, đơn chất là những chất được tạo nên từ một nguyên tố hoá học.
- Một nguyên tố thường chỉ tạo nên một dạng đơn chất.
- Tuy nhiên, một số nguyên tố có thể tạo nên các dạng đơn chất khác nhau. Ví dụ: carbon tạo nên các dạng đơn chất như than chì, than gỗ, kim cương; phosphorus tạo nên các dạng đơn chất như phosphorus đỏ, phosphorus trắng;...
- Đơn chất được phân loại thành kim loại, phi kim, khí hiếm, tạo nên từ nguyên tố kim loại, phi kim, khí hiếm tương ứng. Ở điều kiện thường, các kim loại (như đồng, sắt, nhôm,...) tồn tại ở thể rắn (trừ thuỷ ngân tồn tại ở thể lỏng); các phi kim có thể tồn tại ở thể rắn (như sulfur, carbon,...), thể khí (như hydrogen, nitrogen,...) và thể lỏng như bromine. Các khí hiếm đều tồn tại ở thể khí.
b. Hợp chất
- Hợp chất là chất được tạo nên từ hai hay nhiều nguyên tố hoá học. Hiện nay, người ta đã biết hàng chục triệu hợp chất khác nhau.
- Hợp chất chứa hai nguyên tố như nước chứa H và 0 và carbon dioxide chứa C và cần thiết cho quá trình quang hợp của cây xanh; các loại khí đốt cung cấp năng lượng cho hoạt động của con người, có thành phần chính là hydrocarbon, chứa C và H; muối ăn chứa Na và C có vai trò giữ cân bằng nước trong cơ thể người;...
- Các hợp chất chứa ba nguyên tố như calcium carbonate chứa Ca, C và O là thành phần chính của đá vôi, được sử dụng trong rất nhiều công trình xây dựng và trong nông nghiệp; các loại đường chứa C, H và O như glucose, saccharose (đường ăn),... cung cấp nhiều năng lượng cho cơ thể người.
- Các chất phức tạp như protein có vai trò cấu tạo, duy trì và phát triển cơ thể, chứa các nguyên tố C, H, O, N,...
- Các hợp chất như nước, carbon dioxide, muối ăn, calcium carbonate,... là hợp chất vô cơ. Những hợp chất như glucose (có trong mật ong), saccharose, protein,... là hợp chất hữu cơ.
- Đơn chất được tạo nên từ một nguyên tố hoá học. - Hợp chất được tạo nên từ hai nguyên tố hoá học trở lên. |
---|
a. Khái niệm
- Phân tử là hạt đại diện cho chất, gồm một số nguyên tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hoá học của chất.
- Phân tử đơn chất được tạo nên bởi các nguyên tử của cùng một nguyên tố hoá học.
Ví dụ: Hai nguyên tử nitrogen liên kết với nhau thành phân tử nitrogen (Hình 5.3a).
Phân tử hợp chất được tạo nên bởi các nguyên tử của các nguyên tố hoá học khác nhau.
Ví dụ: Phân tử hợp chất methane gồm một nguyên tử carbon liên kết với bốn nguyên tử hydrogen (Hình 5.3b); phân tử nước gồm một nguyên tử oxygen liên kết với hai nguyên tử hydrogen (Hình 5.3c).
Hình 5.3. Mô hình biểu diến phân tử của một số chất
b. Khối lượng phân tử
- Khối lượng phân tử của một chất bằng tổng khối lượng của các nguyên tử trong phân tử chất đó. Khối lượng của một phần tử được tính theo đơn vị amu..
Ví dụ: Khối lượng phân tử của nước (xem Hình 5.3c) bằng: 2.1+ 16 = 18 (amu).
- Phân tử liên kết với nhau và thể hiện đầy đủ tính chất hoá học của chất. - Khối lượng phân tử được tính theo đơn vị amu, bằng tổng khối lượng của các nguyên tử có trong phân tử. |
---|
Bài 1: Hàng chục triệu chất hóa học đã biết được phân loại như thế nào để dễ nghiên cứu và sử dụng
Hướng dẫn giải
Hàng chục triệu chất hóa học đã biết được phân loại thành:
- Đơn chất
- Hợp chất
Bài 2: Có nhiều loại bình chữa cháy, hình bên là một loại bình chữa cháy chứa chất khí đã được hóa lỏng. Loại bình này dùng để dập tắt hiệu quả các đám cháy nhỏ, nơi kín gió. Ưu điểm của nó là không lưu lại chất chữa cháy trên đồ vật.
Theo em, trong bình có chứa phân tử chất khí gì? Phân tử đó gồm những nguyên tố nào? Số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong phân tử chất khí này là bao nhiêu?
Hướng dẫn giải
- Carbon dioxide không duy trì sự cháy nên được dùng để dập tắt các đám cháy nhỏ. Hơn nữa trong điều kiện thường, carbon dioxide ở thể khí → Không lưu lại chất chữa cháy trên đồ vật
→ Phân tử đó gồm 2 nguyên tố là C và O. Trong đó có 1 nguyên tử C và 2 nguyên tử O.
Bài 3: Hãy cho biết những chất nào là đơn chất trong các chất sau:
a) Kim loại natri được tạo thành từ nguyên tố Na.
b) Lactic acid có trong sữa chua được tạo thành từ các nguyên tố C, H và O
c) Kim cương được tạo thành từ nguyên tố C
d) Muối ăn được tạo thành từ các nguyên tố Na và Cl
Hướng dẫn giải
a) Được tạo thành từ 1 nguyên tố Na → Đơn chất
b) Được tạo thành từ 3 nguyên tố C, H và O → Không phải đơn chất
c) Được tạo thành từ 1 nguyên tố C → Đơn chất
d) Được tạo thành từ 2 nguyên tố Na và Cl → Không phải đơn chất
Học xong bài học này, em có thể:
- Nêu được khái niệm đơn chất, hợp chất và phân tử.
- Đưa ra được một số ví dụ về đơn chất và hợp chất.
- Tính được khối lượng phân tử theo đơn vị amu.
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 5 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Đơn chất là những chất được tạo nên từ bao nhiêu nguyên tố hóa học?
Từ một nguyên tố hóa học có thể tạo nên bao nhiêu đơn chất?
Khí clo do nguyên tố clo tạo nên; muối ăn do kim loại natri và clo tạo nên; muối natri hipoclorơ do 3 nguyên tố: natri, clo và oxi tạo nên. Nguyên tố nào cho dưới đây là nguyên liệu cấu tạo chung của các chất này?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Bài 5để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Hoạt động trang 32 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Giải câu hỏi trang 33 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Giải câu hỏi trang 34 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Giải câu hỏi trang 35 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Hóa học DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
Đơn chất là những chất được tạo nên từ bao nhiêu nguyên tố hóa học?
Từ một nguyên tố hóa học có thể tạo nên bao nhiêu đơn chất?
Khí clo do nguyên tố clo tạo nên; muối ăn do kim loại natri và clo tạo nên; muối natri hipoclorơ do 3 nguyên tố: natri, clo và oxi tạo nên. Nguyên tố nào cho dưới đây là nguyên liệu cấu tạo chung của các chất này?
Khí oxi do nguyên tố oxi tạo nên; nước do 2 nguyên tố: oxi và hidro tạo nên; tinh bột do 3 nguyên tố: cacbon, hidro và oxi tạo nên. Nguyên tố nào cho dưới đây là nguyên liệu cấu tạo chung của các chất này?
Hợp chất là những chất được tạo nên bởi bao nhiêu nguyên tố hóa học?
Cho dãy các chất có CTHH: HCl,H2, NaOH, KMnO4, O2,NaClO. Có bao nhiêu hợp chất?
Trong các chất sau đây, có bao nhiêu đơn chất và bao nhiêu hợp chất?
a) Axit photphoric (chứa H, P, O).
b) Axit cacbonic do các nguyên tố cacbon, hiđro, oxi tạo nên.
c) Kim cương do nguyên tố cacbon tạo nên.
d) Khí ozon có công thức hóa học là O3.
e) Kim loại bạc tạo nên từ Ag.
f) Khí cacbonic tạo nên từ C, 2O.
g) Axit sunfuric tạo nên từ 2H, S, 4O.
h) Than chì tạo nên từ C.
i) Khí axetilen tạo nên từ 2C và 2H.
Khi đốt lưu huỳnh trong không khí, lưu huỳnh hóa hợp với oxi tạo thành một chất khí có mùi hắc gọi là khí sunfurơ. Hỏi khí sunfurơ do những nguyên tố nào cấu tạo nên? Khí sunfurơ là đơn chất hay hợp chất?
Khi đun nóng, đường bị phân hủy, biến đổi thành than và nước. Như vậy, phân tử đường do những nguyên tử của nguyên tố nào tạo nên? Đường là đơn chất hay hợp chất?
Cho những chất sau: Than chì (C), muối ăn (NaCl), khí ozon (O3), sắt (Fe), nước đá (H2O), khí oxi (O2), đá vôi (CaCO3). Có bao nhiêu hợp chất?
Mô hình hạt của đồng ở thể rắn, khí oxygen, khí hiếm helium, khí carbon dioxide và muối ăn ở thể rắn được biểu diễn trong Hình 5.1
Hình 5.1. Mô hình hạt của một số chất
Lưu ý: Nguyên tử được biểu diễn bằng các quả cầu. Các nguyên tử cùng màu thuộc cùng một nguyên tố hóa học, các nguyên tử khác màu thuộc các nguyên tố hóa học khác nhau.
Quan sát các mô hình trong Hình 5.1, thảo luận nhóm và thực hiện yêu cầu sau:
Dựa vào thành phần nguyên tố, em hãy phân loại các chất trên thành 2 loại: chất được tạo nên từ một nguyên tố hóa học và chất được tạo nên từ hai nguyên tố hóa học.
Tượng đồng, nhiên liệu hydrogen, đồ trang sức bằng kim cương trong Hình 5.2 là ví dụ về ứng dụng của đồng, hydrogen và carbon. Em hãy kể ra các ứng dụng khác của đồng, hydrogen và carbon mà em biết.
Hình 5.2. Ứng dụng của một số đơn chất
1. Hãy trình bày sự khác biệt giữa đơn chất oxygen và hợp chất carbon dioxide về thành phần nguyên tố và vai trò của chúng đối với sự sống và sự cháy
2. Hãy dự đoán số lượng của các đơn chất nhiều hơn hay ít hơn số lượng của các hợp chất. Giải thích.
Sử dụng giá trị khối lượng nguyên tử của một số nguyên tố trong bảng tuần hoàn để tính khối lượng phân tử của các chất được biểu diễn trong Hình 5.3a và Hình 5.3b
Hình 5.3. Mô hình biểu diễn phân tử của một số chất
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
Câu trả lời của bạn
Các đơn chất là: khí hydrogen; khí nitrogen, đồng, nhôm.
Tính khối lượng phân tử của phân tử glycerol. Biết phân tử glycerol chứa ba nguyên tử carbon, tám nguyên tử hydrogen và ba nguyên tử oxygen.
Câu trả lời của bạn
Khối lượng phân tử glycerol là:
3 × 12 + 1 × 8 + 3 × 16 = 92 amu.
Một bình khí oxygen chứa
A. các phân tử O2.
B. các nguyên tử oxygen riêng rẽ không liên kết với nhau.
C. một đại phân tử khổng lồ chứa rất nhiều nguyên tử oxygen.
D. một phân tử O2.
Câu trả lời của bạn
Một bình khí oxygen chứa các phân tử O2.
Trong phân tử CH4 có 5 nguyên tử (1 nguyên tử C và 4 nguyên tử H);
Trong nguyên tử SO2 có 3 nguyên tử (1 nguyên tử S và 2 nguyên tử O);
Trong nguyên tử C2H4 có 6 nguyên tử (2 nguyên tử C và 4 nguyên tử H).
Câu trả lời của bạn
Lõi dây điện bằng đồng chứa
A. các phân tử Cu2.
B. các nguyên tử Cu riêng rẽ không liên kết với nhau.
C. rất nhiều nguyên tử Cu liên kết với nhau.
D. một nguyên tử Cu.
Câu trả lời của bạn
Đáp án C
Lõi dây điện bằng đồng chứa rất nhiều nguyên tử Cu liên kết với nhau.
Câu trả lời của bạn
Vì buckminsterfullerene và carbon nanotube chỉ chứa một loại nguyên tử carbon, nên chúng cũng là đơn chất carbon.
(1) Phân tử nitrogen gồm hai nguyên tử nitrogen;
(2) Phân tử carbon monoxide gồm một nguyên tử carbon và một nguyên tử oxygen;
(3) Phân tử ethene có hai nguyên tử carbon và bốn nguyên tử hydrogen.
Câu trả lời của bạn
(1) Khối lượng phân tử nitrogen là: 2 . 14 = 28 amu.
(2) Khối lượng phân tử carbon monoxide là: 12 . 1 + 16 . 1 = 28 amu.
(3) Khối lượng phân tử ethene là: 12 . 2 + 4 . 1 = 28 amu.
A. Các phân tử có số nguyên tử bằng nhau thì có khối lượng phân tử bằng nhau.
B. Các phân tử có khối lượng bằng nhau thì có số nguyên tử như nhau.
C. Các phân tử có khối lượng và số nguyên tử bằng nhau thì thuộc cùng một chất.
D. Các phân tử của một chất có khối lượng phân tử và số nguyên tử bằng nhau.
Câu trả lời của bạn
A sai ví dụ: CO2 và NO2 có số nguyên tử bằng nhau nhưng khối lượng phân tử khác nhau.
B sai ví dụ H3PO4 và H2SO4 đều có khối lượng 98 amu nhưng số nguyên tử khác nhau.
C sai ví dụ CO2 và N2O đều có khối lượng 44 amu và thuộc hai chất khác nhau.
=> Đáp án đúng là: D
Các phân tử của một chất có khối lượng phân tử và số nguyên tử bằng nhau.
Trong các chất sau đây, chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất: khí oxygen, carbon dioxide, khí nitrogen, nước, muối ăn, đồng, nhôm?
Câu trả lời của bạn
- Các hợp chất là: carbon dioxide, nước, muối ăn.
- Các đơn chất là: khí hydrogen; khí nitrogen, đồng, nhôm.
Trong các chất hóa học: Li, N2, CO, Cl2, S8, NaCl, chất nào là đơn chất, chất nào là hợp chất?
Câu trả lời của bạn
Các đơn chất (gồm 1 nguyên tố hóa học): Li, N2, Cl2, S8
Các hợp chất (gồm hai nguyên tố hóa học trở lên): CO, NaCl
Trong phân tử nước, cứ 16,0 g oxygen có tương ứng 2,0 g hydrogen. Một giọt nước chứa 0,1 g hydrogen thì khối lượng của oxygen có trong giọt nước đó là
Câu trả lời của bạn
2,0 g hydrogen tương ứng với 16 gam oxygen
=> 0,1 gam hydrogen tương ứng với (0,1.16) : 2 = 0,8 gam oxygen
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *