Nhằm giúp các em tìm hiểu các kiến thức về từ trường, từ phổ, đường sức từ, ... như: Từ trường là gì? Thế nào là từ phổ? Đường sức từ được hình thành ra sao? Trái Đất có từ trường không? Cùng DapAnHay giải đáp các thắc mắc này qua nội dung bài giảng của Bài 19: Từ trường trong chương 6: Từ của SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức dưới đây!
- Lực tác dụng của nam châm lên các vật liệu có từ tính và các nam châm khác gọi là lực từ
- Vật liệu có tính chất từ ở mọi vị trí xung quanh nam châm thì đều bị nam châm hút, xung quanh nam châm có từ trường.
- Từ trường tồn tại xung quanh nam châm và tồn tại trong không gian bao quanh day dẫn mang dòng điện.
- Năm 1820, nhà bác học người Áo Ơ-xtet (Osterd) đã làm một thí nghiệm chứng tỏ xung quanh dòng điện có từ trường.
- Thí nghiệm được mô tả như Hình 19.1. Đặt kim nam châm sao cho trục của kim song song với dây dẫn. Khi đóng mạch điện, kim nam châm lệch khỏi vị trí ban đầu, chứng tỏ kim nam châm đã chịu tác dụng của lực từ, vùng không gian bao quanh dây dẫn mang dòng điện có từ trường.
Hình 19.1. Thí nghiệm Osterd
- Vùng không gian bao quanh nam châm hoặc dây dẫn mang dòng điện có từ trường. - Kim nam châm tự do (kim nam châm thử) đặt trong từ trường thì chịu tác dụng định hướng của từ trường. Kim nam châm thử là dụng cụ để phát hiện sự tồn tại của một từ trường nào đó. |
---|
- Hình ảnh từ phổ
Hình 19.2. Thí nghiệm từ phổ của nam châm
=> Hình ảnh các đường mạt sắt xung quanh nam châm gọi là từ phổ
- Đặc trưng của từ trường:
+ Vùng nào có các đường mạt sắt sắp xếp dày thì từ trường ở đó mạnh
+ Vùng nào có các đường mạt sắt sắp xếp thưa thì từ trường ở đó yếu.
Từ phổ là hình ảnh cụ thể về các đường sức từ. Có thể tạo ra từ phổ bằng cách rắc mạt sắt lên tấm bìa đặt trong từ trường và gõ nhẹ. |
---|
- Hình ảnh đường sức từ của nam châm thẳng:
Hình 19.4. Hình ảnh đường sức từ của nam châm thẳng
+ Kim nam châm đặt trong từ trường thì định hướng theo đường sức từ của từ trường
+ Ở bên ngoài thanh nam châm, đường sức từ có chiều đi ra từ cực Bắc, đi vào cực Nam.
Các đường sức từ có chiều xác định. Ở ngoài nam châm chúng có chiều đi ra từ cực Bắc, đi vào cực Nam. |
---|
Hình 19.7. Mô phỏng từ trường Trái Đất
- Trái Đất là một nam châm khổng lồ. Ở bên ngoài Trái Đất, đường sức từ trường Trái Đất có chiều đi từ Nam bán cầu đến Bắc bán cầu
=> Từ cực nằm ở Nam bán cầu gọi là Cực Bắc địa từ, từ cực nằm ở Bắc bán cầu gọi là Nam địa từ
Trái Đất là một nam châm khổng lồ có 2 cực địa từ không trùng với 2 cực địa lí |
---|
a. Cấu tạo
- La bàn là dụng cụ được dùng để xác định hướng
- Cấu tạo:
Hình 19.8. La bàn tìm hướng (1) Kim la bàn (2) Vỏ la bàn (3) Mặt la bàn |
+ Kim nam châm được đặt trong một vỏ kim loại thường làm bằng nhôm hoặc nhựa có gắn cố định một mặt chia độ.
+ Mặt kính của la bàn giúp bảo vệ kim nam châm.
b. Cách sử dụng la bàn xác định hướng địa lí
Hình 19.9. Cách sử dụng la bàn
+ Bước 1: Đặt la bàn cách xa nam châm và các vật liệu có tính chất từ, để tránh tác động của các vật này lên kim la bàn.
+ Bước 2: Giữ la bàn trong lòng bàn tay hoặc đặt trên một mặt bàn sao cho la bàn nằm ngang trước mặt. Sau đó xoay vỏ của la bàn sao cho đầu kim màu đỏ chỉ hướng bắc trùng khít với vạch ghi chữ N trên la bàn.
+ Bước 3: Đọc giá trị của góc tạo bởi hướng cần xác định (hướng trước mặt) so với hướng bắc trên mặt chia độ của la bàn để tìm hướng cần xác định.
Cách sử dụng la bàn để xác định hướng địa lí |
---|
Bài tập 1: Từ trường là gì?
Hướng dẫn giải:
Từ trường là không gian xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt trong nó
Bài tập 2: Có một số pin để lâu ngày và một đoạn dây dẫn. Nếu không có bóng đèn để thử mà chỉ có một kim nam châm. Cách nào có thể kiểm tra được pin có còn điện hay không?
Hướng dẫn giải:
Muốn xác định pin còn điện hay hết chỉ với các dụng cụ dây dẫn và kim nam châm ta làm như sau: Mắc dây dẫn vào hai cực của pin, rồi đưa kim nam châm lại gần dây dẫn, nếu kim nam châm lệch khỏi phương Bắc – Nam ban đầu thì cục pin đó còn điện, nếu không thì cục pin hết điện
Bài tập 3: Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì đều gây ra tác dụng lực lên kim nam châm đặt gần nó. Lực này gọi là gì?
Hướng dẫn giải:
Dòng điện chạy qua dây dẫn thẳng hay dây dẫn có hình dạng bất kì đều gây ra tác dụng lực (gọi là lực từ) lên kim nam châm đặt gần nó. Ta nói dòng điện có tác dụng từ
Học xong bài học này, em có thể:
- Nêu được vùng không gian bao quanh một nam châm (hoặc dây dẫn mang dòng điện), mà vật liệu có tính chất từ đặt trong nó chịu tác dụng lực từ, được gọi là từ trường.
- Nêu được khái niệm từ phổ và tạo được từ phổ bằng mạt sắt và nam châm
- Nêu được khái niệm đường sức từ và vẽ được đường sức từ quanh một nam châm.
- Dựa vào ảnh hoặc hình vẽ khẳng định được Trái Đất có từ trường.
- Nêu được cực Bắc địa từ và cực Bắc địa lí không trùng nhau.
- Sử dụng la bàn để tìm hướng địa lí.
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Chương 6 Bài 19 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Từ trường là gì?
Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định không trùng với hướng Bắc - Nam. Kết luận nào sau đây là đúng?
Làm thế nào để nhận biết được tại một điểm trong không gian có từ trường?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức Chương 6 Bài 19để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 90 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Câu hỏi mục I trang 91 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Câu hỏi mục II trang 91 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Hoạt động mục III trang 91 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Câu hỏi mục III trang 92 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Hoạt động mục IV trang 93 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Em có thể trang 95 SGK Khoa học tự nhiên 7 Kết nối tri thức - KNTT
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Hóa học DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
Từ trường là gì?
Tại một điểm trên bàn làm việc, người ta thử đi thử lại vẫn thấy kim nam châm luôn nằm dọc theo một hướng xác định không trùng với hướng Bắc - Nam. Kết luận nào sau đây là đúng?
Làm thế nào để nhận biết được tại một điểm trong không gian có từ trường?
Có một số pin để lâu ngày và một đoạn dây dẫn. Nếu không có bóng đèn để thử mà chỉ có một kim nam châm. Cách nào sau đây kiểm tra được pin có còn điện hay không?
Ta nhận biết từ trường bằng cách nào?
Chọn phương án sai. Trong thí nghiệm ơxtet:
Khi đặt dây dẫn song song với kim nam châm, cho dòng điện chạy qua dây dẫn thì:
Chọn phát biểu đúng về từ phổ và từ trường?
Đường sức từ là những đường cong được vẽ theo quy ước như thế nào?
Hình ảnh định hướng của kim nam châm đặt tại các điểm xung quanh thanh nam châm như hình sau:
Cực Bắc của nam châm là:
Chiều của đường sức từ của nam châm được vẽ như sau. Tên các từ cực của nam châm là:
Đặt kim nam châm tự do, xa nam châm hoặc vật liệu có tính chất từ khác, kim nam châm luôn nằm cân bằng theo hướng Bắc – Nam. Vì sao? Đặt kim nam châm tại các vị trí khác nhau xung quanh một nam châm thẳng như hình trên, kim nam châm nằm theo các hướng khác nhau. Vì sao?
Có thể phát hiện ra sự tồn tại của từ trường bằng cách nào?
1. Các mạt sắt xung quanh nam châm (Hình 19.2) được sắp xếp thành những đường như thế nào?
Hình 19.2. Thí nghiệm từ phổ của nam châm
2. Ở vùng nào các đường mạt sắt sắp xếp dày, vùng nào sắp xếp thưa?
1. Dùng bút tô dọc theo các đường mạt sắt nối từ cực nọ sang cực kia của nam châm trên tấm nhựa, ta sẽ được các đường gọi là đường sức từ (Hình 19.3).
2. Đặt một kim nam châm nhỏ trên một đường sức và di chuyển kim nam châm theo đường sức từ.
- Có nhận xét gì về sự định hướng của kim nam châm khi di chuyển trên đường sức từ?
- Đánh dấu mũi tên tại mỗi vị trí đặt kim nam châm trên đường sức từ theo chiều từ cực Nam đến cực Bắc của kim.
Quy ước chiều đường sức từ là chiều từ cực Nam đến cực Bắc của kim nam châm đặt cân bằng trên đường sức từ đó.
- Vẽ một số đường sức từ của nam châm thẳng và đánh dấu chiều của đường sức từ.
1. Xác định chiều đường sức từ của một nam châm thẳng trong Hình 19.5.
2. Hình 19.6 cho biết từ phổ của nam châm hình chữ U. Dựa vào đó hãy vẽ đường sức từ của nó. Có nhận xét gì về các đường sức từ của nam châm này?
Bằng cách nào chứng tỏ xung quanh Trái Đất có từ trường?
1. Tạo từ phổ của một nam châm nào đó để nghiên cứu từ trường của nó.
2. Sử dụng kim nam châm thử để phát hiện ở đâu có từ trường và chiều từ trường tại đó.
3. Sử dụng la bàn để xác định hướng nhà mình hoặc để xác định hướng đi trong rừng hay trên biển.
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
A. Các đường sức từ dày đặc hơn.
B. Các đường sức từ nằm cách xa nhau.
C. Các đường sức từ gần như song song nhau.
D. Các đường sức từ nằm phân kì nhiều.
Câu trả lời của bạn
Đáp án: A
Chỗ nào có từ trường mạnh hơn thì các đường sức từ dày hơn
A. Đó là hai thanh nam châm.
B. Một thanh là nam châm, thanh còn lại là thanh sắt.
C. Có thể là hai thanh nam châm, cũng có thể là hai thanh sắt.
D. Có thể là hai thanh nam châm, cũng có thể là một thanh nam châm và một thanh sắt.
Câu trả lời của bạn
Đáp án: D
Đặt hai thanh gần nhau thì hút nhau nên có thể hai thanh là nam châm hoặc một thanh nam châm một thanh sắt. (nam châm có thể hút nam châm và nam châm có thể hút sắt).
A. Gây ra lực từ tác dụng lên nam châm hoặc lên dòng điện đặt trong nó.
B. Gây ra lực hấp dẫn lên các vật đặt trong nó.
C. Gây ra lực đàn hồi tác dụng lên các dòng điện và nam châm đặt trong nó.
D. Gây ra sự biến đổi về tính chất điện của môi trường xung quanh.
Câu trả lời của bạn
Đáp án: A
Tính chất cơ bản của từ trường là gây ra lực từ tác dụng lên nam châm hoặc lên dòng điện đặt trong nó.
Tại vùng Florida (Hoa Kỳ), các nhà khoa học tìm cách đưa cá sấu ra xa khỏi gần khu dân cư nhưng sau một thời gian, cá sấu quay lại vị trí cũ. Sau đó, vào năm 2004, các nhà khoa học đã tìm ra một phương pháp để xử lí là gắn hai thanh nam châm vào hai bên đầu của cá sấu thì chúng không thể tìm lại vị trí cũ. Hãy đưa ra lời giải thích cho hiện tượng này.
Câu trả lời của bạn
Các nhà khoa học cho rằng cá sấu có thể trở về chỗ cũ vì chúng có khả năng định hướng nhờ vào từ trường Trái Đất. Vì vậy, đeo các nam châm và hai bên đầu khiến chúng bị “nhiễu” không còn phân biệt từ trường của Trái Đất.
A. hai cực của Trái Đất.
B. đường xích đạo của Trái Đất.
C. cực Bắc của Trái Đất.
D. cực Nam của Trái Đất.
Câu trả lời của bạn
Đáp án A
Từ trường Trái Đất mạnh ở hai cực của Trái Đất và yếu hơn ở vùng xích đạo.
A. Mỗi thanh nam châm thẳng có hai cực.
B. Ở thanh nam châm thẳng, lực từ mạnh nhất ở giữa thanh.
C. Mỗi thanh nam châm chữ U chỉ có một cực.
D. Ở thanh nam châm chữ U, lực từ mạnh nhất ở giữa chữ U (phần cong nhất).
Câu trả lời của bạn
B sai vì ở thanh nam châm thẳng, lực từ mạnh nhất ở hai đầu cực của thanh.
C sai vì mỗi thanh nam châm chữ U có hai cực.
D sai vì ở thanh nam châm chữ U, lực từ mạnh nhất ở hai cực.
=> Chọn A
A. Nhiệt kế.
B. Đồng hồ.
C. Kim nam châm có trục quay.
D. Cân.
Câu trả lời của bạn
C. Dùng kim nam châm có trục quay để có thể nhận biết từ trường.
Lực từ tác dụng lên kim nam châm đặt tại vị trí nào trên Hình 19.6 là mạnh nhất?
A. Vị trí 1.
B. Vị trí 2.
C. Vị trí 3.
D. Vị trí 4.
Câu trả lời của bạn
Đáp án đúng là: A
Tại hai đầu cực của thanh nam châm có từ trường lớn nhất nên lực từ ở đó cũng tác dụng mạnh nhất.
A. Càng gần hai cực, các đường sức từ càng gần nhau hơn.
B. Mỗi một điểm trong từ trường chỉ có một đường sức từ đi qua.
C. Đường sức từ ở cực Bắc luôn nhiều hơn ở cực Nam.
D. Đường sức từ có hướng đi vào cực Nam và ổi ra cực Bắc của nam châm.
Câu trả lời của bạn
- Đường sức từ là những đường cong vẽ ở trong không gian có từ trường, sao cho tại mỗi điểm có hướng trùng với hướng của từ trường tại điểm đó
- Qua mỗi điểm chỉ vẽ được một đường sức từ
=> Chọn đáp án C. Đường sức từ ở cực Bắc luôn nhiều hơn ở cực Nam.
Xác định chiều của kim nam châm đặt ở giữa hai nhánh của nam châm hình chữ U như Hình 19.7.
Câu trả lời của bạn
Đầu bên trái của kim nam châm là cực Nam, đầu bên phải là cực Bắc.
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *