Nội dung bài giảng của Bài 24: Cơ cấu nền kinh tế, một số tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế trong chương trình Địa lí 10 Chân trời sáng tạo do DapAnHay biên soạn nhằm giúp các em tìm hiểu kiến thức về cơ cấu nền kinh tế, những tiêu chí dùng để đánh giá sự phát triển kinh tế. Mời các em cùng tham khảo!
a. Khái niệm cơ cấu kinh tế
- Cơ cấu kinh tế là tập hợp các ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế hợp thành tổng thể nền kinh tế.
- Nội dung chủ yếu của cơ cấu kinh tế là:
+ Tập hợp các bộ phận (thành phần) hợp thành.
+ Các bộ phận có mối quan hệ hữu cơ tương đối ổn định theo một tương quan hay tỉ lệ nhất định.
b. Phân loại cơ cấu kinh tế
Cơ cấu nền kinh tế gồm ba bộ phận cơ bản hợp thành: cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu thành phần kinh tế, cơ cấu lãnh thổ.
Hình 24.1. Sơ đồ phân loại cơ cấu kinh tế
* Cơ cấu ngành kinh tế
- Cơ cấu ngành kinh tế là tập hợp tất cả các ngành hình thành nền kinh tế và các mối quan hệ tương đối ổn định giữa chúng với nhau.
- Cơ cấu ngành là bộ phận cơ bản nhất của cơ cấu kinh tế, phản ánh trình độ phân công lao động xã hội và trình độ phát triển của lực lượng sản xuất.
- Dựa vào tính chất của hoạt động sản xuất, người ta chia ra thành ba nhóm ngành chính gồm: nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản; công nghiệp và xây dựng; dịch vụ.
* Cơ cấu thành phần kinh tế
- Cơ cấu thành phần kinh tế được hình thành dựa trên cơ sở chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất
- Các thành phần kinh tế này có tác động qua lại với nhau, vừa hợp tác lại vừa cạnh tranh trên cơ sở bình đẳng trước pháp luật.
- Hiện nay, ở Việt Nam có các thành phần: kinh tế trong nước (kinh tế Nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân) và kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.
* Cơ cấu lãnh thổ
- Cơ cấu lãnh thổ là một bộ phận của nền kinh tế, là sản phẩm của quá trình phân công lao động theo lãnh thổ.
- Những sự khác biệt về điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế -xã hội, nguyên nhân lịch sử, ... đã dẫn đến sự phát triển không gỉống nhau giữa các vùng.
- Dựa vào quy mô lãnh thổ sẽ có các cấp: toàn cầu và khu vực, quốc gia, các vùng lãnh thổ trong phạm vi quốc gia.
- Tổng sản phẩm trong nước (GDP - Gross Domestic Product) là tổng giá trị sản phẩm hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng cuối cùng mà một nền kinh tế tạo ra bên trong một quốc gia, không phân biệt do người trong nước hay người nước ngoài làm ra ở một thời kì nhất định, thường là một năm. GDP thể hiện số lượng nguồn của cải tạo ra bên trong quốc gia và là tiêu chí quan trọng để đánh giá sự tăng trưởng kinh tế.
- Tổng thu nhập quốc gia (GNI -Gross National Income) là tổng thu nhập từ sản phẩm hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng cuối cùng do công dân một quốc gia tạo ra (bao gồm công dân cư trú trong nước và ở nước ngoài) trong một thời kì nhất định, thường là một năm. Như vậy, GNI bằng GDP cộng chênh lệch giữa thu nhập nhân tố sản xuất từ nước ngoài với thu nhập nhân tố sản xuất cho nước ngoài. Chỉ số GNI thường được sử dụng để đánh giá thực lực kinh tế ở mỗi quốc gia. Ví dụ như hình 24.2 dưới đây.
- GDP và GNI bình quân đầu người được xác định bằng GDP hoặc GNI chia cho tổng số dân của quốc gia đó ở một thời điểm nhất định. Chỉ số thu nhập theo đẩu người thường phản ánh trình độ phát triển kinh tế của các quốc gia và được coi là một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng cuộc sống.
Hình 24.2. GNI bình quân đầu người trên thế giới, năm 2020
Bài tập 1: Có các loại cơ cấu kinh tế nào trong nền kinh tế? Để đánh giá sự phát triển kinh tế người ta sử dụng những tiêu chí nào?
Hướng dẫn giải:
- Các loại cơ cấu kinh tế: Cơ cấu ngành kinh tế, thành phần kinh tế và cơ cấu lãnh thổ.
- Tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế: GDP, GNI, GDP/người và GNI/người.
Bài tập 2: GNI phản ánh nội lực của yếu tố nào?
Hướng dẫn giải:
- GNI phản ánh nội lực của nền kinh tế. GNI lớn hơn hay nhỏ hơn GDP phụ thuộc vào các yếu tố nước ngoài.
- Những nước có GNI lớn hơn GDP thường là những nước phát triển, có đầu tư ra nước ngoài nhiều.
- Những nước có GNI nhỏ hơn GDP thường là những nước đang hoặc kém phát triển, đang tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài.
Bài tập 3: Tổng sản phẩm trong nước viết tắt là gì?
Hướng dẫn giải:
Tổng sản phẩm trong nước hay tổng sản phẩm quốc nội (GDP): là tổng giá trị (theo giá cả thị trường) của tất cả hàng hoá và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi lãnh thổ quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định (thường là 1 năm).
Học xong bài này các em cần:
- Trình bày được khái niệm cơ cấu kinh tế; phân biệt được các loại cơ cấu kinh tế: theo ngành, theo thành phần kinh tế, theo lãnh thổ.
- Phân tích được sơ đồ cơ cấu nền kinh tế.
- So sánh được một số tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế: tổng sản phẩm trong nước (GDP), tổng thu nhập quốc gia (GN1), GDP và GNI bình quân đầu người.
- Liên hệ được một số tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế ở địa phương.
- Vẽ được biểu đồ cơ cấu nển kinh tế và nhận xét, giải thích.
Các em có thể hệ thống lại nội dung kiến thức đã học được thông qua bài kiểm tra Trắc nghiệm Địa lí 10 Chân trời sáng tạo Chương 9 Bài 24 cực hay có đáp án và lời giải chi tiết.
Nhận định nào sau đây đúng với GNI?
GNI phản ánh nội lực của yếu tố nào?
GDP và GNI bình quân đầu người là tiêu chí để làm gì?
Câu 4-10: Mời các em đăng nhập xem tiếp nội dung và thi thử Online để củng cố kiến thức về bài học này nhé!
Các em có thể xem thêm phần hướng dẫn Giải bài tập Địa lí 10 Chân trời sáng tạo Chương 9 Bài 24để giúp các em nắm vững bài học và các phương pháp giải bài tập.
Mở đầu trang 92 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục I.1 trang 92 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi mục I.2 trang 92 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Câu hỏi trang 93 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Luyện tập 1 trang 94 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Luyện tập 2 trang 94 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Vận dụng trang 94 SGK Địa lí 10 Chân trời sáng tạo - CTST
Trong quá trình học tập nếu có thắc mắc hay cần trợ giúp gì thì các em hãy comment ở mục Hỏi đáp, Cộng đồng Địa lí DapAnHay sẽ hỗ trợ cho các em một cách nhanh chóng!
Chúc các em học tập tốt và luôn đạt thành tích cao trong học tập!
-- Mod Địa Lý 10 DapAnHay
Nhận định nào sau đây đúng với GNI?
GNI phản ánh nội lực của yếu tố nào?
GDP và GNI bình quân đầu người là tiêu chí để làm gì?
Nhận định nào sau đây không đúng với GDP?
Tổng sản phẩm trong nước viết tắt là gì?
Cơ cấu ngành kinh tế không phản ánh yếu tố nào?
Tổng thu nhập quốc gia viết tắt là gì?
Thành phần nào sau đây không được xếp vào cơ cấu ngành kinh tế của một quốc gia?
Cơ cấu lãnh thổ gồm có những thành phần nào?
Thành phần nào sau đây không được xếp vào cơ cấu thành phần kinh tế của một quốc gia?
Có các loại cơ cấu kinh tế nào trong nền kinh tế? Để đánh giá sự phát triển kinh tế người ta sử dụng những tiêu chí nào?
Dựa vào thông tin trong bài và những hiểu biết của bản thân, em hãy trình bày khái niệm cơ cấu kinh tế.
Dựa vào hình 24.1, thông tin trong bài và những hiểu biết của bản thân, em hãy:
- Phân tích sơ đồ cơ cấu kinh tế.
- Phân biệt các loại cơ cấu kinh tế theo ngành, theo thành phần kinh tế, theo lãnh thổ.
Hình 24.1. Sơ đồ phân loại cơ cấu kinh tế
Dựa vào hình 24.2, thông tin trong bài và những hiểu biết của bản thân, em hãy:
- Phân biệt một số tiêu chí: GDP, GNI, và GDP, GNI bình quân đầu người.
- Nhận xét sự phân hóa GNI bình quân đầu người trên thế giới, năm 2020.
Hình 24.2. GNI bình quân đầu người trên thế giới, năm 2020
Em hãy lập bảng so sánh các tiêu chí GDP, GNI, GDP và GNI bình quân đầu người.
Cho bảng số liệu:
Bảng 24. Cơ cấu GDP phân theo ngành kinh tế của Hoa Kỳ và Ấn Độ, năm 2020
(Đơn vi: %)
Quốc gia Ngành kinh tế | Hoa Kỳ | Ấn Độ |
Nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản | 0,9 | 18,3 |
Công nghiệp và xây dựng | 18,1 | 23,5 |
Dịch vụ | 81,0 | 58,2 |
* Thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm được tính chung vào ngành dịch vụ
Vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu GDP phân theo ngành kinh tế của Hoa kỳ và Ấn Độ, năm 2020. Rút ra nhận xét.
Để đánh giá sự phát triển kinh tế của địa phương (cấp tỉnh hoặc thành phố trực thuộc Trung ương) người ta dùng chỉ số tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP – Gross Regional Domestic Product) và GRDP bình quân đầu người. Em hãy sưu tầm thông tin về cách tính và xác định chỉ số GRDP và GRDP/người của tỉnh hoặc thành phố trực thuộc Trung ương em đang sống.
Họ và tên
Tiêu đề câu hỏi
Nội dung câu hỏi
0 Bình luận
Để lại bình luận
Địa chỉ email của hạn sẽ không được công bố. Các trường bắt buộc được đánh dấu *